سازمان غذا و دارو در حالی می‌گوید تولید داخلی سرم ماهانه تا ۱۵ میلیون است که کمبود دارو و سرم در ایران چنان تشدید شده که عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است در ۳۰ استان کمبود سرم و دارو وجود دارد.
در سال‌های اخیر به دلیل سوء مدیریت‌ها و فساد گسترده اقتصادی دستگاه‌های مافیایی در بازار دارو، بسیاری از مبتلایان به بیمارهای خاص در تامین دارو و روند درمان دچار مشکلات اساسی شدند ولی اکنون به نظر می‌رسد این معضل فراگیرتر شده و در حال حاضر مبتلایان به بیماری‌های شایع‌تر و ساده‌تر نیز در تامین ابتدایی‌ترین داروها مانند سرم و آنتی‌بیوتیک با مشکلات اساسی روبرو هستند.
آنگونه که رسانه‌های داخلی نوشته‌اند، «اگر نسخه‌ای شامل شربت‌های آنتی‌بیوتیک از آموکسی‌سیلین، سفکسین، آزیترومایسین، مترونیدازول، شربت‌های ضد تب اطفال مانند استامینوفن، بروفن، شیاف استامینوفن اطفال، آموکسی‌کلاوها، شربت آنتی‌بیوتیک اطفال، آمپول‌های تزریقی مانند سفازولین و ب کمپلکس یا سرم در دست دارید، کفش آهنی بپوشید و داروخانه به داروخانه سراغ بگیرید، بلکه در داروخانه‌های منتخب وزارت بهداشت پیدا کنید.»
بر این مبنا، «پدری از اقدسیه تهران، در ملارد نسخه‌اش را پیچید یا آقایی که از بروجرد تا تهران آمده بود به دنبال چند قلم آنتی‌بیوتیک؛ داروهایی که زمانی ساده به نظر می‌رسید و شاید بی‌نسخه هم امکان دریافت آن بود، حالا محدود و کمیاب و نایاب شده است»!
این درحالیست که یک هفته از وعده‌های وزیر بهداشت که گفته بود با تحویل سرم و آنتی‌بیوتیک به داروخانه‌ها کمبود این دو محصول رفع خواهد شد، می‌گذرد و اکنون این وزارتخانه بار دیگر مدعی شده ماهانه ۲/۵ میلیون عدد سرم وارد می‌شود.
این ادعا در حالی مطرح می‌شود که بر اساس گزارش‌های میدانی با شیوع آنفولانزا و گسترش ویروس‌های فصلی، در شهرهای مختلف، داروهایی چون آنتی بیوتیک و سرم به شدت نایاب شده و یا با قیمتی بیش از ارزش واقعی خود به فروش می‌رسد.
امیدوارم زودتر حالش خوب بشه، دختر من یک‌ماهه سرماخورده، هفته پیش زنگ زدم که این گلو درده و آنقدر سرفه میکنه که استفراغ میکنه، گفت اشکال نداره زمان میبره اما خوب میشه دارو نده بهش، شرایط سختیه اما برا بدن خود بچه خیلی خوبه
— گل بیگم (@GulBigoom) October 24, 2022
شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی در توضیح وضعیت نوشته‌اند، برای تهیه دارو به بیمارستان‌های شهر مراجعه کرده‌اند و هیچکدام یک شربت ساده آنتی‌بیوتیک کودکان را نداشتند. برخی نیز می‌نویسند در کمبود دارو مجبور شده‌اند با آب جوش سرفه‌های کودکانشان را التیام ببخشند.
مدیر داروخونه داشت در مورد کمبود دارو ها میگفت،بعد اضافه کرد که اره،مصادف شد با این «آزادی»…
خیلی جالب بود،
حقیقتا عشق است.— mosio-arsene (@mr_moja00) October 24, 2022
سجاد اسماعیلی مشاور رئیس سازمان غذا و دارو در این رابطه گفته است که ماهانه ۱۷ تا ۱۸ میلیون عدد سرم در کشور از واردات ماهانه ۲/۵ میلیون عدد سرم تامین می‌شود اما مسئولیت نظارت بر الگوی تجویز داروها، به عهده معاونت درمان است.
به گفته اسماعیلی، کمبود سرم در هفته جاری به حداقل رسیده و تأمین سرم‌های تزریقی هم از طریق واردات و هم از راه تولید داخل در حال انجام است.
مشاور رئیس سازمان غذا و دارو در رابطه با این ادعا توضیح داد: «در هر هفته بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار عدد سرم فقط از طریق واردات تأمین می‌شود و بنابراین ماهانه نزدیک به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار عدد سرم وارد می‌شود. همچنین ماهانه بین ۱۵ تا ۱۶ میلیون عدد سرم نیز از طریق تولید داخل تأمین می‌شود و در مجموع ماهانه حدود ۱۷ تا ۱۸ میلیون عدد سرم در کشور تأمین می‌شود که این آمار ۴۰ درصد بیشتر از سال گذشته است!»
شهنام عرشی رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفته است: «بروز موج آنفولانزا در ایران و نیمکره شمالی زمین یک ماه زودتر رخ داده است. بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا معمولا در مدارس به دلیل ازدحام زیاد دانش‌آموزان در یک محیط شیوع پیدا می‌کند و سپس بزرگسالان احتمالا از طریق فرزندانشان به این بیماری مبتلا می‌شوند.»
ابراهیم رئیسی رئیس دولت سیزدهم بعد از ظهر روز یکشنبه در جلسه هیئت دولت برای دومین بار دستور نمایشی به تامین سریع اقلام دارویی مورد نیاز مردم داد و گفت که دلیل قصور احتمالی را بطور دقیق پیگیری کرده و با هر فرد یا مجموعه‌ای که در این زمینه کوتاهی داشته به شکل مناسب برخورد شود!
علیرغم تمامی این ادعاها کمبود دارو و سرم در استان‌های کشور به جایی رسیده که مجلس انقلابی نیز در این موضوع مداخله کرده است. حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت با هشدار درباره افزایش کودکان و افراد مسن مبتلا به آنفولانزا گفته است: «با کمبود سرم و آنتی‌بیوتیک به ویژه برای کودکان در ۳۰ استان کشور روبرو هستیم.»
طبق تحقیقات وبسایت «دنیای اقتصاد»، استان‌های اصفهان و اهواز، اراک، خرم‌آباد و مناطق جنوبی ایران با کمبود جدی دارو روبرو هستند. دکتر امیر امیریان به این رسانه گفته است، «مشکل اصلی کمبود آنتی‌بیوتیک است که با روند فعلی، ظرف یک هفته آتی شرایط بحرانی خواهد شد.»
طبق آنچه شهریاری نماینده مجلس شورای اسلامی اشاره کرده، «۶۰ تا ۷۰ درصد تولید داروی کشور در اختیار شرکت‌ها و بنگاه‌های شبه‌دولتی است و اگرچه وظیفه مجلس پیگیری، تذکر و اعلام خطر است اما مجلس به تنهایی تصمیم‌گیرنده نیست.»
شهریاری معتقد است: «با دستورهای کاغذی این مشکل حل نمی‌شود و اگر در این رابطه تدبیر و فکر عاجلی نشود افزایش نارضایتی‌ها را به دنبال دارد و مشکل کمبود دارو نباید به مشکلات فعلی کشور افزوده شود.»
رئیس کمیسیون بهداشت مجلس همچنین بیان کرد که خانواده شهدا و جانبازان نیز به علت بدهی‌های بنیاد شهید به بیمه دی با مشکل تامین دارو مواجه هستند در حالی که مجلس برای این مهم بودجه پیش‌بینی کرده است و به نظر می‌رسد گوش شنوایی برای شنیدن این مشکلات وجود ندارد.
مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان خراسان رضوی نیز کاهش تولید برخی شرکت‌های دارویی را دلیل کمبود برخی از داروها مانند آنتی‌بیوتیک کودکان عنوان کرده است.
به گفته نازی ناصری به دلیل عدم مجوز افزایش قیمت داروهای آنتی‌بیوتیک، تولید این گروه از داروها برای تولیدکنندگان مقرون به صرفه نیست و بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده دارو حدود چند ماه است که تولید آنتی بیوتیک‌ها را متوقف کرده‌اند.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر بیشتر داروخانه‌های مشهد با کمبود داروهای آنتی بیوتیک ویژه کودکان مواجه هستند، می‌گوید: «بسیاری از این گروه از داروها به دلیل‌عدم اجازه دولت برای افزایش قیمت، حتی هزینه بسته‌بندی را پوشش نمی‌دهد و مشکلاتی را برای چرخه تولید، توزیع و پخش ایجاد کرده است.»
مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان خراسان رضوی بیان کرد که اکنون اسپری سالبوتامول، آزیترومایسین و انواع آنتی بیوتیک‌ها به صورت قطره چکانی در داروخانه‌ها تولید می‌شود و تهیه آن برای مردم با مشکلاتی مواجه است.
به اعتقاد وی «سبد فروشی» معضل جدید داروخانه‌ها شده و با توجه به کمبود برخی اقلام دارویی، داروخانه‌ها مجبور هستند برای دریافت داروهای پر متقاضی، برخی از داروهای کم مصرف و مکمل‌ها را به ناچار تولیدکنندگان خریداری کنند و به اصطلاح خرید سبد فروشی داشته باشند.
حسین سلاح‌ورزی نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران کمبود دارو را به قطع و محدودسازی اینترنت در ارتباط دانسته و گفته که این روند «از خط تولید لبنیات و دارو گرفته تا تولید فولاد و نساجی در این شرایط دچار مشکل شده‌اند.»
او افزود: «اینکه فکر کنیم قطع شدن اینترنت و فیلتر طیف وسیعی از سایت‌ها، برنامه‌ها و پلتفرم‌ها فقط به محدود شدن کسب‌وکارهای کوچک می‌شود، ساده‌انگارانه است.»
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران می‌گوید، «خارج از کارخانه هم موضوعاتی مانند لجستیک، ثبت سفارش، بازاریابی و برنامه‌های مالی و ارزی بر پایه اینترنت هستند و با این شرایط شاهد کاهش فروش، کاهش سود و به دنبال آن اثرگذاری این روند بر روی اشتغال خواهیم بود.»
رضا کریمی مستوفی مدیرعامل داروسازی اکتور ولی کمبود نقدینگی، کمبود و گرانی مواد اولیه را موانع تولید عنوان کرده و گفته است: «در درجه اول زیان‌ده بودن تولید برخی از داروها مهمترین مانع تولید است، بر اساس طرح دارویار قیمت برخی از داروها حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد گران شد و ارز ترجیحی کاملا برداشته شد، این بدین معنی است که ما مواد اولیه را با ارز نیمایی می‌خریم که شش تا هفت برابر ارز ترجیحی است؛ همین موضوع موجب شده است که قیمت مواد اولیه شش برابر شود و، اما قیمت دارو در نهایت ۱.۵ تا دو برابر افزایش پیدا کند. عدم وجود این تناسب موجب شد تا بسیاری از داروها زیان‌ده شده و شرکت‌ها دیگر تمایلی به تولید آنها نداشته باشند».
به اعتقاد وی بسیاری از شرکت‌های تولیدی به خاطر اینکه بتوانند بدهی‌های خود را تسویه کرده و از آنسو چرخ تولید آنها نخوابد با همین قیمت، داروهای تولیدی خود را می‌فروشند اما این مسئله در آینده قابل ادامه دادن نیست.
از آنجا که مطابق معمول پس از رسانه‌ای شدن یک طرح جدید از سوی دولت، تبعاتش دامنگیر مردم می‌شود، به نظر می‌رسد «دارویار» نه تنها از مشکلات مردم کم نکرده بلکه تامین داروهای بسیار رایج و ارزان را نیز به معضلی جدی تبدیل کرده است.
