گزارش‌های مختلف از افزایش قاچاق گونه‌های حیات وحش از ایران حکایت دارند؛ از خرس و گربه‌سانان تا لاک‌پشت و انواع پرندگان قربانی قاچاق هستند. مرزهای شرقی و غربی ایران از مهمترین مسیرهای قاچاق حیوانات وحشی به شمار می‌روند که کشورهای حوزه خلیج فارس یکی از مقاصد آنهاست.
سعید شفیعیان رئیس اداره حفاظت محیط زیست خواف در استان «خراسان رضوی» روز چهارشنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۲ از دستگیری دو شکارچی غیرمجاز در این شهرستان خبر داد.
بر اساس توضیحات رئیس اداره حفاظت محیط زیست خواف، این دو شکارچی غیرمجاز با سوء استفاده از تشنگی حیوانات و هوای گرم در کنار چشمه اقدام به شکار پرندگان وحشی می‌کردند.
ابوالفضل شعبانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان «رضوی» به تازگی از بازداشت ۲۵۰ قاچاقچی در این استان طی سه ماهه گذشته خبر داد.
او همچنین از «کشف ۲ خرس سیاه، ۱۳ طوطی و ۶ میمون» خبر داده و گفته مهمترین مورد در زمینه قاچاق، دو رأس خرس سیاه بلوچی بود که در شهرستان گناباد کشف شدند. در تربت حیدریه ۱۳ طوطی سبز و شش میمون قاچاق کشف شدند. در بازدید از فروشگاه‌ها ۶۸ لاک‌پشت آبی، ۳۰ مینا و سه قلاده میمون از داخل شهر کشف شدند.
کامران اسلاملو رئیس اداره حفاظت محیط زیست شیراز نیز ماه گذشته خبر داد که گونه‌هایی کم‌نظیر از حیات وحش و تاکسیدرمی و گونه‌های در معرض خطر انقراض در دو عملیات جداگانه کشف شدند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شیراز گفته که گونه‌های حیات وحش به صورت قاچاق در یک باشگاه اسب‌سواری و گونه‌های تاکسیدرمی نیز در یک منزل نگهداری می‌شدند که در بازرسی از این محل‌ها کشف و ضبط شدند.
روزنامه «اعتماد» نیز خردادماه در مطلبی با عنوان «قاچاق اتوبوسی توله خرس‌های سیاه بلوچی» درباره قاچاق حیوانات در استان سیستان و بلوچستان نوشته بود «هر ساله در فصل زاد و ولد خرس سیاه بلوچی موارد متعددی از زنده‌گیری و قاچاق این حیوان که از گونه‌های بسیار نادر و در معرض خطر انقراض جانوری دنیاست در سایه غفلت‌ها و حاشیه امن ایجاد شده برای متخلفان، اتفاق می‌افتد که متأسفانه طی ماه‌های گذشته به گونه کم سابقه و نگران‌کننده‌ای تشدید یافته است.»
در این مطلب آمده بود که «اکنون این وضعیت چنان بغرنج شده که در ماه‌های اخیر چهار توله خرس سیاه بلوچی در حوزه پراکنشی جغرافیای بلوچستان زنده‌گیری، کشف یا از محدوده زیستی خود خارج شده و با روش اتوبوسی به استان‌های دیگر قاچاق شده که همین موارد رو به افزایش اینچنینی بر نگرانی‌های علاقه‌مندان به محیط زیست و دوستداران حیات وحش افزوده و نیز زنگ خطر جدی انقراض کامل این حیوان کم شمار و کمیاب را بلندتر از هر زمان دیگر به صدا درآورده است.»
اواخر سال گذشته علیرضا مزینانی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان تهران خبر داده بود که در عملیات کلانتری ۱۷۹ خلیج و همکاری اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران محموله قاچاق حیات وحش از یک مخفی‌گاه در حوالی جنوب تهران ضبط و به اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران منتقل شد.
او گفته بود که این گونه‌ها مشتمل بر یک گربه کاراکال بالغ به همراه دو گربه ماهی‌گیر بالغ و دو توله بوده که این گربه‌های ماهی‌گیر در فهرست گونه‌های سایتیس قرار دارند.
سپهر سلیمی فعال محیط زیست روز چهارشنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۲ مرزهای شرقی و غربی ایران را از جمله عوامل افزایش آمار قاچاق اعلام کرده و گفته که «متأسفانه ما در منطقه‌ای هستیم که از طرفی در مرزهای جنوبی کشورهای متمولی وجود دارند که خواهان حیوانات مختلف هستند و در شرق و غرب هم کشور‌هایی هستند که عملا نظارت درستی بر مرزهای آن‌ها نیست و دچار نابسامانی داخلی هستند و برای همین شرایط قاچاق از مرزهای شرقی و غربی مساعد شده است. الان شاهد این هستیم که میمون‌های «رزوس» به راحتی از پاکستان و هندوستان وارد ایران می‌شوند.»
این فعال محیط زیست گفته که «قاچاق حیوانات وحشی با چنین گستردگی و سازمان‌یافتگی به نظر می‌رسد عملا رها شده است. متولی این وضعیت هم سازمان محیط زیست است و این سازمان هم یا توان مقابله با این نوع قاچاق را ندارد یا انگیزه‌ای ندارد یا اینکه ممکن است دست‌هایی در کار باشد که به نظر می‌آید از قاچاق منتفع می‌شوند. برای مبارزه با چنین پدیده‌ای باید نظارت و مبارزه خیلی قوی باشد.»
سپهر سلیمی افزوده که «متأسفانه می‌شنویم خیلی از ماهیان آب شور که در آکواریوم‌فروشی‌ها هستند و به فروش می‌رسند از ماهیانی هستند که از خلیج‌فارس دزدیده شدند. این مساله کاملا در باغ‌های پرندگان هم صدق می‌کند. متخصصان این پرندگان معتقد هستند عملا این باغ‌ها از پرندگان دزدیده شده از طبیعت ایران پر می‌شود و برای همین است برای آن‌ها اهمیت قائل نیستند و اگر مردند دنبال پرندگان دیگر می‌روند.»
به گفته سپهر سلیمی «تا وقتی قوانین بازدارنده نباشد یا برای کسانی که دستگیر می‌شوند مجازات کافی در نظر گرفته نشود افراد بیشتری برای ورود ترغیب می‌شوند و این چرخه ادامه پیدا می‌کند. خود باغ‌وحش‌ها از مراکز اصلی قاچاق حیات‌وحش هستند؛ این چیزی است که پلیس اینترپل و دفتر مقابله با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل عنوان کرده است که باغ وحش‌ها یکی از مقاصد قاچاق حیات وحش هستند.»
او افزوده است «اگر بروید در باغ‌وحش‌های ایران بپرسید که از دو شیری که دارید توله‌های آن‌ها کجا هستند عملا می‌بینید هیچ پاسخی به شما نمی‌دهند. خود سازمان حفاظت از محیط زیست چند سال پیش اعلام کرد که حدود ۱۰۵ شیر در باغ وحش ایران زندگی می‌کنند. شما اگر تصور کنید نیمی از آن‌ها ماده باشد و سالی ۶ توله به دنیا بیایند عملا ۱۰۰ توله شیر به دنیا می‌آید. هیچ‌وقتی هیچ آماری نیست. مشخص است خیلی از حیوانات سر از باغ وحش‌های خصوصی در می‌آورند یا قاچاق می‌شوند یا به علت نگهداری بد می‌میرند.»
