در هشت هفته گذشته و از آغاز خیزش ملی در اعتراض به قتل حکومتی مهسا امینی تویط مأموران گشت ارشاد تا کنون صدها نفر با سرکوب نیروهای جمهوری اسلامی جان باخته و هزاران نفر زخمی و بازداشت شدهاند. صفحه توییتری «۱۵۰۰تصویر-لیست» تصویر، نام و تاریخ و محل کشته شدن معترضان و همچنین بازداشتشدگان را مستند و منتشر میکند.
خیزش ملی مردم ایران علیه جمهوری اسلامی از ۲۶ شهریور و با جان باختن مهسا امینی در پی ضرب و جرح توسط مأموران گشت ارشاد آغاز و اکنون هشتمین هفته را پشت سر میگذارد. بر اساس گزارشها مردم در سراسر ایران و در بیش از ۱۰۵ شهر به خیابان آمده و علیه جمهوری اسلامی و برای حقوق و آزادی خود دست به اعتراض و تظاهرات میزنند. جنبشهای دانشآموزی و دانشجویی نیز در خیزش ملی نقش مهمی را بر عهده گرفته و دانشآموزان و دانشجویان با تحصن، تجمع و سر دادن شعار در محوطه مدارس و دانشگاهها حمایت خود را از ایستادگی مردم در برابر جمهوری اسلامی نشان میدهند.
در مقابل، مأموران امنیتی و انتظامی و بسیجی چه در خیابان، و چه در مدارس و دانشگاه به سرکوب گسترده و مسلحانه معترضان پرداختهاند. هنوز آمار دقیقی از جانباختگان، مجروحان و بازداشتشدگان این اعتراضات در دست نیست اما نهادها و سازمانهای حقوقبشری در حال جمعآوری مستنداتی از قربانیانِ سرکوب جمهوری اسلامی هستند.
اکانت توییتری «۱۵۰۰تصویر» که پس از اعتراضات سراسری آبان ۹۸ فعالیت خود را آغاز و در دو بخش فارسی و انگلیسی به اطلاعرسانی درباره قربانیان آن اعتراضات، و دیگر قربانیان سرکوب در جمهوری اسلامی و بازتاب اعتراضات در ایران میپردازد، طی روزهای گذشته در صفحه جدیدی با عنوان «۱۵۰۰تصویر-لیست» تصویر، نام و تاریخ و محل کشته شدن معترضان و همچنین بازداشتشدگان را منتشر میکند.
در جمعه ۸ مهر ۱۴۰۱، #جمعه_خونین_زاهدان، حداقل ۹۲ انسان توسط جمهوری اسلامی کشته شدند.
دست کم ۱۳ نفر از آنها کودک بودند.
۴۰ روز از این جنایت میگذرد.
این جنایت هرگز فراموش نخواهد شد.
برای اون بچه ها💔#سدیس_کشانی pic.twitter.com/5Ncuu2V32X
— +۱۵۰۰تصویر_لیست (@۱۵۰۰tasvir_list) November 9, 2022
سازمانها و نهادهای حقوق بشری هم تلاش دارند با جمعآوری اسناد و مدارک، فهرست و گزارشهای مستندی از قربانیان این اعتراضات منتشر کنند.
بر اساس آمار و اطلاعات سازمان حقوق بشر ایران، شمار کشتهشدگان اعتراضات اخیر به دستکم ۳۰۴ نفر رسیده است. بر اساس گزارشهایی که این سازمان دریافت کرده، ۴۱ تن از کشتهشدگان زیر ۱۸ سال سن داشتهاند که ۹ تن از این کودکان دختر و سه تن از کودکان تبعه کشور افغانستان بودهاند. هنوز برای تمام آنها شناسنامه و اسنادی که نشانگر سن دقیق ایشان باشد، دریافت نشده است. تلاش برای ثبت دقیق سن آنان نیز ادامه دارد.
استانهای سیستان و بلوچستان ۱۱۸ نفر، مازندران ۳۳ نفر، تهران ۳۰ نفر، کردستان ۲۶ نفر، گیلان ۲۲ نفر، آذربایجان غربی ۲۱ نفر، کرمانشاه ۱۳ نفر، البرز ۹ نفر، خراسان رضوی ۴ نفر، اصفهان ۴ نفر، زنجان ۴ نفر، لرستان ۲ نفر، مرکزی ۲ نفر، قزوین ۲ نفر، کهگیلویه و بویراحمد ۲ نفر، آذربایجان شرقی ۲ نفر، اردبیل ۲ نفر، ایلام ۲ نفر، خوزستان ۲ نفر، همدان ۲ نفر، بوشهر ۱ نفر و سمنان ۱ نفر در اعتراضات اخیر کشته دادهاند.
همچنین بیشترین کشتهها به ترتیب در روزهای ۳۰ شهریور (۲۱ سپتامبر)، ۳۱ شهریور (۲۲ سپتامبر) و ۸ مهر (۳۰ سپتامبر، جمعه خونین زاهدان) گزارش شدهاند. طی ماه جاری، روز جمعه ۱۳ آبان (۴ نوامبر) با ثبت دستکم ۱۶ کشته، خونبارترین روز بود.
سازمان حقوق بشر ایران تأکید کرده که مشخصات زیادی از جانباختگان اعتراضات به دست این سازمان رسیده که در حال راستآزمایی و مستند ساختن آن است و رقم ۳۰۴ نفر جانباخته، شامل شهروندانی است که بررسی اسناد جان باختن آنها در اعتراضات از سوی این سازمان انجام شده است.
ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر ایران (هرانا) روز دوشنبه ۱۶ آبان در گزارشی شمار جانباختگان اعتراضات در ایران را دستکم ۳۲۱ تن اعلام کرد. هرانا همچنین اعلام کرد که از این تعداد کشته ۵۰ نفر کودک و دانشآموز بودهاند.
هرانا پیشتر در گزارشی آمارهای مرتبط با بازداشتشدگان و جانباختگان بیست روز نخست خیزش ملی، از ۲۶ شهریور تا ۱۳ مهر ۱۴۰۱، را منتشر کرده بود.
بر اساس این گزارش خیزش ملی مردم ایران علیه جمهوری اسلامی «از زمان فوت مهسا امینی، مقابل بیمارستان کسری در خیابان آرژانتین تهران آغاز شد و علیرغم فشار نهادهای امنیتی پس از خاکسپاری او در گورستان آیچی سقز، شکل خیابانی به خود گرفت تا جایی که نهایتا، بیست روز اول اعتراضات سراسری در ۳۱ استان، ۱۰۵ شهر و ۶۸ دانشگاه بزرگ کشور را حدفاصل ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ تا ۱۳ مهر ۱۴۰۱ رقم زد. علاوه بر ۲۲۶ حضور گسترده خیابانی، ۶۸ دانشگاه برای ۷۶ مرتبه در محوطه دانشگاه ها اعتراض کردند.»
در این گزارش هویت ۵۶۳ تن از شهروندان بازداشت شده، ۵۷ مورد بازداشت فلهای فاقد مشخصات در خیابان و بازداشت ۱۲۳ دانشجو ارائه شده بود.
همچنین تعداد کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال که در سه هفته نخست خیزش ملی جان باختند توسط هرانا به این شرح منتشر شد: زکریا خیال (۱۶ ساله)، امین معروفی (۱۶ ساله)، امیرعلی فولادی (۱۶ ساله)، پارسا رضادوست (۱۷ ساله)، سیاوش محمودی (۱۶ ساله)، نیکا شاکرمی (۱۷ ساله)، سارینا اسماعیل زاده (۱۶ ساله)، سامر هاشمزهی (۱۶ ساله)، امیرحسین بساطی (۱۵ ساله)، محمدرضا سروری (۱۴ ساله)، علی مظفری سالانقوچ (۱۷ ساله)، سدیس کشانی (۱۴ ساله)، جواد پوشه (۱۲ ساله)، جابر شیروزهی (۱۲ ساله)، امیرمهدی فرخی پور (۱۷ ساله)، احسان علیبازی (۱۶ ساله)، امید صفرزهی (۱۷ ساله)، نیما شفق دوست (۱۶ ساله).
کمیته حقوق کودکان ملل متحد در بیانیهای با اشاره به «کشته شدن کودکان بهوسیله گلولههای جنگی و اقدام به قتل آنها از طریق ضرب و شتم» تأکید کرده است که «خانواده این افراد مجبور گردیدهاند تا با اعترافات اجباری، ادعا کنند که کودکانشان خودکشی کردهاند».
همچنین شمار زیادی از نوجوانان نیز در جریان اعتراضات در خیابان و مدرسه بازداشت شدند. هنوز آمار دقیقی از نوجوانان بازداشت شده مطرح نشده است اما مقامات حکومتی بازداشت کودکان را تأیید کردهاند.
یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش دولت «قاضی مرگ» با تأیید بازداشت دانشآموزان گفته که «برخی دانشآموزان بازداشتی برای اصلاح و تربیت به مراکز روانشناسی ارجاع دادهشدهاند تا مانع از تبدیل آنها به شخصیتهای ضداجتماعی شوند.»
عزتالله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری روز یکشنبه ۱۵ آبان گفت که یکی از بازجوهای بازداشتشدگان اعتراضات جاری در ایران اذعان کرده است او حرف دهه هشتادیها را نمیفهمد و سختترین بازجوییها را از بازداشتشدگان این نسل تجربه کرده است.
عزتالله ضرغامی به نقل از یکی از بازجویانی که از دهه هشتادیها و نوجوانان بازجویی میکند گفته که «من یک عمر بازجویی کردم؛ از آدمهای درشت سیاسی بازجویی کردم و این چند روز چند صد نفر از افراد بازجویی کردم و این سختترین بازجویی من بود زیرا نه من میفهمم آنها چه میگویند و نه آنها میفهمند من چه میگویم.»
قوه قضاییه نیز از هفته نخست آبان برگزاری دادگاه شماری از بازداشتشدگان را آغاز کرده است. بر اساس گزارشها فقط در شهر تهران برای بیش از ۱۰۰۰ زندانی کیفرخواست صادر شده است. از سوی دیگر گزارشها حکایت از آن دارد که تا کنون برای دهها تن از بازداشت شدگان اعتراضات اخیر، کیفرخواست «محاربه» و «فساد فی الارض» صادر شده که میتواند منجر به صدور حکم اعدام شود.
به نظر میرسد مقامات جمهوری اسلامی، قصد دارند از صدور حکم اعدام و اجرای این احکام علیه بازداشتشدگان اعتراضات، به عنوان ابزاری برای سرکوب و هراسافکنی در میان مردم معترض استفاده کنند غافل از اینکه بر خشم و انزجار مردم میافزایند و سرنوشت خود را نیز با این خشونت رقم میزنند!
مسعود ستایشی سخنگوی قوه قضاییه روز سهشنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۱ در یک نشست خبری گفت که بر اساس آخرین آمارها، هزار و ۲۴ مورد کیفرخواست برای متهمان اغتشاشات اخیر در تهران صادر شده است. وی افزوده «دادگاههای اغتشاشگران به صورت علنی برگزار میشود مگر اینکه قرار غیر علنی بودن آن توسط مقام متصدی دادگاه صادر شود.»
سخنگوی قوه قضاییه همچنین گفته است «باید نتیجه اقدامات و تصمیماتی که میگیریم باعث عبرتگیری و بازدارندگی متهمان باشد و از طرفی تمام تلاش ما بر این است تا حقی از احدی ضایع نشود.»