«شورای آتلانتیک» که طی سالهای اخیر همسو با منافع ملایان از «احیای برجام» و ضرورت مذاکره با رژیم ایران دفاع میکرد در گزارشی با عنوان «آیا رضا پهلوی میتواند به اتحاد اپوزیسیون ایران کمک کند؟» به تفسیر از فضای سیاسی ایران و کارزار «#من_وکالت_میدهم» و انعکاس دیدگاه موافقان و مخالفان پرداخته است.
نویسنده این گزارش که ۲۴ ژانویه (۴ بهمن) منتشر شده، آرش عزیزی خبرنگار و پژوهشگر سیاسی است که خود را در شبکههای اجتماعی حامی «حزب توده» معرفی کرده اما اخیراً در موضعگیریهای شخصی خود تلاش میکند با مواضع متعادل نسبت به شاهزاده پهلوی و به اتحاد اپوزیسیون کمک کند.
در مقدمه این گزارش آمده برای کسانی که میخواهند پایان جمهوری اسلامی را ببینند، مدتهاست یک مشکل بزرگ وجود دارد: جایگزین آن چیست؟ عدم سازماندهی و اتحاد در میان مخالفان جمهوری اسلامی مشکلی آشنا و همیشگی است.
هرچند اختلافات سیاسی بین اپوزیسیون همچنان وجود دارد اما تداوم اعتراضات پس از قتل مهسا امینی در بازداشت «گشت ارشاد» همبستگی بیسابقهای ایجاد کرده و بسیاری به فکر کنار گذاشتن اختلاف و رسیدن به اتحاد افتادهاند. در هفتههای اخیر، بسیاری از حامیان انقلاب آزادیخواهانه مردم ایران از چهرههای سرشناس خارج کشور خواستار تشکیل یک «ائتلاف» شدهاند.
اولین قدم آنها برای تشکیل چنین ائتلافی توییت مشترک چند چهره سرشناس در اپوزیسیون در اول ژانویه برای تبریک سال ۲۰۲۳ و آرزوی پیروزی برای ملت ایران و تحقق آزادی و عدالت در ایران بود.
شاهزاده رضا پهلوی، مسیح علینژاد روزنامهنگار و فعال حقوق زنان، حامد اسماعیلیون سخنگوی انجمن خانوادههای قربانیان پرواز «پیاس۷۵۲» و علی کریمی اسطوره پیشین فوتبال ایران و شیرین عبادی حقوقدان و تعدادی دیگر این متن را به اشتراک گذاشتند. با اینهمه اختلاف نظرها همچنان ادامه یافت.
چند روز بعد در ۱۶ ژانویه دومین توییت هماهنگ آنها منتشر شد. آنها از جامعه بینالملل خواستند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمانهای تروریستی قرار دهد اما اینبار حامد اسماعیلیون در بین آنهایی که متن مشترک را منتشر کردند نبود و خودش جداگانه با همین مضمون توییت دیگری منتشر کرد. اسماعیلیون بخشی از مخالفان جمهوری اسلامی را نمایندگی میکرد و این کار او از نظر بسیاری ضربه به این ائتلاف بود.
در این گزارش با اشاره به راه افتادن کارزار «#من_وکالت_میدهم» در حمایت از شاهزاده رضا پهلوی به مصاحبه او با تلویزیون «منوتو» نیز اشاره شده است. آنجا که شاهزاده پهلوی بار دیگر به بیان دیدگاههای همیشگی خود در مورد دموکراسی پرداخت و گفت از یک انتخابات آزاد برای تشکیل مجلس مؤسسان و سپس رفراندومی جهت تعیین شکل نظام سیاسی آینده ایران با رأی مردم دفاع میکند.
۱/۶
هممیهنانم در ایران و سراسر جهان،
این روزها پیامهای شما را در کمپینِ #من_وکالت_میدهم میخوانم و میبینم. از مهرتان سپاسگزارم و موجب افتخارم است که تا این اندازه مورد اعتماد شما هستم.
زن زندگی آزادی#IranRevolution #IRGCterrorists https://t.co/6ZiFW49PBg pic.twitter.com/fOJm7BBN6M— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) January 21, 2023
رضا پهلوی در پاسخ به مجری برنامه در مورد «ضرورت پذیرش یک نقش ملّی یا هماهنگ کننده» گفت: «هرکاری که انجام میدهیم باید یک مبنای مشروعیت یا یک نوع وکالت از داخل ایران داشته باشد. ساده بگویم مثلاً فردا من بتوانم برای گفتگو با شخصیتهای سیاسی دیدار کنم… باید مبنای مشروعیت و مقبولیت از داخل داشته باشد و باید این در عمل دیده شود. باید بتوانیم بگوییم حرفی که میزنیم پشت آن زندانیان سیاسی و جریانات داخلی هستند و آنها این نمایندگی را به ما دادند.»
این گزارش بدون اشاره به نام «سعید حافظی» مینویسد، در واکنش به این اظهارات یک روزنامهنگار ایرانی ساکن آلمان کارزار «#من_وکالت_میدهم» را به راه انداخت که با سرعت مورد استقبال ایرانیان داخل و خارج کشور قرار گرفت. بر همین اساس رضا پهلوی و حامیانش میگویند این یک کمپین خودجوش آنلاین بوده، بدون اینکه آنها در جریان باشند، در حالی که مخالفان پهلوی ادعا میکنند که این کار احتمالاً از قبل هماهنگ شده بود.
پس از این جریان توماری در در وبسایت change.org در حمایت از رضا پهلوی به راه افتاد که تعداد امضاهای آن به بیش از ۳۹۰ هزار نفر رسید.
به گزارش کیهان لندن، تا صبح ۲۵ ژانویه شمار امضاها به بیش از ۴۰۲هزار رسیده آنهم با توجه به اینکه شرکت در آن از داخل ایران هم از نظر دسترسی به اینترنت و هم مسائل فنی و امنیتی که بدون داشتن ایمیل و تأیید پیام دریافتی هیچ امضایی ثبت نمیشود، بسیار مشکل است.
در ادامه گزارش «شورای آتلانتیک» آمده بسیاری از امضاکنندگان این تومار آنلاین تأکید کردند که از پهلوی برای بازگرداندن پادشاهی حمایت نکردهاند بلکه از وی به عنوان شخصیتی برای عبور از نظام در دوران گذار وکالت دادهاند.
در همین ارتباط کیهان لندن یادآوری میکند که از سالها پیش شاهزاده رضا پهلوی نقش خود را همواره نه در شکل نظام بلکه دفاع از دمکراسی و حقوق بشر و حمایت از ملت ایران برای عبور از جمهوری اسلامی و رسیدن به شرایطی تعریف کرده که مردم بتوانند آزادانه درباره سرنوشت خود از جمله تعیین شکل نظام سیاسی آینده تصمیم بگیرند.
روزنامه آلمانی فرانکفورتر آلگماینه: شعار اعتراضات در ایران «ولیعهد رهبر انقلاب ماست»
در کنار بسیاری از چهرههای هنری و فرهنگی که از این کارزار حمایت کردهاند، گزارش «شورای آتلانتیک» به داریوش اشاره کرده و مینویسد، یکی از این حامیان این کمپین داریوش اقبالی از محبوبترین خوانندههای تاریخ ایران است که در پاریس زندگی میکند و به خاطر همدردیهایش یکی از محبوبترین خواننده های تاریخ ایران مدرن بود. داریوش یک چهره با دیدگاههای چپگرایانه شناخته میشود که حتا پیش از انقلاب ۵۷ به زندان هم افتاد. این خواننده که مجموعاً بیست و شش ماه را در زمان شاه در زندان سپری کرد اکنون اعلام کرده است از آنجا که «انقلاب ایران وارد فاز تازهای شده است و نیازمند راهکارهای تازه است» پس «آقای رضا پهلوی را گزینه مناسبی برای نمایندگی اپوزیسیون خارج» میداند.
بسیاری از سلبریتیها به این کارزار پیوسته و حمایت خود از رضا پهلوی را اعلام کردهاند. یکی از آنها علی کریمی است که زمانی به مارادونای آسیا شهرت داشت. وی گفت که از شاهزاده پهلوی «برای دوره گذار… تا رسیدن به یک انتخابات آزاد» حمایت میکند. ابراهیم حامدی (ابی)، شهره آغداشلو بازیگر نامزد اسکار، حمید فرخنژاد بازیگری که همین چند هفته پیش ایران را ترک کرد، شاهین نجفی خواننده، کیمیا علیزاده ورزشکار تکواندو از مدالآوران المپیک ۲۰۱۶ و خیلیهای دیگر به این کارزار پیوستهاند.
حمایت از پهلوی به ایرانیان مقیم خارج محدود نمیشود. ویدئوهایی در شبکههای اجتماعی از اعلام حمایت ایرانیان داخل کشور در شهرهای مختلف نیز منتشر شده است. مثلاً در ایذه مردم در حمایت از پهلوی شعار دادند یا نسرین شاکرمی (مادر نیکا) از پهلوی حمایت کرد اما در عین حال خاله نیکا اعلام کرد که «هیچکس نماینده من نیست.» منوچهر بختیاری که پسرش پویا در اعتراضات ابان ۱۳۹۸ کشته شد نیز از حامیان پهلوی است و یا پیمان قلیپور که برادرش پژمان در اعتراضات سال ۹۸ کشته شده بود متن داریوش اقبالی در حمایت از پهلوی را لایک کرده است.
مراسم چهلم #دنیا_فرهادی: ایذه شده آماده، فرمان بده شاهزاده
پنجشنبه ۲۹ دی ۱۴۰۱#IranRevolution#RezaPahlavi pic.twitter.com/cCjerYVRVT
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) January 19, 2023
بسیاری نیز یادآور میشوند که برخی معترضان که اخیراً توسط رژیم اعدام شدهاند، از جمله محمد حسینی در پستهای خود در شبکههای اجتماعی از پهلوی حمایت میکردهاند. یکی دیگر از این افراد امیرحسین مرادی و زندانیان سیاسی مثل محمد دانیالی و رضا نوروزی هستند که به حمایت از رضا پهلوی پرداختند.
آرش عزیزی در ادامه مینویسد در نگاه هر ناظر منصفی از ایران، پهلوی در جامعه ایران تا حدی از حمایت برخوردار است، اگرچه تشخیص اینکه چقدر این حمایت گسترده است دشوار است. خشایار دیهیمی از روشنفکران ساکن تهران، در تحلیل خود از آخرین وقایع مدعی شد: «به راحتی میتوانم بگویم اگر چنین رفراندومی برگزار شود و یکطرف ماجرا رضا پهلوی باشد دربست همه به او رای خواهند داد چون هیچکس دیگر غیر از او را نمیشناسند.»
در ادامه این گزارش آمده «اگرچه پهلوی هرگز حکومت استبدادی پدر و پدر بزرگش را محکوم نکرده» اما حمایتها از وی مبتنی برای دفاع او از استقرار یک نظام دموکراتیک و لیبرال در ایران است.
در یک فضای تند سیاسی پهلوی هرگز با دیگر چهرههای اپوزیسیون درگیر نمیشود و توانسته موقعیت فراجناحی خود را حفظ کند. برخلاف برخی از حامیان افراطی ملّیگرا، راستگرا و خشن خود، او اغلب سعی میکند یک چتر بزرگ بسازد. او از متعهد شدن به احیای سلطنت امتناع کرده- اما لقب «شاهزاده» را که اکثر حامیانش برای خطاب به او استفاده میکنند، محکوم نکرده است- حتا اگرچه گفته است که ترجیح میدهد نظام آتی جمهوری باشد. در حالی که برخی مخالفان رژیم، اسلام را به عنوان یک کل مقصر میدانند اما رضا پهلوی مذهب شیعه خود را تأیید میکند و پیوسته از «روحانیون غیرحکومتی» خواسته است تا به مردم بپیوندند. او پیشنهاد مشابهی را به پرسنل نیروهای مسلح ایران و سپاه داده است که به گفته او باید بخشی از آینده ایران باشند.
پهلوی بارها حمایت خود از شخصیتهای متنوع و محبوب داخلی مثل نسرین ستوده وکیل مدافع حقوق بشر و مولوی عبدالحمید روحانی اهل سنت ابراز داشته است. حمایت قاطع او از تمامیت ارضی ایران نیز برای بسیاری جذاب بوده. حتا مخالفان او نیز در مواقعی میهنپرستی او را ستودهاند. بسیاری به یاد دارند که رضا پهلوی به عنوان جوانی که به خاطر «انقلاب۵۷» از کشورش بیرون رانده شده بود، به این خاطر که دوره خلبانی دیده بود اعلام کرد که آماده است برای دفاع از ایران در مقابل تهاجم عراق خدمت کند اما پیشنهاد او رد شد.
این روزها شماری از شجاعترین زنان #ایران مورد ستم مضاعف #فرقه_تبهکار حاکم قرار دارند.از #دختر_خیابان_انقلاب که به نماد مبارزات آزادیخواهانه بدل شد تا #آتنا_دائمی و #گلرخ_ایرایی، دو فعال راستین حقوق بشر که با خشونت به زندان قرچک منتقل شدهاند، همگی خواب را از ضحاک زمانه گرفتهاند pic.twitter.com/6O1XU49sac
— Reza Pahlavi (@PahlaviReza) January 26, 2018
در بخش دیگری از این گزارش آمده مواضع سرسختانه پهلوی در ایراندوستی باعث انتقاد برخی از حامیان اقلیتهای قومی شده با این حال پهلوی از سوی احزاب اصلی که خاستگاه قومی دارند نیز حمایت میشود و در نهایت اکثراً با او در این دیدگاه که باید تمامیت ارضی ایران حفظ شود همسو هستند. عبدالله مهتدی رهبر حزب چپگرای کومله کردستان ایران معتقد است رضا پهلوی «سرمایه سیاسی» است و او باید بخشی از ائتلاف مخالفان باشد.
اما کمپین آنلاین حمایت از پهلوی منتقدان زیادی نیز دارد که هشتگ «او_نماینده_من_نیست» و «#من_وکالت_نمیدهم» را راه انداختند. شعار بعضی از آنها «نه شاه و نه شیخ» است. بعضی دفاع از پهلوی را دفاع کورکورانه و احساسی شبیه حمایت از روحالله خمینی میدانند. یکی از آنها ضیاء نبوی فعال دانشجویی است که سالها در زندان بوده. او میگوید «حمایت از پهلوی نشان میدهد که مردم به دنبال یافتن رهبر هستند». او از کمپین حامی پهلوی انتقاد کرده و آن را واپسگرایانه خوانده است.
حتا برخی از دلسوزان پهلوی هشدار میدهند که تمرکز باید بر تشکیل یک ائتلاف فراگیر و گسترده باشد و نه فقط یک نفر. کاوه شهروز وکیل و فعال مقیم تورنتو در این ارتباط مینویسد: «شما بدون پهلوی نمیتوانید این کار را انجام دهید. اما فقط با پهلوی هم نمیتوانید این کار را انجام دهید… برای ایجاد اتحادی که قدرت براندازی جمهوری اسلامی را داشته باشد، نیازمند همکاری افراد با دیدگاههای مختلف از جمله آقای پهلوی هستیم.»
خب این پسر دیکتاتور سابق بیاد یکم گوش کنه ! وکالت که هیچی تازه باید پولهای دزدی شده رو پس بده ! #مرگ_بر_ستمگر_چە_شاە_باشد_چە_رهبر #من_وکالت_نمیدهم به دزدا 😛🔥😛pic.twitter.com/Mmir7f6qNA
— Maryam Narani (@maryamarchitect) January 22, 2023
بسیاری نظرات مشابهی را بیان کرده و میگویند «در حالی که پهلوی از محبوبیت خاصی برخوردار است، تنها یک جبهه گستردهتر میتواند رژیم را با موفقیت شکست دهد و این کارزار میتواند ایجاد ائتلاف متحد را منحرف کند.»
آتنا دائمی فعال مقیم تهران با هشدار نسبت به تفرقه، توییتی با هر دو هشتگ «من وکالت میدهم» و «من وکالت نمیدهم» منتشر کرد و با تأکید بر ضرورت ائتلاف احزاب تأکید کرد «هیچ فردی نمیتواند نماینده کل کشور باشد». وی در عین حال مشاجره در صفوف مخالفان را محکوم کرد.
در پایان این گزارش آمده به نظر میرسد خود پهلوی همچنان به آن خیمه گستردهتر اعتقاد دارد. پهلوی در بیانیهای در ۲۱ ژانویه از کمپین آنلاین در حمایت از خودش استقبال کرد اما فراخوان خود را برای «همبستگی ملّی» که پاییز ۲۰۲۰ درمورد آن صحبت کرده بود نیز یادآور شد.