نادر زاهدی – به مناسبت بزرگداشت زادروز رضاشاه پهلوی، می‌خواهم به کوتاهی در رابطه با احقاق حقوق انسانی زنان ایران در آن دوران و از دست رفتن آن حقوق در دوران فعلی جمهوری اسلامی سخن بگویم؛ می‌دانیم که اعطای حقوق آموزشی- فرهنگی و اجتماعی به زنان ایران، به همت و حمایت رضاشاه کبیر انجام شد؛ همچنین می‌دانیم که آن پادشاه دوراندیش و وطن‌پرست، با ایجاد نهادهای حقوقی و آموزشی، نیمی از ایرانیان را که از تحصیل و آموزش محروم بودند، وارد مراکز آموزشی و نهادهای دانشگاهی کرد؛ اشاره‌ام به آموزش دختران و بانوان ایرانی است که پیش از دوره اول پادشاهی پهلوی، از دستیابی به آموزش محروم بودند. ایجاد مراکز آموزش مثل دانشسرای دختران، فعالیت زنان در روزنامه‌نگاری- موسیقی- دانشگاه و حضور فعال و آزاد آنان در عرصه‌های معماری- پزشکی و آموزش همگانی، از اقدامات حقوقی و اجتماعی است که زنان ایران در دوره پرافتخار و شکوهمند رضاشاه پهلوی به دست آوردند.
آزادی پوشش، حضور در اجتماع و دستیابی به آموزش و پرورش، از اقدامات بنیادین نوسازی و نوگرایی رضاشاه کبیر است؛ زنان و دختران ایرانی از آن پس و علیرغم همه مخالفت‌هایی که از سوی سنت‌گرایان متشرع و محافظه‌کاران مردسالار ابراز می‌داشتند، با حمایت و پشتیبانی پادشاه فقید محمدرضا شاه پهلوی، توانستند حقوق انسانی و طبیعی خود را در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی هم به دست آورند؛ اعطای حق رأی و حق انتخاب کردن و انتخاب شدن به بانوان ایرانی در میانه سلطنت پادشاه فقید، از جمله اقدامات تجددمآبه‌ای بود که واکنش‌های مدرن‌ستیزانه قشر متشرع را در پی داشت. کسانی که در شورش ارتجاعی و واپسگرای ۱۳۴۲ با حقوق زنان مخالفت می‌کردند و حضور زنان در اجتماع- سیاست و فرهنگ را رواج بی‌اخلاقی و ناامن کردن جامعه می‌دانستند، با فاجعه ملی ۱۳۵۷ به قدرت یافتند و تمامی حقوق به دست آمده زنان ایرانی را از بین بردند. با این فاجعه زنان ایران از حق طلاق- حق حضانت- حق انتخاب پوشش و تمامی حقوق انسانی خود محروم شدند؛ اسلامگرایان حاکم بر ایران، زنان را به پستوی خانه‌ها رانده و از آنان خواستند که در اجتماع و سیاست و فرهنگ حضور نیابند. چه بسیار زنان قاضی و وکیل از کار محروم شدند؛ چه بسیار زنانی که از صحنه‌های هنری و فرهنگی رانده شدند. یادآور می‌شوم که فرخ‌رو پارسای که نخستین وزیر و وزیر مشاور نخست وزیر دولت شاهنشاهی بود، جزو اولین اعدامیان و نخستین زن اعدام شده در جمهوری اسلامی است.
اینک و پس از یک قرن مبارزه زنان ایرانی برای احقاق حقوق انسانی خویش و دستیابی به هویت انسانی در جامعه ایرانی، جمهوری اسلامی با افکار زن‌ستیزانه و ایده‌های مردسالارانه، زنان را از تمامی حقوق انسانی محروم کرده و آنان را جنس دوم به حساب می‌آورد؛ انقلاب «زن زندگی آزادی» در واکنش حقوقی و مدنی به حکومت اسلامی در حالی ادامه دارد که رژیم جمهوری اسلامی در اقدام اخیر ضدحقوقی، دختران دانش‌آموز را هدف ترویسم بیولوژیک قرار داده است؛ خبرهای رسیده از تلفات و گستردگی پروژه مهندسی شده و انتقام‌گیرنده مسموم‌سازی دختران دانش‌آموز در شهرهای مختلف، تکمیل و تحمیل افکار سنتی زن‌ستیزانه‌ای است که چهار دهه است زنان ایرانی را از حقوق حق انسانی محروم کرده است.
در پاسداشت یاد و خاطره رضاشاه کبیر و با ادای احترام به افکار و اقدامات حقوقی آن پادشاه ایران دوست، و در حالی که روز جهانی زن (۸ مارس) را پشت سر گذاشته‌ایم، تأملی در اقدامات زن‌ستیزانه و ضدحقوقی جمهوری اسلامی، اولویت حقوقی و انسانی زنان ایرانی را ضرورت می‌دهد؛ ضرورتی که در ماه‌های اخیر و با پیشاهنگی زنان و دختران در اقصا نقاط کشورمان با استمرار انقلاب «زن زندگی آزادی»، پایه‌های رژیم را لرزانده و نوید آزادی ایران و ایجاد دولتی دمکراتیک- سکولار و حقوقی را برای امنیت- رفاه و آزادی زنان و مردان در چشم انداز آینده قرار داده است.
*متن سخنرانی در نشست انجمن میهن‌پرستان شهر تل جته، ۱۲ مارس ۲۰۲۳
