جمهوری اسلامی همچنان مشغول نبردی سنگین برای قطع اینترنت با هدف سرکوب شهروندان است. خسارت به بخش تجارت الکترونیک ایران به ارقام سنگینی رسیده و موج اخراج به دلیل زیان کارفرمایان در مشاغل مرتبط با اینترنت آغاز شده است. در همین حال پیام‌رسان پرطرفدار واتس‌اپ اعلام کرده است که امکان ارتباط از طریق پروکسی را فراهم کرده و شهروندان در ایران امکان استفاده راحت‌تر از این اپلیکیشن را خواهند داشت.
از آغاز انقلاب ملّی و در چهار ماه گذشته فیلترینگ و قطع اینترنت به یکی از ابزارهای مهم سرکوب شهروندان ایران از سوی جمهوری اسلامی تبدیل شده است. هرچند از سال‌ها پیش به ویژه در دولت حسن روحانی تلاش زیادی برای راه‌اندازی اینترنت داخلی با عنوان «اینترنت ملی» شد اما فراهم نبودن زیرساخت‌های آن سبب زیان گسترده به کسب و کارهای اینترنتی شده است. از سوی دیگر شماری از شرکت‌ها که ارتباطات خارجی دارند نیز در پی قطع و اختلال گسترده اینترنت، فعالیت‌شان به کلی مختل شده است.
رقم خسارت وارد شده به کسب و کارهای مرتبط با اینترنت و فعال در حوزه تجارت الکترونیک بطور دقیق مشخص نیست اما آخرین آمارهای ارائه شده نشان می‌دهد فروش کسب و کارهای آنلاین بزرگ شناخته‌شده در این مدت نزدیک به ۳۰ درصد و بیشتر کاهش یافت. این میزان در کسب و کارهای کوچک و متوسط به ۷۰ تا ۸۰ درصد می‌رسد.
همچنین نتیجه یک پژوهش جدید که بطور مشترک از سوی شرکت «جاب ویژن» که بزرگترین شرکت کاریابی و استخدام ایران است و ماهنامه «پیوست» انجام شده نشان از موج گسترده اخراج شاغلان در کسب و کارهای اینترنتی و فعالیت‌های مرتبط با اینترنت دارد.
این تحقیق نشان می‌دهد به دلیل اختلال و قطع اینترنت در پاییز سال ۱۴۰۱، ۳۳ درصد نیروی کار اخراج شده در این فصل در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت می‌کردند.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که از هر سه فرد اخراج شده در سه ماه اخیر، یک نفر در حوزه فناوری اطلاعات مشغول به کار بوده و ۳۳ درصد بیکارشدگان در این حوزه کار می‌کردند. همچنین از این میان گروه شغلی طراحان گرافیک، طراحی انیمیشن و موشن گرافیک با سهم ۴۰ درصدی خود از این آمار بیشترین سهم اخراج را به خود اختصاص دادهاند.
از سوی دیگر زنان شاغل در این حوزه بیشتر از مردان شغل خود را از دست داده یا در معرض بیکاری هستند. بر این اساس در سه ماه گذشته ۲۹ درصد از زنان فعال در این حوزه با شرکت در پیمایش «جاب‌ویژن» و «پیوست» گفته‌اند که اخراج شده‌اند و ۱۸ درصد نیز خود را در شُرف اخراج دانسته‌اند.
این آمار در مردان شاغل در این حوزه اندکی متفاوت است و به نظر می‌رسد که محدودیت‌های اینترنتی به مشاغل ۴۴ درصد از مردان حوزه فناوری اطلاعات آسیب زده است و ۲۲ درصد از آنها اخراج و ۲۲ درصد خود را با از دست دادن شغل مواجه می‌دانند.
اطلاعات به دست آمده از این پیمایش نشان می‌دهد که کارمندان و کارشناسان بیشتر از سایر گروه‌ها به دلیل اختلال در اینترنت اخراج شده‌اند و در سطوح کارمندی ۲/۴ برابر بیشتر اخراج نسبت به سطوح مدیریت ارشد گزارش شده است.
همچنین تنها ۱۷ درصد از کسانی که شغل خود را از دست دادهاند، اعلام کرده‌اند که در زمینه شغلی فعلی خود به دنبال کار خواهند بود. ۱۷ درصد گفته‌اند که زمینه شغلی خود را تغییر خواهند داد و ۶۶ درصد از آنها نیز اعلام کرده‌اند که فعلا به دنبال کار نخواهند.
اخراج گسترده نیروی کار متخصص و فعال در زمینه تجارت الکترونیک و آی‌تی، تنها یکی از ابعاد زیان‌های مالی و روانی به جامعه است.
در چنین شرایطی فیلترشکن‌ها هم با اختلال زیادی روبرو هستند. اکثر شهروندان ناچار هستند بطور مداوم با پرداخت هزینه، فیلترشکن‌های جدید نصب کنند.
٧٠ تا فیلترشکن روی گوشی ام دارم، با زحمت فراوان به یکی وصل می شوم تا به دنیای آزاد دسترسی پیدا کنم.
اندر مصایب فیلترینگ در ایران! pic.twitter.com/dEEPgGOqO7— حمید ضیایی پرور (@ziaeeparvar) January 3, 2023
تلاش برای دسترسی به اینترنت آزاد ادامه دارد و استفاده از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک ممکن است در آینده نزدیک، برنامه جمهوری اسلامی در زمینه فیلترینگ را از اساس با مشکل روبرو کند.
مهدی محبی رئیس اتحادیه دستگاه‌های مخابراتی ارتباطی، روز یکشنبه ۱۱ دی به‌نقل از «یک مقام مسئول» که نامش را نگفت، اعلام کرد که ۸۰۰ دستگاه از ترمینال‌های اینترنت ماهواره‌ای استارلینک تا کنون وارد کشور شده است. سه روز پیش از آن روزنامه «وال استریت جورنال» گزارش داده بود که از ابتدای اعتراضات سراسری در ایران، حدود ۲۰۰ ترمینال ارتباط ماهواره‌ای اینترنتی استارلینک به ایران قاچاق شده است.
ایلان ماسک مالک شرکت اسپیس‌ایکس نیز دو هفته پیش فعال بودن حدود ۱۰۰ دستگاه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در ایران را تأیید کرده بود.
به گزارش وبسایت «اقتصاد ۲۴» اینترنت ماهواره‌ای استارلینک پروژه بزرگ شرکت اسپیس ایکس است که در پایان سال ۲۰۲۰ با سرمایه‌گذاری عظیمی به مبلغ ۸۸۵ میلیون دلار (حدود ۳۶ بیلیون تومان) آغاز شد و در دو سال گذشته پیشرفت زیادی داشت. اکنون بیش از ۲ هزار ماهواره استارلینک فعال است و ایلان ماسک در مصاحبه‌ای اعلام کرده اینترنت استارلینک در آینده در تمام نقاط جهان بجز قطب شمال و جنوب و حتی برای مسافران هواپیما‌های مسافربری در دسترس خواهد بود.
در این میان، شبکه پیام‌رسان واتس‌آپ که از جمله محبوب‌ترین و پرکاربرترین اپلیکیشن‌های تماس اینترنتی در ایران است روز پنجشنبه ۱۵ دی ۱۴۰۱ برابر با ۵ ژانویه ۲۰۲۲ اعلام کرد که امکان ارتباط از طریق پروکسی برای این اپلیکیشن فراهم شده و در نتیجه شهروندان در ایران می‌توانند راحت‌تر از پیش از این اپلیکیشن استفاده کنند.
یک سخنگوی واتس‌اپ درباره امکان جدید ارتباط از طریق پروکسی به بی‌بی‌سی فارسی گفته که «استفاده از وی‌پی‌ان در ایران گسترده بوده و به کاربران کمک کرده، اما حکومت برای بستن آنها هم تلاش می‌کند و علاوه بر این استفاده از آنها نیازمند دانلود یک اپ جدید است، که شاید برخی مایل یا قادر به آن نباشند.»
سخنگوی واتس‌اپ افزوده که «وقتی وصل شدن به واتس‌اپ، چه بطور مستقیم و چه به واسطه وی‌پی‌ان ممکن است، این قابلیت جدید به کاربران گزینه‌ای می‌دهد که از داخل خود اپ و به واسطه یک سرور پروکسی وصل شوند.»
«رمزنگاری دوطرفه» یکی از مهمترین امکانات واتس‌اپ است که به ویژه برای امنیت شهروندان در ایران موضوع مهمی به شمار می‌رود. سخنگوی واتس‌اپ در این رابطه به بی‌بی‌سی فارسی گفت که این رمزنگاری دوطرفه پیام‌ها قابل رصد نیست و هنگام استفاده از پروکسی هم این ویژگی برقرار است و هیچکس به غیر از فرستنده و گیرنده پیام نمی‌تواند محتوای آن را ببیند، چه سرورهای پروکسی و چه حتی خود واتس‌اپ و متا.
