احمد رأفت – هشتادمین جشنواره سینمائی ونیز، قدیمی‌ترین جشنواره سینمائی جهان، درهای خود را روز ۳۰ اوت (۸ شهریور) خواهد گشود.
امسال در بخش اصلی این جشنواره که ۹ سپتامبر (۱۸ شهریور) به کار خود با انتخاب بهترین‌ها پایان خواهد داد، هیج فیلمی از سینمای ایران و سینماگران ایرانی حضور نخواهد داشت. البته در بخش رقابتی «افق‌ها» دو فیلم، یکی بلند و داستانی و دیگری کوتاه و انیمیشن، حضور خواهند داشت که اولی از هم‌اکنون توجه بسیاری را جلب کرده و کنجکاوی آفریده است.
«تاتامی» اولین کار مشترک یک سینماگر ایرانی، زر امیرابراهیمی، و یک کارگردان اسرائیلی، گای ناتیو ، است. گای ناتیو در سال ۲۰۱۸ با فیلم کوتاه «پوست»توانست جایزه اسکار را به دست آورد. زر امیرابراهیمی نیز در سال ۲۰۲۲ میلادی برای ایفای نقش در «عنکبوت مقدس» توانست جایزه بهترین نقش‌آفرین زن را در جشنواره کن از آن خود سازد. زر امیرابراهیمی که در سال ۲۰۰۰ فیلم کوتاه «خط» را ساخته بود، حالا با «تاتامی» (تشک مسابقات جودو) به جرگه کارگردانان پیوسته است.
«تاتامی» داستان لیلا زن جودوکاری است که همراه مربی خود، مریم، در زمان برگزاری مسابقات جهانی جودو با تصمیم‌هایی مواجه می‌شود که زندگی حرفه‌ای او را دگرگون می‌سازد. لیلا (با نقش‌آفرینی آرین مندی) و مریم (با نقش‌آفرینی زر امیرابراهیمی) با این امید که ایران را به اولین طلای خود در ورزش جودو برسانند، به این مسابقات جهانی رفته‌اند. اما جمهوری اسلامی ایران در میانه راه دستور می‌دهد لیلا با ادعای مصدومیت از دیدار با ورزشکار اسرائیلی خودداری کند.
آرین مندی در لس‌آنجلس از پدری ایرانی و مادری شیلیائی متولد شده و تا کنون در چند مجموعه تلویزیونی مهم حضور داشته است. مهدی بجستانی که در «عنکبوت مقدس» نقش مقابل زر امیرابراهیمی را ایفا کرده است نیز از دیگر بازیگران «تاتامی» است. الهام عرفانی سینماگر ایرانی مقیم پاریس نیز که یکی از نویسندگان فیلمنامه است، نقشی را در «تاتامی» عهده‌دار است. از بازیگران غیرایرانی این فیلم می‌توان به جیمی ری نیومن آمریکایی و نادین مارشال بریتانیایی اشاره کرد.
گای ناتیو در گفتگو با «هالیوود ریپوتر» می‌گوید: «همکاری با نیروهای واقعا خلاقی همچون زر، آرین و الهام برای جان بخشیدن به این داستان، برای من افتخاری بزرگ است. «تاتامی» برای همه ما چیزی بیش از یک فیلم است. اعلامیه‌ای خلاقانه به جهان است و در حالی بیان می‌شود که مردم بی‌گناه ایران جان خود را فدای آزادی می‌کنند.»
زر امیرابراهیمی نیز به «هالیوود ریپورتر» می‌گوید: «آنچه ما در این فیلم روایت می‌کنیم، داستان واقعی بسیاری از ورزشکاران ایرانی است که فرصت‌هایشان را از دست داده‌اند و گاه مجبور شده‌اند به دلیل مخالفت با نظام حاکم بر ایران، کشور و عزیزان خود را ترک کنند. امیدوارم که این همکاری هنری و سینمایی بین من و گای، بزرگداشتی از آنها و اقدامی فراسوی نفرت کور و نابودی دوجانبه باشد.»
الهام عرفانی نیز که با گای ناتیو در نوشتن فیلمنامه همکاری داشته است به«هالیوود ریپوتر» می‌گوید: «می‌خواستم به عنوان یک زن ایرانی که خفقان زندگی در کشورش را تجربه کرده و درکی عمیق از مشکلاتش دارد، چالش‌های پیش روی زنان در این کشور را به تصویر بکشم. بسیاری از ما در جستجوی آزادی و صلح، مجبور به ترک کاشانه و عزیزان خود شده‌ایم، ولی با وجود این فاصله این فیلم یادآور قدرت وحدت و مقاومت است. برای من افتخاری بود که فرصت یافتم صدای ورزشکاران تحت ستم در ایران باشم و روایت‌های آنان را از طریق این فیلم نزد جهانیان مطرح کنم.»
انیمیشن «در سایه سرو» کار مشترک حسین ملایمی و شیرین سوهانی نیز در بخش فیلم‌های کوتاه «افق‌ها» حضور دارد. در بخشی که در جشنواره سینمائی ونیز به فیلم‌های کلاسیک و مرمت شده اختصاص دارد فیلم «سازدهنی» امیر نادری اکران خواهد شد. این فیلم که اخیر توسط مرکز مرمت سینمائی بولونیا، در ایتالیای مرکزی، مرمت شده، در سال ۱۳۵۲ برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ساخته شد و یکی از بهترین فیام‌های این کارگردان آبادانی به حساب می‌آید.
امیر نادری در این فیلم نیز چون فیلم دیگرش «دونده» شخصیت کودک اصلی را «امیرو» نامیده و همانطور که بارها تاکید کرده است «امیرو»های فیلم‌هایش هر کدام به نوعی بخش‌هائی از زندگی خود وی را روایت می‌کنند. در «ساز دهنی» امیرو پسرکی ساده و بسیار پر جنب و جوش است که در حوالی بوشهر زندگی می‌کند. شخصیت دیگر این فیلم «عبدالله» است که پدرش برای آنکه او را به ختنه کردن راضی کند، یک ساز دهنی برانش می‌خرد. بچه‌های بندر به ساز عبدالله علاقمند می‌شوند و او در ازای کولی گرفتن از بچه‌ها، ساز دهنی‌اش را به آنها قرض می‌دهد. «امیرو» اما بیش از دیگران به ساز علاقمند می‌شود و بیش از دیگران به «عبدالله» کولی می‌دهد و پس ار آنکه او را «خر عبدالله » می‌خوانند، تازه به خود می‌آید.
در «هفته سینمای مؤلف» که در حاشیه جشنواره ونیز از سوی «اتحادیه سینماگران مؤلف ایتالیا» برگزار می‌شود، آیت نجفی کارگردان ایرانی- آلمانی با «آفتاب نمی‌شود» حضور خواهد داشت. این فیلم مانند یکی از کارهای قبلی همین کارگردان با نام «آوای بی‌سرزمین» که مستندی در رابطه با تلاش گروهی از زنان هنرمند موسیقی و آواز ایرانی بود که می‌کوشند با وجود ممنوعیت تک‌خوانی زنان و محدودیت‌ها و موانع دیگر، کنسرتی در تهران به روی صحنه بیاورند، بخشی از مبارزات زنان ایرانی برای احقاق حقوق از دست رفته خود را روایت می‌کند.
در دو فیلم دیگر که در جشنواره سینمائی ونیز اکران خواهند شد نیز دو هنرپیشه ایرانی‌تبار حضور خواهند داشت.
بهی جنتی عطائی سینماگر ایرانی- فرانسوی در فیلم «مرز سبز» از آنیشکا هولاند کارگردان لهستانی، نقش یک معلم زبان انگلیسی در کابل را بازی می‌کند که مجبور به مهاجرت غیرقانونی شده و در لهستان با مشکل روبرو می‌شود.
مایا سانسا که از پدری ایرانی و مادری ایتالیائی در رم متولد شده و از چهره‌های سرشناس سینمای ایتالیا است نیز با فیلم «به لطف یک خدا» به کارگردانی آلساندرو رویا در ونیز حضور خواهد داشت.
