ایالات متحده در حال مذاکره با جمهوری اسلامی برای انجام اقداماتی است که در ازای محدود شدن برنامه‌های اتمی ایران و آزادی برخی شهروندان آمریکایی بازداشت شده، بخشی از دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد شود.
خبرگزاری رویترز روز جمعه ۲۶ خرداد به نقل از برخی مقامات جمهوری اسلامی و غربی گزارش داد این گام‌ها به عنوان یک «تفاهم» جایگزین توافقی می‌شود که مستلزم بازنگری در کنگره آمریکا است. نمایندگان کنگره آمریکا به شدت دولت بایدن را زیر فشار قرار داده‌اند که هرگونه توافق با جمهوری اسلامی باید به تأیید کنگره برسد.
تقریباً اکثریت نمایندگان کنگره آمریکا می‌گویند جمهوری اسلامی پشتیبان روسیه در جنگ علیه اوکراین است و دست به سرکوب مردم ایران زده است. آنها مخالف دادن امتیاز به تهران هستند.
دولت بایدن امیدوار است پس از شکست برجام با جمهوری اسلامی به یک توافقی دست یابد که از دستیابی تهران به سلاح اتمی جلوگیری کند. بر اساس مفاد برجام، جمهوری اسلامی حق غنی‌سازی اورانیوم تا ۳/۶۷ درصد را داشت اما اکنون غنی‌سازی در ایران به ۶۰ درصد رسیده و در تأسیسات اتمی فُردو قم حتا ذرات اورانیوم با غلظت نزدیک به ۸۴ درصد کشف شد.
دولت آمریکا هرگونه توافق با جمهوری اسلامی را رد می‌کند با اینهمه موضوعِ «توافق موقت» بین جمهوری اسلامی ایران و آمریکا جدّی‌تر از قبل مطرح است هرچند که طی سه سال گذشته بارها این مباحث تکرار شد اما در نهایت طرفین نتوانستند به توافق برسند.
یک مقام جمهوری اسلامی گفته «اسم آن را هر چه می‌خواهید بگذارید، توافق موقت یا تفاهم متقابل؛ هر دو طرف می‌خواهند از تشدید بیشتر تنش جلوگیری کنند.»
وی توضیح داده در گام نخست «این امر شامل تبادل زندانیان و آزادسازی بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران می‌شود.»
نگرانی مقامات اسرائیل از «توافق موقت» احتمالی بین جمهوری اسلامی و آمریکا
-به گزارش «کان نیوز»، اسرائیل به ویژه نگران توافقی است که به جمهوری اسلامی اجازه می‌دهد بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را در ازای لغو تحریم‌های ایالات متحده متوقف کند.
-همزمان با انتشار گزارش‌هایی در مورد… pic.twitter.com/V3LqdxEIhn
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) May 30, 2023
همچنین قرار است اگر مراحل توافق با موفقیت طی شد، آمریکا در گام‌های بعدی در ازای توقف غنی‌سازی ۶۰ درصد و همکاری بیشتر ایران با آژانس، برای صادرات نفت ایران معافیت از تحریم صادر کند.
یک مقام غربی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «من این روش را توافق سردرگم می‌دانم.»
رابرت مالی مسئول ویژه آمریکا در امور ایران نیز پس از ماه‌ها امتناع جمهوری اسلامی از تماس مستقیم، با سفیر جمهوری اسلامی در سازمان ملل دیدار کرده است.
این مقام غربی گفت، ایده این بود که یک وضعیت قابل قبول برای همه ایجاد شود تا ایران از خط قرمز غرب یعنی غنی‌سازی ۹۰ درصدی که درجه تسلیحاتی است عبور نکند.
این مقام همچنین گفت، علاوه بر توقف ۶۰ درصدی، هر دو طرف درباره همکاری بیشتر ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و عدم نصب سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر در ازای «انتقال بخش قابل توجهی» از منابع مالی بلوکه شده ایران در خارج از کشور گفتگو می‌کنند.
این مقام غربی اما مشخص نکرده که آیا این توقف به این معنی است که ایران متعهد به عدم غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد است یا اینکه غنی‌سازی را تا همین سطح متوقف خواهد کرد.
همچنین ترتیب مراحل و نحوه ارتباط آنها با آزادی سه شهروند آمریکایی بازداشت شده توسط جمهوری اسلامی نیز نامشخص است. مقامات قبلاً گفته بودند که آزاد شدن این افراد که در ایران به گروگان گرفته شده‌اند، ممکن است به آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده مرتبط باشد.
مقامات جمهوری اسلامی قبلاً گفته بودند آماده صحبت بر سر آزادی زندانیان هستند.
یک مقام غربی گفت که هدف اصلی ایالات متحده جلوگیری از بدتر شدن وضعیت هسته‌ای و پیشگیری یک درگیری احتمالی بین اسرائیل و ایران است.
او افزود: «اگر [مقامات جمهوری اسلامی] اشتباه محاسباتی کنند، احتمال پاسخ قاطع اسرائیل وجود دارد و این چیزی است که ما می‌خواهیم از آن اجتناب کنیم.»
به نظر می‌رسد مقامات ایالات متحده از گفتن اینکه به دنبال یک «توافق» شبیه برجام هستند خودداری می‌کنند.
بسیاری تحلیلگران معتقدند برجام دیگر قابل اجرا نیست. در همین ارتباط جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا چند ماه قبل گفته بود «برجام مُرده است.»
