میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات اتمی اوایل مارس ۲۰۲۲ ادعا کرده بود «ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت دیگر توافق اتمی با جمهوری اسلامی اعلام می‌شود!» اما اکنون یک سال گذشته و می‌گوید «مذاکرات همچنان در بن‌بست هستند و شانس احیای برجام بسیار اندک است و فقط غربیها از اعلام مرگ آن خودداری می‌کنند.»
وی در چند مصاحبه با رسانه‌های روسی و الجزیره توضیح داد: «از سرگیری این روند در درجه اول با مخالفت آمریکا و همچنین بریتانیا، آلمان و فرانسه مواجه است. سه کشوری که پیداست علاقه خود را برای احیای برجام از دست داده‌اند و مانع‌تراشی می‌کنند.»
این اظهارات یک هفته پس از آن صورت گرفت که علی باقری کنی معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفته بود در اسلو با «مدیران سیاسی» سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس دیدار کرده است.
برخی منابع گزارش داده بودند که باقری کنی به همراه چند نفر از اعضای تیم اتمی جمهوری اسلامی به نروژ رفته است و هدف از این سفر را «از سر گرفتن مذاکرات برای احیای برجام» عنوان کردند اما وزارت خارجه آلمان ضمن تأیید این دیدار تأکید کرد در این ملاقات «موضع خود را در مورد تنش‌آفرینی ایران در بسیاری از حوزه‌ها روشن کردیم و هنوز خبری از هیچ مذاکره دیگر، حتا درباره برجام نیست.»
تا واپسین هفته‌های سال ۱۴۰۱ حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی در چند نوبت ادعا می‌کرد آمریکایی‌ها «پشت پرده» برای مذاکره و توافق با جمهوری اسلامی پیام می‌فرستند. او حتا مدعی شد «آمریکا اصرار فراوانی برای مذاکره دارد» اما هر بار این ادعا از سوی یکی از مقامات وزارت خارجه ایالات متحده یا یکی از مقامات دولتی آن رد شد.
☢️در شرایطی که مذاکرات هسته‌ای برای #احیای_برجام به بن‌بست رسیده محمدجواد لاریجانی دبیر سابق ستاد حقوق بشر قوه قضائیه تهدیدکرد اگر بخواهیم بمب اتم بسازیم کسی نمیتواند جلوی ما را بگیرد.#نظام_ناکارآمد#بمب_اتم#غنی_سازی_اورانیوم#محمدجواد_لاریجانیhttps://t.co/kC2thw5wv5 pic.twitter.com/pYZxYs1gnh
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) July 18, 2022
در این میان، روس‌ها اصرار دارند که مقصر به بن‌بست رسیدن مذاکرات اتمی را غربیها معرفی کنند. بعضی مقامات حکومتی در ایران نیز از جمله ابراهیم رئیسی خریدار این موضع هستند اما بعضی دیگر از جمله حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملّی مجلس شورای اسلامی به صراحت می‌گوید روسیه جمهوری اسلامی را در مذاکرات اتمی و «احیای برجام» بازی داد و با پرونده اتمی به دنبال باج گرفتن از غربی‌هاست.
محمد مرندی پسر پزشک مخصوص علی خامنه‌ای و مشاور تیم مذاکرات اتمی جمهوری اسلامی می‌گوید ایران برای مذاکرات و احیای برجام کارهایی را که قرار بر انجام آنها بود انجام داده اما دو مسئله باعث شد آمریکایی‌ها توافق نکنند: «اختلاف داخل آمریکا و آشوب‌ها.» منظور مرندی از «آشوب‌ها» اعتراضات و خیزش انقلابی مردم معترض علیه جمهوری اسلامی است که مثل همیشه با سرکوب شدید و مرگبار روبرو شد.
پس از دیدار حسین امیرعبداللهیان با جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه نشست «بغداد۲» در اردن، خبرگزاری «تسنیم» وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ادعا کرد «توافق برای احیای برجام عقب‌نشینی اروپا و غرب از مواضع قبلی و بازگشت به دوران مذاکرات قبل از اغتشاشات است و این، یعنی آمریکا و غرب بعد از استفاده ابزاری از اپوزیسیون و رسانه‌های فارسی‌زبان لندن‌نشین، پشت آنها را خالی کرده و به میدان مذاکره با ایران برای لغو تحریم‌های غیرقانونی بازگشته‌اند.»
☢️#کمال_خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی در مصاحبه با شبکه الجزیره گفته جمهوری اسلامی توانایی‌های فنی ساخت #بمب_هسته‌ای را دارد و رزمایش‌های گسترده‌ای با هدف ضربه زدن به عمق اسرائیل انجام داده.#نظام_ناکارآمد#بمب_اتم#غنی_سازی_اورانیومhttps://t.co/bFit8yiQDb pic.twitter.com/RSpErUwb96
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) July 18, 2022
روزنامه «کیهان» چاپ تهران نیز آنقدر نظام را دست بالا گرفته بود که به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای جمهوری اسلامی حتا توصیه کرد قبل از شروع مذاکرات، خسارت «اغتشاشات» را از آمریکا و اروپا بگیرید! اما همه اینها چیزی بیش از توهم و خواب و خیال نبود.
در همین ارتباط، برخی منابع داخلی نوشتند امیرعبداللهیان هیچ اختیاری از خودش ندارد و در نقش تطهیرکننده‌ی روس‌ها ظاهر شده است.
در عمل نیز امیرعبداللهیان به عنوان وزیر خارجه جمهوری اسلامی پُر از مواضع متناقض است و معلوم نیست بر اساس گفته‌های وی مبنی بر اینکه «آمریکا پشت پرده برای مذاکره پیام می‌فرستد» و آمریکا «عامل اغتشاشات و به دنبال امتیاز گرفتن است» کدامیک واقعا قابل اتکاست!
وی در دیدار با بشار اسد رئیس جمهوری رژیم سوریه نیز درباره خیزش ضدحکومتی اخیر در ایران ادعا کرد «ما یک جنگ ترکیبی را پشت سر گذاشتیم» و «کشورهای غرب که نقش مداخله‌جویانه و محرک داشتند شکست خوردند.» او در جای دیگری می‌گوید «یکی از اهداف آمریکا از دخالت در اغتشاشات وادار کردن ایران به دادن امتیازات بزرگ در میز مذاکرات بود» و در جای دیگر مدعی شده است «آمریکا زودتر از اروپا فهمید در پس اغتشاشات خبری نیست.»
روزنامه «اکسپرس»: دستیابی به بمب اتم یکی از گزینه‌های جمهوری اسلامی برای جلوگیری از تغییر رژیم!
«تهران معتقد است که با تسلیحاتی کردن برنامه هسته‌ای، موقعیت خود را مستحکم می‌کند و با دستیابی به سلاح اتمی از فروپاشی رژیم جلوگیری می‌شود!»https://t.co/yVYPhpkyVv pic.twitter.com/9kv8vqfGnh
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) January 23, 2023
اینهمه کش و قوس در حالیست که اعلام شده غنی‌سازی اورانیوم در ایران به ۸۴ درصد رسیده و به نظر می‌رسد روس‌ها، جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، رهبران و مقامات اروپایی، مقامات آمریکایی، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اصولگرایان و اصلاح‌طلبان همه می‌دانند کار برجام تمام است. آنها اذعان نیز می‌کنند که «مذاکرات در بن‌بست است.» اغلب آنها با عبارات مختلف اظهار داشته‌اند که گزینه بعد از برجام چیز خوبی نیست و مستقیم و غیرمستقیم به «تشدید تنش‌ها» تا جنگ اشاره کرده‌اند.
برای مقابله با جمهوری اسلامی هسته‌ای چه باید کرد؟
ییگال کارمون رئیس مؤسسه تحقیقات رسانه‌ای خاورمیانه (MEMRI) و آیلت ساویون مدیر پروژه مطالعات ایران در این مؤسسه می‌گویند جلوگیری از دست یافتن جمهوری اسلامی به سلاح اتمی بجز اقدام نظامی، با مشروعیت‌زدایی از حکومت ایران و حمایت از تظاهرات ضدحکومتی و اعتصابات صنفی و کارگری ممکن است.
آنها تأکید می‌کنند: «رژیم ایران تا امروز به شدت بر مشروعیت بین‌المللی خود تکیه کرده است. اگر مشروعیت رژیم ایران تا حدی تضعیف شود، این امکان وجود دارد که جمهوری اسلامی از سرعت خود در غنی‌سازی اورانیوم بکاهد و فعالیت‌های تروریستی خود را در منطقه دست‌کم بطور جزئی و موقت، محدود کند.»
پیشنهاد آنان این است که «علاوه بر قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی اروپا»، باید «یک فراخوان آشکار برای تغییر رژیم داد و غرب می‌بایست دست‌کم از ارسال پیام‌هایی که به جمهوری اسلامی اطمینان دهد هیچ قصدی برای تغییر رژیم در ایران وجود ندارد، دست بردارد.»
