جمعی از مشروطهخواهان ساکن خارج از ایران روز یکشنبه هشتم ژانویه ۲۰۲۳ برابر با ۱۸ دی ۱۴۰۱ خورشیدی نشستی در شهر کلن آلمان برگزار کردند. در این نشست با اعلام آغاز به کار رسمی «انجمن مشروطه آلمان»، اعلام شد به زودی انجمنهای مشروطه در چند کشور از جمله بریتانیا، فرانسه، کانادا و ایالات متحده نیز تأسیس خواهد شد و در پی آن «سازمان مشروطه ایران» شکل خواهد گرفت.
حجت کلاشی فعال سیاسی مشروطهخواه در این نشست با اعلام آغاز سازماندهی رسمی «انجمن مشروطه آلمان»، از راهاندازی و فعالیت انجمنهای مشروطه در چند کشور دیگر طی آینده نزدیک خبر داد. او در سخنانی گفت از درون فعالیت انجمنهای مشروطه، یک کنگره عمومی برای تأسیس سازمان مشروطه تشکیل خواهد شد.
او تأکید کرد برعکس آنچه تا کنون مرسوم بوده، سازمان مشروطه از پایین به بالا، و به سوی ساخت هرم رهبری، پیش خواهد رفت؛ تأسیس سازمان حاصل چنین روند پویایی خواهد بود و نه یک حرکت خلقالساعه و چند نشست و برخاست میان چهرههای سیاسی.
این نشست با حضور بیش از ۱۳۰ تن از فعالان مشروطهخواه و ملیگرا در شهر کلن برگزار شد. فرخنده مدرسی، حجت کلاشی، امید اکرمی و شیدا تهرانی سخنرانان این نشست در بخش نخست بودند.
آزاده خواجوی فعال مشروطهخواه و دبیر جلسه «انجمن نشست مشروطه آلمان» در سخنانی گفت: « آنچه امروز از سوی این زنان و مردان، از سوی نوباوگان و جوانان، در ایران در جریان است حاصل سالها تلاش افرادی است که در ۴۳ سال گذشته در درون و خارج از کشور چراغ ایرانخواهی را برافروختند و با تلاش بیدریغ، بذر وطندوستی را کاشتند و نگذاشتند جمهوری اسلامی از ملت ایران، اُمتسازی کند و یکپارچگی کشور قربانی خواست انقلابیون ۵۷ شود.»
او همچنین در بخش دیگری از نشست با نام بردن از آرسام محمودی، آرش کیخسروی و دیگر فعالان مشروطهخواه که در جریان خیزش ملی بازداشت شدهاند، و همچنین یادآوری از دیگر هموطنانی که در هفتههای گذشته بازداشت شده و جان باختند، گفت که «سالهاست دوستان و همرزمان ما در ایران، زیر سنگینترین فشارهای امنیتی و قضایی، چراغ مشروطهخواهی را برافراشته و با وجود همه گزندهایی که دیدند، و هر آنچه در روند عادی زندگی و تحصیل و کار از آنها دریغ شد، پای ایران ایستادهاند.»
دکتر شیدا تهرانی دانشآموخته رشته فیزیک و فعال سیاسی مشروطهخواه که از کپنهاگ دانمارک در این نشست حاضر بود در سخنانی به ویژگیها و تجربه درخشان بیش از نیم قرن نظام پادشاهی مشروطه در ایران اشاره کرد و گفت: «وقتی ما از نظام پادشاهی مشروطه دفاع میکنیم فقط از یک شخص یا خاندان دفاع نمیکنیم، از نظام و قانون اساسی که آزمایشاش را به خوبی پس داده دفاع میکنیم. از دوران رشد و شکوفایی که تحت این نظام سیاسی امکانپذیر شد دفاع میکنیم. از تاریخ و سنت و فرهنگ ایران دفاع میکنیم. ایران یک برگه سفید نیست که هر کس هر نقشی دوست داشت بر آن بیاندازد.»
دکتر شیدا تهرانی همچنین به الگوهای نظامهای پادشاهی مشروطه در جهان از جمله نروژ و دانمارک اشاره کرد که دو نمونه از نظامهای سیاسی پایدار، کارآمد و دمکراتیک هستند. او همچنین گفت در ایرانِ پیش از انقلاب ۵۷ نیز همه شهروندان با هر دین و باوری از حقوق برابر برخوردار بودند؛ حجاب اجباری نبود و موسیقی و نوشیدن الکل مجاز بود. کلیمی، ارمنی، بهایی و زرتشتی آزادانه کار و تحصیل و زندگی میکردند و از حقوق متساوی با اکثریت مسلمان برخوردار بودند.»
دکتر امید اکرمی جراح ارتوپد و فعال سیاسی مشروطهخواه که از شهر فرانکفورت در این نشست حضور داشت در ابتدای سخنرانی خود با توجه به آغاز خیزش ملّی ایرانیان در چهار ماه گذشته و همچنین مبارزات ملی که یکی از نقاط عطف آن در هفتم آبان ۱۳۹۵ در حضور چند هزار نفره شهروندان در پاسارگاد آغاز شد و تا کنون به اشکال و در دوره های مختلف ادامه داشته، این پرسش را مطرح کرد که «امروز در کدام مرحله از مبارزه قرار داریم و نقش و جایگاه دیاسپورای ایرانی یا ایرانیان در تبعید در این مرحله چیست؟»
او در ادامه سخنرانی خود گفت که «خیزش انقلابی کنونی در ۱۱۴ روز گذشته، اوجگیری همین جنبش ملی است. «جانم فدای ایران» از اصلیترین شعارهای آن و برافراشتن درفش ملی در دهها نقطه و به ویژه در تجمات مشخصهی بیسابقهی آن است. اینجا جاییست که ایستادهایم: «در میانهی جنبشی ملی برای پس گرفتن وطن و اعادهی حاکمیت قانون». اما ابداً نباید گمان کنیم روندی که تا کنون چنین مثبت بوده قطعا و فارغ از آنکه به چه راهی رویم، نتیجهای مثبت خواهد داشت. بجز جناحهای مختلف حکومت که در پی بازیابی خود و آرایش دوبارهی مهرههایشان در داخل و خارج از کشور هستند، آندسته از نیروهای مرتجع و بیوطن ۵۷ که نتوانستند سهمی از حاکمیت داشته باشند نیز با تمام توان میکوشند با سلبِ ماهیت ملی این جنبش، جایی برای خود در نظم یا بینظمی آیندهی ایران باز کنند.»
او در بخش دیگری از سخنان خود افزود که «برای این مبارزه اولاً احتیاج داریم همهی این شهود ملی که از آن گفتم را به شکلی نظری صورتبندی کنیم. دوماً باید تشکیلاتی برای ایجاد هماهنگی در اعتراضات، اعتصابات و اشکال دیگر مبارزه ایجاد کنیم سوماً احتیاج به رهبری داریم تا موجودیت این جنبش را نمایندگی کند. تنها به کمک این سه وجه یعنی اندیشه، تشکیلات و رهبری است که میتوانیم با ایجاد تصویری نسبتاً روشن از آینده، ادامهی حرکت جنبش را ممکن کنیم.»
فرخنده مدرس نویسنده و پژوهشگر مشروطهخواه نیز در سخنانی تأکید کرد که «بزرگترین سپاس و قدردانیمان از بخت بلندیست که به ما فرصت داد تا بار دیگر سربلندی ایران را، به خاطر داشتن فرزندان، جوانان و ایراندختهای دلاورش تجربه کنیم، هرچند که بهای این تجربه بسیار سنگین است و از آن غمی سنگینتر بر دلها نشسته است. بهرغم این ما برآورده شدن انتظاری را سپاس میداریم که سالهای سال آرزومند و امیدوارش بودیم. ما سالها بود که در انتظار آمدن نسلهای دلبسته ایران بودیم، انتظار برآمدن نسلهای تازهای که دوستدار ایرانند، برخلاف آن نسلهای انقلاب پنجاه و هفتی که عموماً قدرناشناس و ناسپاس میهن خود بودند، نسلی که ما خود به آن تعلق داشتیم و آن زمان در جرگه جوانترینهایشان بودیم.»
فرخنده مدرس در بخش دیگری از سخنانش گفت: «دلبستگی و مهر به ایران بود، همان مهری که امروز فرزندان دلیرمان را در خاک کشور و برای زندگی و آزادی و برای پس گرفتن ایران به کارزار کشانده، همین دلبستگی که همه ما را امروز در اینجا گرد آورده، همین مهر و دلبستگی در سی و پنج سال پیش مانع از آن شد، که ما سرخورده و ناامید شویم و کمر خم کنیم. ما نیکبخت بودیم که توانستیم در تبعید، یکبار دیگر، و اینبار به نام نامی ایران، دوباره قد راست کنیم.»
فرخنده مدرس افزود که «اگر امروز هر یک از ما بتواند مسئولیتپذیری و پویایی فردی و جمعی خود را با حقیقت بزرگتری، با ماهیت برتری به عنوان ایران پیوند زند، اگر ما بتوانیم در راه مبارزه علیه رژیم اسلامی و در راه رهایی کشورمان و در راه سعادت ملتمان، تلاشهای فردی و جمعیمان را به یکدیگر و با درون گره بزنیم، و بر رژیم اسلامی چیره شویم، آنگاه بیتردید، خواهیم توانست انسانهای مفیدتری در خدمت به انسانیت در جهان نیز باشیم. زیرا جهان، با ایرانِ بدون رژیم اسلامی دنیای بهتری خواهد بود. بنابراین، اینهم به سود تک تک ما، هم به سود ایرانمان و هم به سود جهانیان خواهد بود.»
فرخنده مدرس افزود که «تلاش برای تحقق پیروزی، بعد از چیرگی بر رژیم اسلامی، به باور ما، مسئولیتیست به مراتب سنگینتر. به عبارت دیگر ما وقتی بر رژیم اسلامی چیره خواهیم شد که ایران حفظ شود، تا بتوانیم، تا جوانان و آیندگان ما بتوانند، آن سرزمین را بر بستر آرامش، ثبات، امنیت، آزادی و پویایی و در مسیر رشد و ترقی شکوفایی به پیش ببرند. آمادگی برای آن پیروزی اصلی، از همین امروز باید فراهم گردد. و به نظر ما اینجاست که آن شالوده فکری و زمین استوار دستاوردهای این ملت به یاری پیکار ملی ما خواهد آمد و به کار پیکارگران جوانمان در آینده خواهد خورد.»
فرخنده مدرس در بخش دیگری از سخنرانی خود تأکید کرد: «ما به عنوان کسانی که دفاع از افکار مشروطهخواهی با مقدمه دفاع از ایران را از سه دهه و اندی پیش آغاز کردیم، یعنی زمانی که کمترین رویکردی به مشروطیت و دفاع از تداوم آن در دوره دو پادشاه فقید پهلوی، حداقل در بیرون، انزوا و تنهایی سیاسی در غربت را برای ما سنگینتر میکرد، هنوز هم بر این باوریم که ایستادن بر ایده بازگشت به مشروطه پادشاهی و دفاع از دستاوردهای آن یکی از دشوارترین کارهاست. زیرا مشروطه پادشاهی در ایران تجربهای تحقق یافته است و با همه درخشش آن، اما میدانیم که نگاههای خردهگیر و مخالف تنها به نقاط قوت آن دوخته نمیمانند. علاوه بر این، به باور ما، گفتن هیچ نیمحقیقتی یا دفاع از سر ناآگاهی یا نیمآگاهی شایسته ایده مشروطه پادشاهی نیست.»
در این نشست حجت کلاشی فعال سیاسی مشروطهخواه نیز طی توضیحاتی درباره ایده و شیوه فعالیت انجمنهای مشروطه، با بیان اینکه دفتر انجمن مشروطه به زودی طی نشست دیگری افتتاح خواهد شد و مقدمات تأسیس انجمنهای مشروطه در چند کشور دیگر از جمله آمریکا، کانادا، فرانسه و بریتانیا نیز فراهم شده است، گفت تمام انجمن ها در قالب سازمان مشروطه که سازمان مبارزه است هویت واحد داشته و به صورت یکپارچه به عنوان سازمان مشروطه ی ایران عمل خواهند کرد.
حجت کلاشی با برشمردن اصول مشخص شده برای «انجمنهای مشروطه» گفت که «سازمانِ مبارزه با احزابی که در کشورهای دموکراتیک وجود دارند و برای رفتن به پارلمان یا تصاحب مناصب رقابت می کنند متفاوت است. سازمان ما برای بازگرداندن حق حاکمیت به ملت، همراه با مردم مبارزه می کند. بنابراین نیاز به سازمانی است که بتواند این پیروزی را برای ملت ممکن کند. این سازمان باید پیشاهنگ و راهنمای حرکت و مبارزه ی مردم باشد. سازمان باید با برنامههای روشن و فداکاری نیروها مردم را مطمئن کند که صلاحیت پیشبرد مبارزه ی ملی را دارد و باید برنامه ها و روش مبارزهاش حمایت شود. شکل کلی سازمان ما باید با چنین هدف و چنین انتظاری و شرایط متغیر و دگرگونشوندهی جامعه و مبارزه تطبیق داشته باشد. سازمان اگرچه اصول ثابت و بنیادین دارد اما ساختار آن مانند موجود زندهی هوشمند انعطافپذیر بوده و خود را با شرایط تطبیق خواهد داد.»
این فعال سیاسی همچنین گفت که «مبارزهی اصلی در ایران صورت میگیرد. تمام کوششهای سازمان مشروطهی ایران معطوف به پیشرفت مبارزه در داخل خواهد بود. ساختار رهبری مبارزات و کارهای بیرون را به مبارزات داخل ایران پیوند خواهد زد. سازمان در بیرون به شرطی زنده خواهد ماند و خواهد بالید که به صورت پیوسته و هماهنگ با مبارزات سازمان در داخل پیش برود.»
حجت کلاشی در توضیح بخش دیگری از اصول انجمنهای مشروطه گفت این کافی نیست که نیروهای مشروطهخواه صرفا در تجمعاتی که در شهر و کشورشان برگزار میشود شرکت کرده یا به اعلام موضع و واکنش در شبکههای اجتماعی بپردازند، بلکه «مبارزات ما نمی تواند فصلی و تابعی از موج هیجان باشد. ایرانیانی که میخواهند برای این هدف فداکاری کنند باید در درون سازمان خود را متشکل کنند و گامهای سنجیده و اندیشیده را جایگزین تندروی در کلام و انفعال در عمل کنند. نیروهایی که در کنار ایران ایستادهاند باید توان خود را صرف کوششهای پیگیر و روزانه در راستای اهداف سازمان کنند و سازمان را به موجودی شایسته برای راهبری مبارزات ملی تبدیل کنند.»
او پس از بیان مبانی و اصول «سازمان مشروطه ایران» اعلام کرد که به زودی اطلاعات تکمیلی درباره چگونگی فعالیت و همکاری علاقمندان با دفتر انجمن مشروطه آلمان از طرف دفتر سیاسی و سخنگوی این انجمن به اطلاع عموم خواهد رسید.