گزارش‌ها نشان می‌دهد افزایش قیمت ارز در هفته‌های گذشته متقاضیان تورهای مسافرتی خارجی را ۸۰ درصد نسبت به سال‌های پیش از کرونا کاهش داده است. سفرهای داخلی نیز به دلیل تورم ۷۹ درصدی هزینه هتل و رستوران نسبت به سال گذشته از توان غالب شهروندان خارج است و بدین ترتیب امسال «سفر» از سبد مصرفی اکثر خانوارهای ایرانی حذف شده است.
روند حذف سفر از سبد مصرفی خانوارها در سال‌های گذشته آغاز شده و همچنان بیشترین مسافران خانوارهایی هستند که به خانه اقوام در شهرهای دیگر می‌روند و یا در طول سفر در پارک‌ها و سواحل و مناطق توریستی چادر می‌زنند.
رشد شدید قیمت کالا‌های مصرفی ضروری از جمله خوراک و مسکن سبب شده درآمد غالب خانوارهای کشور برای این موارد هزینه شود. به دلیل اینکه غذا و مسکن کالا‌هایی ضروری و غیرقابل جایگزین هستند و خانوارها ناچار شده‌اند هزینه‌های دیگر از جمله سفر و ورزش را از سبد مصرفی‌شان حذف کنند.
از سوی دیگر افزایش نرخ بلیت هواپیما، اتوبوس و قطار و همچنین افزایش قیمت هتل‌ها و رستوران‌ها نیز امکان سفری حتی کوتاه را از بسیاری از خانوارها گرفته است.
پرداخت هزینه تورهای خارجی که با دلار و یورو محاسبه می‌شود، به ویژه امسال و با توجه به افزایش قیمت ارز در ماه‌های گذشته، به رویایی دستنیافتنی برای اکثر شهروندان تبدیل شده است.
آژانس‌های مسافرتی امیدوار بودند امسال با توجه به فروکش کردن کرونا و برداشته‌شدن اکثر محدودیت‌های خارجی، بتوانند زیان گسترده سه سال گذشته که در پی شیوع کرونا متحمل شدند را جبران کنند. اما اکنون فعالان حوزه گردشگری خارجی می‌گویند افزایش و نوسانات نرخ ارز، در اُفت سفر، به‌ویژه سفرهای خارجی به شدت تأثیر گذاشته است بطوریکه تقاضا برای تورهای خارجی نسبت به پیش از شیوع کرونا ۸۰ درصد کاهش یافته است.
مدیر شرکت «مهرسا سبزه‌ها» یکی از آژانس‌های گردشگری در تهران به خبرگزاری «ایسنا» گفته که «قیمت یک سفر ۱۱ روزه به آنتالیا در تعطیلات نوروز برای هر نفر دست‌کم ۵۰ میلیون تومان هزینه برمی‌دارد.»
همچنین قیمت یک تور چهار روزه ارمنستان به ۱۴ میلیون رسیده است، تور زمینی به مقصد شهر ترابوزان ترکیه ۱۰ میلیون تومان قیمت دارد و یک تور ۱۴ روزه تایلند آن هم با اقامت در هتل ۳ ستاره برای یک نفر حدود ۸۰ میلیون تومان تمام می‌شود.
امیرپویان رفیعی شاد رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی و زیارتی استان تهران نیز به وبسایت «اقتصاد ۲۴» گفته که آمار دقیق فروش تورهای خروجی بعد از نوروز استخراج می‌شود و در حال حاضر نمی‌توان آمار دقیقی منتشر کرد. فروش تورهای خارجی امسال حدود ۸۰ درصد نسبت به قبل از کرونا کاهش یافته است.
رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی و زیارتی استان تهران افزوده که «تورهای ترکیه به دلیل عدم نیاز به ویزا و ارزان‌تر بودن قیمت، با اقبال بیشتری مواجه می‌شوند، اما حتی این تور‌ها نیز امسال فروش چندانی نداشته اند. افزایش قیمت ارز، کاهش قدرت خرید مردم و تورم افسارگسیخته موجب شده تا سفرهای خارجی از سبد خانوار بسیاری از شهروندان حذف شود.»
نادره حبشی از فعالان گردشگری و برگزاری تورهای ترکیه نیز با بیان اینکه «تورهای ترکیه از ۲۱ میلیون تومان شروع می‌شود. البته تورهای زمینی به مقصد وان از ۹ میلیون تومان آغاز می‌شود» گفته که فروش تورهای ترکیه نسبت به قبل از کرونا ۹۰ درصد کاهش یافته است. شرایط گردشگری به شدت نابسامان است و گردشگری در حال نابودی است. تورهای خروجی در ایام نوروز بیشترین فروش را داشت و در میان تورهای خارجی نیز، ترکیه بیشتر از دیگر مقاصد گردشگری طرفدار داشت اما امسال با کاهش شدید آمار فروش ترکیه روبرو بودیم.
وضعیت تورهای داخلی نیز مشابه تورهای خارجی است و تقاضا برای تورهای داخلی از جمله کیش و قشم و مشهد به شدت کاهش داشته است. هزینه سفرهای داخلی از بلیت تا هتل و رستوران نیز متأثر از تورم با افزایش چشمگیری روبرو بوده است.
بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار بالاترین تورم نقطه‌ای ثبت‌شده در بهمن امسال مربوط به گروه هتل و رستوران بوده است. شاخص قیمت مصرف‌کننده در این گروه ۷۹۱.۵ بوده و تورم نقطه‌ای آن به حدود ۷۹ درصد رسیده است.
به بیان دیگر هزینه خانوارهای کشور برای استفاده از هتل و رستوران به طور میانگین ۷۹ درصد بیشتر از بهمن ۱۴۰۰ شده است. این افزایش در شاخص قیمت یک سال منتهی به نیمه زمستان امسال در حالیست که تورم نقطه‌ای گروه هتل و رستوران در بهمن سال ۱۳۹۶ تنها ۶.۸ درصد تخمین زده شده و شاخص قیمت در آن مقطع برابر با ۱۰۹.۱ بوده است. این یعنی ۶۲۵ درصد افزایش در پنج سال.
قیمت یک تور چهار روزه با اقامت در اتاق چهار نفره در هتلی ۵ ستاره در جزیره کیش، در ارزان‌ترین حالت برای یک نفر حدود شش میلیون تومان قیمت دارد. هزینه اقامت در اتاق دو تختۀ همین هتل در روزهای پیک تعطیلات نوروز ۱۴۰۲ که پیش از ماه رمضان است، به ۲۳ میلیون تومان می‌رسد. تور چهار روزه چابهار نیز برای یک نفر بیش از ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تمام می‌شود و قیمت تور هوایی مشهد در نوروز از سه چهار میلیون تومان به بالا قیمت‌گذاری شده است.
دست جمهوری اسلامی بر گلوی صنعت گردشگری؛ از پلمب اقامتگاه‌ها تا ممنوعیت اتوبوس‌های دربست
در این میان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز هیچ حمایتی از بخش گردشگری ندارد و حتی در روزهای گذشته با پلمب چندین اقامتگاه گردشگری و ممنوعیت اجاره اتوبوس دربستی محدودیت‌هایی برای فعالان حوزه گردشگری داخلی ایجاد کرده است.
در روزهای گذشته در اقدامی سازمانیافته از سوی حکومت چند مرکز مهم اقامت توریستی پلمب شدند. هتل‌سرای عامری‌ها در کاشان، مرکز طبیعت‌گردی یزد، نخلستان چاه عروس ابوزیدآباد کاشان، کاروانسرای دیر گچین در قم، قلعه تاریخی نارین میبد، و اکوکمپ گردشگری متین‌آباد در کویر نطنز از جمله مکان‌های گردشگری پلمب شده هستند.
علت پلمب این اقامتگاه‌ها عدم رعایت حجاب از سوی مسافران زن اعلام شده است. عزت‌الله ضرغامی اما توضیحاتی داده که نشان می‌دهد همزمانی تعطیلات نوروز با ماه رمضان نیز از دیگر دلایل موثر در افزایش سختگیری بر مراکز و اقامتگاه‌های گردشگری است. او گفته که «تقارن نوروز با ماه مبارک رمضان باعث می‌شود تا اهمیت این موضوع بیشتر شود. درخواست من از مدیران پایگاه‌ها و موزه‌ها این است که در نوروز در رابطه با رعایت حجاب برنامه‌ریزی داشته باشند.»
این اقدامات زیان گسترده و سازمانیافته‌ای را به گردشگری داخلی وارد کرده است.
هادی اشرف واقفی یکی از کارآفرینان صنعت گردشگری ایران و بنیانگذار کمپ کویری متین‌آباد بر این نکته تأکید کرد که «برای نوروز پنج هزار مسافر از پیش رزرو شده بودند. با این حکم و پلمب ما با شوک اقتصادی مواجه شدیم و باید تمام مبالغ را به مسافران بازگردانیم. این در حالیست که در چند سال گذشته به دلیل شیوع کرونا، مراکز گردشگری زیان‌های زیادی را تحمل کرده‌اند.»
هادی اشرف واقفی در ادامه با اشاره به پلمب ناگهانی این کمپ گفته که «صبح شنبه به محل کمپ مراجعه کردند و ضمن دستور برای تخلیه مسافران حاضر در کمپ اعلام کردند که کمپ متین آباد به دلیل رعایت نکردن حجاب از سوی گردشگران پلمب است!»
هادی اشرف واقفی درباره اینکه آیا قبل از این اتفاق به مجموعه هشدار داده شده بود، گفت: «همیشه بر رعایت حجاب تأکید شده است. ما هم در دیوارهای مجموعه بر رعایت حجاب به مسافران تأکید کرده‌ایم، ولی نمی‌توانیم شخصا در این خصوص ورود کنیم.»
