معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با ارائه آماری از جمعیت یارانهبگیران گفته که ۹۱ درصد از جمعیت کشور مشمول دریافت یارانه هستند. دولت نه تنها از ارائه آمار مربوط به فقرا و رقم خط فقر خودداری میکند بلکه طرحهای حمایتی نظیر کالابرگ نیز فقط شامل دهکهای پایین درآمدی میشود.
طرح توزیع کالابرگ الکترونیک از ۱۳ خردادماه آغاز شد در ابتدا خانوارهای تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد از سه دهک اول در اولویت اجرا قرار گرفتند. این خانوارها تنها بخش اندکی از افراد واجد شرایط برای بهرهمندی از کوپن هستند؛ واجد شرایطینی که درآمد آنها زیر ارقام محاسبه شده برای خط فقر است و برای تأمین هزینههای ضروری با بحران روبرو هستند.
علیرضا عسگریان معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به آغاز طرح جدید توزیع کالابرگ الکترونیک یا همان کوپن گفته که «حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و افزایش قیمت یارانه منوط به این بود که ۱۱ قلم اساسی تغذیهای حاوی ۲۵۰۰ کالری و شامل قند و شکر، تخممرغ، ماست، شیر، برنج، گوشت قرمز، گوشت سفید، حبوبات و روغن به سبد کالایی و سفره مردم تعلق بگیرد.»
معاون وزیر کار مدعی شده که «قیمت این سبد در اردیبهشت سال گذشته ۴۳۶ هزار تومان بود که الان ۸۳۶ هزار تومان است و این یعنی مبلغ سبد از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲، ۴۰۰ هزار تومان افزایش یافته است. مبنای پرداختی اولیه برای خرید این سبد ۴۳۶ هزار تومان است که افراد باید خودشان پرداخت کنند؛ اما مابهالتفاوت آن با سبد سال گذشته را، کالابرگ پرداخت میکند.»
ارقام ارائه شده از سوی معاون وزیر کار بر پایه قیمتهای دستوری دولت برای ۱۱ قلم کالای غذایی است که در بازار به مراتب بیشتر از ارقام دستوری دولت فروخته میشوند. در نتیجه افزایش ۴۰۰ هزار تومانی سبد خرید این کالاها در ماه نادرست است و افزایش هزینه خیلی بیش از این رقم است!
از سوی دیگر نرخ تورم همچنان در حال افزایش است و مصوبه امروز دولت برای رقم کالابرگ الکترونیک، در ماه آینده و ماههای بعدتر ارزش واقعی خود را از دست میدهد چون با افزایش تورم، ارزش پول ملی کاهش مییابد. به بیان دیگر خانوار با مبلغ در نظر گرفته شده برای کالابرگ الکترونیک ماه آینده میزان کالای کمتری نسبت به این ماه میخرد و هر ماه میزان کالاهای خریداری شده با کوپن به لحاظ حجم و وزن و مقدار کمتر و کمتر خواهد شد.
علیرضا عسگریان مدعی است که برای جبران ۲۰ درصد افزایش نرخ تورم، این شرط گذاشته شده که هر نفر ۳۲۰ هزار تومان از ۴۰۰ هزار تومانِ خودش را خرید کند. هموطنان اگر هر ماه ۳۲۰ هزار تومان از این یارانه خرید کنند کارت آنها ۸۰ هزار تومان شارژ میشود و اگر خریدی صورت نگیرد ۸۰ هزار تومان فقط در همان ماه حذف میشود و ماه بعد اگر مجدداً ۳۲۰ هزار تومان خرید کنند، ۸۰ هزار تومان به کارت واریز میشود.
معاون وزیر کار در ادامه افزوده که ۹۱ درصد مردم مشمول دریافت یارانه هستند، در این میان جمعیت دهک ۱۰ حدود ۸ میلیون نفر است که به دنبال اعتراضات سال گذشته، یک و نیم میلیون نفر تحت پوشش دریافت یارانه قرار گرفتند.
علیرضا عسگریان همچنین گفته که «سعی میکنیم دهکبندیها را با توضیحات اقناع کننده ای که به مردم ارائه میدهیم، به صورت منطقیتر، علمیتر و عادلانهتر اجرا کنیم، مشروط بر اینکه میزان رضایت عمومی افزایش یابد.»
توضیحات معاون وزیر کار نشان میدهد دولت نیز ارزیابی و ارقام استخراج شده درباره جمعیت نیازمند و زیر خط فقر کشور را که از سوی کارشناسان اقتصادی مطرح میشود، قبول دارد اما عامدانه از ارائه رسمی آمار واقعی فقرا و رقم خط فقر سر باز میزند.
تحلیلگران اقتصادی پاییز سال گذشته اعلام کردند رقم خط فقر برای یک خانواده سه تا چهار نفره در تهران ماهانه ۳۲ میلیون تومان و برای خانوار ساکن شهرستانها به طور میانگین ۲۰ میلیون تومان است. به بیان دیگر اگر خانواده ساکن تهارن ماهانه درآمدی کمتر از ۳۲ میلیون تومان و خانوار ساکن دیگر شهرها به طور میانگین درآمدی کمتر از ۲۰ میلیون تومان در ماه داشته باشد، برای تأمین هزینههای ضروری زندگی دچار مشکل شده و زیر خط فقر قرار خواهد گرفت.
با توجه به تورم در ماههای گذشته که همواره بین ۴۰ تا ۵۱ درصد اعلام شده در حال حاضر رقم خط فقر بیش از ارقام اعلام شده در پاییز گذشته است.
نهادها و سازمانهای حکومتی اما ارقام دیگری را مطرح میکنند و دولت به عنوان مسئول اصلی اعلام رقم خط فقر از ارائه این رقم خودداری میکند.
مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی بهتازگی گزارش داده که نرخ خط فقر طی یک دهه از ۱۹ درصد به بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است، در واقع بیش از ۳۰ درصدِ جمعیت زیر خط فقر هستند.
بر اساس اطلاعاتی که در این گزارش آمده است، خط فقر متوسط کشوری در سال ۱۴۰۰ به طور سرانه یک میلیون و ۶۸۰ هزار تومان بوده است. این عدد برای خانوار چهار نفره معادل چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان محاسبه شد. این رقم اما از سوی کارشناسان رد میشود چرا که حتی هزینه حداقل غذای یک خانوار در ماه بیش از این رقم محاسبه شده است.
محاسبات جدید نشان میدهد هزینه کالای سوپرمارکتی برای یک خانواده سه نفره در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ برابر ۹۶درصد رقم حداقل حقوق است. این در حالیست که باید به هزینههای ضروری زندگی اجاره خانه، هزینه قبوض، هزینه کالاهای غیرسوپرمارکتی، درمان و آموزش را نیز افزود.
نرخ فقر از سال ۸۵ روند صعودی داشته و از سال ۹۷ به بیش از ۳۰ درصد رسیده است. در این بین، شکاف فقر که نشانگر فاصله فقرا تا خط فقر است و آن را اندازهگیری میکند؛ در سالهای ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به بالاترین مقدار یعنی ۲۷ درصد رسید.
مرکز پژوهشهای مجلس اعلام کرده که یک دهه تورم بالا (به جز سالهای ۹۶-۹۴) به همراه رشد اقتصادی پایین و منفی باعث شده تا نرخ فقر از ۱۹ درصد به ۳۰/۴ درصد در سال ۱۴۰۰ برسد.
آمارهای دیگر نشان میدهد بیش از دو سوم جمعیت کشور درآمدی حتی زیر خط فقر اعلام شده از سوی دولت دارند و برای تأمین هزینههای ضروری زندگی با بحران روبرو هستند.
رشد اقتصادی پایین به کاهش درآمد سرانه و افزایش فقر منجر شده و در عین حال باعث شده که ایران که از سال ۲۰۰۸ به بعد در گروه کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط قرار گرفته بود، با یک دهه کاهش در درآمد سرانه به دسته کشورهای با درآمد پایینتر از متوسط سقوط کند.