احمد رأفت – هفتاد و ششمین جشنواره سینمائی کن سه‌شنبه ۲۶ اردیبهشت در این شهر ساحلی جنوب فرانسه آغاز به کار کرد.
امسال سینمای ایران و فیلمسازان ایرانی حضور بسیار کمرنگی در این جشنواره دارند. برخلاف سال گذشته که هنرمندان ایرانی و ایرانی‌تبار نقش برجسته‌ای داشتند و جایزه بهترین نقش‌آفرین زن نیز به زر امیرابراهیمی برای یازی در فیلم «عنکبوت مقدس» به کارگردانی علی عباسی تعلق گرفت. سال گذشته «برادران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی نیز که بدون مجوز دولتی به کن رفته بود و در نهایت در ایران توقیف شد در بخش اصلی این جشنواره معروف جهان به نمایش درآمد.
انتظار می‌رفت که جشنواره کن امسال نیز که ۸ ماه پس از انقلاب «زن،زندگی،آزادی» برگزار می‌شود، مانند آخرین جشنواره برلین ابتکاراتی را در حمایت از این حرکت و سینماگران ایرانی انجام دهد، که چنین نشده است. جشنواره برلین در فوریه ۲۰۲۳ به شکل رسمی حضور فیلم‌ها و افراد حکومتی از ایران را ممنوع کرد و فضای خود را در اختیار فیلم‌های مستقل با آثار کارگردانان ایرانی ساکن خارج کشور قرار داد. تیری فرمو مدیر جشنواره کن اما برخلاف انتظار بسیاری علیه جمهوری اسلامی و سینمای دولتی موضع‌گیری علنی نکرد و سکوت را برگزید.
امسال تنها یک فیلم از جمهوری اسلامی، آنهم در بخش جانبی «نوعی نگاه» حضور دارد: «آیه‌های زمینی» به کارگردانی علی عسگری و علیرضا خاتمی. این دو سابقه حضور در جشنواره ونیز را نیز دارند. «آیه‌های زمینی» در مدت کوتاهی به شکل مستقل و با بودجه اندک تولید شده و اطلاعات زیادی درباره این فیلم در دسترس نیست اگرچه گفته می‌شود که برداشتی اجتماعی از ایران امروز است.
از نظر بین‌المللی اما جشنواره امسال را می‌توان بازگشت بزرگان سینمای جهان به کن دانست. برخی از کارگردانان حاضر در بخش رسمی حداقل یک نخل طلائی در کارنامه خود دارند. البته برخی دیگر از این بزرگان هم با آخرین فیلم خود خارج از بخش‌های رقابتی حضور خواهد داشت. فیلم جدید مارتین اسکورسیزی به نام «قاتلان ماه کامل» با بازی لئوناردو دی‌کاپریو و رابرت دنیرو در بخش غیررقابتی برای نخستین بار به نمایش درمی‌آید. فیلمی طولانی بر اساس ماجرایی واقعی که در دهه ۱۹۲۰ در آمریکا رخ داده است. این کارگردان آمریکائی ایتالیائی‌تبار بعد از چند سال غیبت به کن بازمی‌گردد. فیلم قبلی اسکورسیزی با نام «ایرلندی» به دلیل اختلاف نظر تولیدکننده آن (شبکه خانگی نتفلیکس) با سینماداران فرانسوی امکان نمایش نیافت.
در بخش مسابقه اصلی ۲۱ فیلم حضور دارند که برخی از پرافتخارترین کارگردانان زنده دنیا را در بر می‌گیرد: از نانی مورتی ایتالیایی که با «فردایی روشن‌تر» به بخش مسابقه باز می‌گردد تا ویم وندرس آلمانی که با فیلم جدیدش «روزهای کامل» به کن آمده است. کن لوچ بریتانیایی یکی از ۹ فیلمسازی است که دو جایزه نخل طلا تا کنون به دست آورده و امسال نیز با فیلم «بلوط پیر» در بخش رقابتی حضور دارد. نوری بلگه جیلان فیلمساز سرشناس ترکیه نیز با فیلم «درباره علف‌های خشک» امیدوار است دومین نخل طلا را به خانه ببرد.
هیروکازو کوردا فیلمساز ژاپنی دیگر نیز برنده نخل طلا است که امسال با فیلم «هیولا» در بخش رقابتی حضور دارد. آکی کوریسماکی فیلمساز محبوب دیگری در این جشنواره است که اینبار با فیلم «برگ‌های خزان» در آن حضور دارد. وس اندرسون آمریکایی نیز با «شهر سیارک» به کن آمده است. آمریکا یک نماینده سرشناس دیگر هم در رقابت جشنواره کن هفتاد و ششم دارد: تاد هینس امسال با فیلم «مِی دسامبر» که در آن دو ستاره مشهور هالیوود یعنی جولین مور و ناتالی پورتمن نقش ایفا می‌کنند در این جشنواره حضور دارد.
در جشنواره کن امسال البته بدون حضور در بخش‌های رسمی، جدیدترین فیلم از مجموعه «ایندیانا جونز» با بازی هریسون فورد رونمایی خواهد شد. برخلاف فیلم‌های قبلی، استیون اسپیلبرگ کارگردان آن نیست و جیمز منگولد آن را ساخته و قرار است آخرین حضور هریسون فورد در نقش این ماجراجوی خونسرد باشد.
یکی دیگر از نکات قابل توجه جشنواره امسال حضور پررنگ کارگردانان زن است. در ۷۶امین جشنواره کن آثار هفت فیلمساز زن برای بخش مسابقه پذیرفته شده‌اند. البته در آخرین جشنواره برلین در بخش اصلی نیز نیمی از فیلم‌های شرکت کننده را زنان کارگردانی کرده بودند.
نهادهای حکومتی جمهوری اسلامی در بازار فیلم کن امسال نیز حضور ندارند. البته در این بخش اران ریکلیس کارگردان اسرائیلی فیلمی مبتنی بر رمان «لولیتاخوانی در تهران» نوشته‌ی آذر نفیسی را ارائه خواهد داد که با سرمایه‌گذاری مشترک ایتالیا و اسرائیل تهیه شده و در آن گروهی از هنرپیشگان زن ایرانی چون گلشیفته فراهانی، زر امیرابراهیمی و مینا کاوانی نقش‌آفرینی می‌کنند. داستان رمان آذر نفیسی که به زبان‌های مختلف ترجمه شده است، روایت یک استاد زن شجاع در سال‌های اول پس از انقلاب اسلامی در تهران است که به هفت دانش‌آموز دختر به صورت مخفیانه آثار ادبی کلاسیک غربی را که ممنوع شده‌اند، از جمله رمان معروف «لولیتا» اثری جنجالی از ولادیمیر ناباکوف نویسنده روس‌تبار را تدریس می‌کند.
