با آغاز هفته ششم اعتراضات مردمی در سراسر ایران، بسیاری از هنرمندان مستقل، جوان و حامی مردم در سینما و تئاتر بازداشت شده‌اند و از وضعیت آنان اطلاع دقیقی وجود ندارد. هیچیک از نهادهای رسمی مرتبط با هنرمندان نه تنها هیچگونه حمایت مفیدی برای آزادی این گروه انجام نداده‌اند، بلکه خواهان پنهان ماندن اسامی زندانی‌ها نیز هستند!
هنرمندان بسیاری در شاخه‌های مختلف تا کنون با اعتراضات مردمی همراهی کرده‌اند. برخی از آنها با واکنش نشان دادن در فضای مجازی و برخی دیگر با روش‌های خلاقانه هنری سعی کردند نارضایتی خود را از حکومت جمهوری اسلامی نشان دهند. اتفاقی که موجب تهدیدهای متعدد، بازداشت و تحمل فشارهای مضاعف علیه آنها شده است.
سحر زکریا: نیمی از همکارانم گم شده‌اند
در این بین، چهره‌های شناخته‌شده که از دستگاه‌های حکومت تغذیه می‌شوند، عملا در اعتراضات سکوت کرده‌اند و هفته‌هاست که از پهنه شبکه‌های اجتماعی محو شده‌اند و خبری از آنها نیست؛ مسئله‌ای که اعتراض افرادی چون سحر زکریا بازیگر را به دنبال داشته است. او در تازه ترین پست اینستاگرامی خود نوشته است: «نیمی از همکاران من گم شده‌اند. نگرانشانم. میخوام نام‌شان را در صفحه گمشدگان ارائه دهم. این روزها کجایند؟ مردم همه به خاطرشان می‌ماند چه کردید. سلبریتی‌های متشخص!»
اعتراض جمعی از هنرمندان در «خانه هنرمندان»
شماری از هنرمندان و فیلمسازان روز اول آبان در مقابل خانه هنرمندان ایران همزمان با مراسم پایانی جشنواره فیلم کوتاه تهران دست به اعتراض زدند. تصاویر و عکس‌های محدودی از این اعتراض منتشر شده ولی یک ویدئو نشان می‌دهد که پایکوبان دور حوضچه‌ی خانه هنرمندان حرکت می‌کنند. آنها تابلوهای «زن، زندگی، آزادی» در دست داشته و شعار «ژن، ژیان، آزادی» سر می‌دادند. چهره‌ای از فیلمسازان شناخته‌شده در این جمعیت دیده نمی‌شود.
با وجود همه اعتراض‌ها، شامگاه دیروز مراسم پایانی این جشنواره برگزار شد. رسول صدر عاملی کارگردان سینما و از حامیان آن در سخنانی عجیب گفت که «امیدوارم این جشنواره که سی و نهمین دوره خود را سپری کرده است، هرگز تضعیف نشود و هر کس آن را تضعیف کند به سینمای ایران که می‌تواند بر فراز سینمای جهان بایستد، لطمه زده است!»
این سخنان با انتقاد منتقدان سینما و اهالی سینما روبرو شد. آنها در صفحات خود در شبکه‌های اجتماعی نوشتند: این سخنان را «فراموش نمی‌کنیم».
تشکیل کارگروه پیگیر شناسایی هنرمندان بازداشتی
به لحاظ تشکل صنفی هم بر اساس گزارشی که روزنامه «هم‌میهن» منتشر کرده به نظر می‌رسد «خانه تئاتر» در حمایت از معترضان وارد عمل شده و از سایر اصناف خواسته است تا با تشکیل یک مجمع واحد، پیگیر شناسایی و امور مربوط به هنرمندان بازداشت شده باشند.
طبق این گزارش، ابتدا هوشمند هنرکار، رضا دادویی، سعید ذهنی و آرام محضری از «خانه تئاتر» تصمیم گرفتند کارگروهی چهار نفره تشکیل دهند و وضعیت برخی از اعضای بازداشت شده «خانه تئاتر» را پیگیری کنند اما در جمع‌آوری اطلاعات هرچه جلوتر رفتند متوجه شدند بسیاری از تئاتری‌هایی که عضو خانه نیستند و چه بسا بسیاری دیگر از هنرمندان در حوزه‌های مختلف نیز بازداشت شده‌اند که صدایشان به گوش کسی نرسیده است.
به همین دلیل قرار شد علاوه بر این کارگروه چهار نفره یک کارگروه بزرگتر با همکاری «خانه تئاتر»، «خانه موسیقی» و خانه سینما نیز شکل بگیرد تا جهت شناسایی و پیگیری وضعیت افراد بیشتری اطلاعات کسب کنند.
بنابراین جلسه‌ای با حضور مقصود نعیمی ذاکر مدیرعامل خانه تئاتر، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی، حمیدرضا عاطفی معاون اجرایی خانه موسیقی، رضا دادویی، سعید ذهنی، آرام محضری و هوشمند هنرکار از کارگروه چهار نفره خانه تئاتر، همایون اسعدیان، علی دهکردی، علیرضا حسینی و مهدی کوهیان از خانه سینما تشکیل شد.
نتیجه تشکیل این کارگروه هم تا کنون این بوده که اسامی هنرمندان دربند، منتشر نشود.
هوشمند هنرکار در رابطه با این تصمیم گفته است: «کارگروه تشکیل‌شده توصیه نمی‌کند اکنون اقدام به انتشار اسامی شود. ضمن اینکه برخی از نام‌هایی که در اینسو و آنسو و از جمله استوری‌های اینستاگرام برخی دوستان منتشر شده به عنوان مثال احضار شده‌اند اما به عنوان بازداشتی از آنها یاد شده و ذکر نام‌شان در پاره‌ای موارد موجب ایجاد دردسر برای‌شان شده و حساسیت بیشتری در موردشان به وجود آورده است.»
وی با بیان اینکه «می‌دانیم کسانی که در این دوران، بازداشت موقت را تجربه کرده‌اند ممکن است پرونده‌شان در آینده نزدیک وارد سیر قضایی شود، مدعی شد که «این افراد وقتی نیاز به کمک‌های حقوقی داشته باشند، تلاش می‌کنیم با حضور وکلایی که چه رایگان، چه با اخذ هزینه وکالت آنها را می‌پذیرند بار دیگر در کنارشان باشیم.»
هرچند به گفته هنرکار، «این وکلا صرفا می‌توانند در زمینه مشکلات مالی مشاوره حقوقی دهند و در مورد هنرمندان بازداشت شده تلاش بر این است که از کمک‌های داوطلبانه دیگر وکلا استفاده کرده و در نهایت اگر لازم باشد با این وکلا نیز وارد گفت‌و‌گو می‌شوند.»
آنچه تا کنون این کارگروه به عنوان وظیفه برای خود تعریف کرده بررسی صحت و سقم اطلاعات در مورد نام‌های بازداشتی، راست‌آزمایی موقعیت فرد بازداشت شده، پیگیری امور اداری در صورت نیاز و در برخی مواقع (که هنوز پیش نیامده) تامین وثیقه است.
هنرکار درباره میزان نفوذ این کارگروه‌ها نیز می‌گوید: «رایزنی با نهادهای مرتبط از جمله قوه قضائیه و سازمان زندان‌ها، کار دیگری است که ما انجام می‌دهیم و تلاش می‌کنیم دست‌کم نوبت این افراد برای رسیدگی مشخص شود. ما قدرت اجرایی نداریم اما شاید بتوانیم توصیه‌هایی کنیم.»
اعلام آمار نامعتبر از بازداشت‌شدگان
این عضو کارگروه در رابطه با آمار هنرمندان بازداشت شده نیز با اشاره به اینکه آمار بازداشتی‌ها و آزادشدگان دائم در حال تغییر است، افزود: «تا تاریخ اول آبان اسامی ۱۳ نفر به عنوان بازداشتی ثبت شده است.»
این در حالیست که نام‌هایی که پیشتر توسط برخی از هنرمندان جمع‌آوری شده بود، بیش از این تعداد است.
به گفته او، اگرچه وزیر ارشاد اسلامی و معاون هنری‌اش، محمود سالاری در مورد پیگیری شرایط این افراد قول مساعد داده‌اند، ولی موردی مشاهده نشده که کاری صورت دهند.
آنطور که مشخص است این کارگروه‌ها تا کنون هیچ کار موثری در خصوص شرایط هنرمندان بازداشتی از پیش نبرده‌اند اما افرادی در فضای مجازی و سایر رسانه‌ها بطور پراکنده وضعیت برخی از هنرمندان را تشریح کرده‌اند.
بی‌اطلاعی نگران‌کننده از وضعیت هنرمندان بازداشتی با اسامی ناآشنا
فریناز صراف، الهه بایرامیان و سیاوش خادم حسینی سه هنرمند تئاتر هستند که بنابر اعلام وبسایت «حقوق بشر در ایران» در آخرین روزهای مهرماه دستگیر شدند. آرش رمضانی، نویسنده و صاحب کافه «کتاب مشهد» هم اول آبان ماه توسط نیروهای امنیتی در محل کارش در مشهد دستگیر شد.
پیش از آنهم خبر دستگیری آترین آذرفر، گرافیست اهل سنندج در روز ۲۷ مهرماه منتشر شد. او جزو هنرمندانی است که پس از دستگیری هیچ اطلاعاتی از وی منتشر نشده و مشخص نیست در چه شرایطی بسر می‌برد. محمود شهریاری مجری سابق تلویزیون نیز که در اولین روزهای اعتراضات بازداشت شد در شرایط مشابه قرار دارد.
گلاب آدینه بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر هم در صفحه اینستاگرام خود از دستگیری علی عموزاده، مدیر صحنه و دستیار کارگردان در تئاتر ایران خبر داده بود.
محمود میرزایی آهنگساز و رهبر ارکستر (فرزند شهید علی میرزایی) نیز دو هفته پیش دستگیر شده و در زندان فشافویه بسر می‌برد.
پس از بازداشت نیک یوسفی تدوینگر و فیلمساز، مژگان اینانلو، عکاس و مستندساز که اقدام به انتشار عکس‌های بدون حجاب خود در فضاهای شهری تهران کرده بود هم ۲۵ مهر ماه بازداشت شد.
مهرداد ربیعی از اراک، آزاده دهقان از تهران، رضا عبدالهی پیرعلی‌لو از تبریز، مجتبی اسد‌پور از تهران، کرم سلیمانی از گچسر، عزیز ویسی از جوانرود دیگر اسامی هنرمندان بازداشت شده هستند که نام شان در رسانه‌ها ذکر شده است.
میان چهره‌های شناخته شده نام کتایون ریاحی نیز به چشم می‌خورد که هیچ اطلاعی از وضعیت او در دست نیست. این بازیگر که روسری از سر برداشت و به وضعیت موجود و سرکوب زنان اعتراض کرد، پس از انتشار یورش مأموران امنیتی به خانه‌اش و فرار او، هنوز هیچ اطلاعاتی درباره وضعیت او منتشر نشده است.
در میان چهره‌هایی که به واسطه فضای مجازی شناخته شده‌اند نام آیدا راستی خواننده بهایی نیز به چشم می‌خورد که گفته شده حتی از حق داشتن وکیل نیز محروم است. اینهمه در حالیست که اساسا مشخص نیست چنین کارگروه‌های حکومتی دغدغه پیگیری وضعیت این افراد را داشته باشند یا نه!
