بانک مرکزی در اقدامی عجیب کانون صرافان را منحل کرد. همزمان قیمت ارز در بازار آزاد روند صعودی یافته و وارد کانال ۵۰ هزار تومان شده است.
بانک مرکزی روز سه‌شنبه ۱۰ امرداد ۱۴۰۲ در اقدامی عجیب و ناگهانی کانون صرافان را منحل اعلام کرد. کانون صرافان ایران در واکنش به این اقدام گفته که بانک مرکزی وجاهت قانونی برای انحلال کانون را ندارد. این کانون از سال ۸۹ با هدف کمک به اجرای قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی در حوزه‌ی صرافی‌ها تشکیل شده بود.
در اطلاعیه بانک مرکزی آمده که «با توجه به بررسی‌های صورت گرفته در خصوص فعالیت و عملکرد کانون صرافان ایرانیان و انحراف از اهداف، موضوع و وظایف و اختیارات کانون و اساسنامه ثبتی آن، بر اساس تصمیمات متخذه توسط بانک مرکزی، موافقت نامه تأسیس کانون صرافان ایرانیان صادره توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ابطال می‌گردد.»
در ادامه اطلاعیه بانک مرکزی آمده که «از جمله مهمترین تخلفات صورت گرفته می‌توان به استنکاف از دستورات بانک مرکزی و عدم همکاری با این بانک، انحراف از اهداف، وظایف و موضوع فعالیت کانون، به حدنصاب نرسیدن جلسات شورای عالی طی چندین ماه اخیر، سرمایه‌گذاری و تحصیل سهام بر خلاف موضوع فعالیت، وظایف و اختیارات کانون و نظایر آن اشاره کرد.»
کانون صرافان در واکنش به این اطلاعیه گفته است: «انحلال کانون صرافان در ماده ۲۱ اساسنامه جز اختیارات مجمع عمومی فوق العاده بوده و طبیعتاً هر گونه فرآیندی خارج از مسیر قانونی تخلف است و از طریق مراجع قضائی پیگیری خواهد شد، متأسفانه در ادامه اقدامات مزبور و پس از ناامیدی در مسیر قانونی، بانک مرکزی با انتشار اختلافات در فضای رسانه‌ای سعی بر فشار بر صرافان و کانون صرافان دارد و هم اندیشی سالیانه یک صنف را برنمی تابد، در حالی که اگر بانک مرکزی بر مبنای قانون حرکت کند نیاز به رسانه‌ای کردن موضوعات نخواهد داشت.»
اقدام بانک مرکزی با تبلیغات گسترده از سوی طرفداران دولت روبرو شده است. از جمله یاسر جبرائیلی از تدوین‌کنندگان برنامه اقتصادی سیدابراهیم رئیسی و مشاور اقتصاد مقاومتی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در توئیتی نوشته که «تعطیلی کانون صرافان به دلیل تخلفات و انحرافات از اهداف، گامی در جهت احیای اقتدار حاکمیت در اقتصاد است. هر بازیگر اقتصادی- ولو خصوصی- باید در چارچوب سیاستهای ملی و در جهت منافع ملی فعالیت نماید. عدم اعمال نظارت حاکمیت بر این مهم، منافع خصوصی را در تقابل با منافع ملی قرار می‌دهد.»
تعطیلی کانون صرافان به دلیل تخلفات و انحرافات از اهداف، گامی در جهت احیای اقتدار حاکمیت در اقتصاد است. هر بازیگر اقتصادی -ولو خصوصی- باید در چارچوب سیاستهای ملی و در جهت منافع ملی فعالیت نماید. عدم اعمال نظارت حاکمیت بر این مهم، منافع خصوصی را در تقابل با منافع ملی قرار می‌دهد.
— سید یاسر جبرائیلی (@syjebraily) August 1, 2023
چنین اظهاراتی با واکنش کاربران در توئیتر روبرو شده و بار دیگر ناکارآمدی جمهوری اسلامی از مدیریت اقتصاد کشور و عبارات شعاری و تبلیغاتی چون «احیای اقتدار حاکمیت در اقتصاد» مورد تمسخر مردم قرار گرفته است.
از سوی دیگر همزمان با اعلام انحلال کانون صرافان، قیمت ارز در بازار آزاد ایران در روز سه‌شنبه با افزایش چشمگیری روبرو شد. قیمت دلار تا بعد از ظهر سه‌شنبه به بیش از ۵۰ هزار تومان رسید و هر یورو نیز از مرز ۵۵ هزار تومان گذشت.
برزو حق‌شناس کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه اقدام بانک مرکزی مبنی بر انحلال کانون صرافان بطور قطع روند قیمت دلار را صعودی می‌کند به وبسایت «تجارت‌نیوز» گفت: «وقتی قیمت دلار در روند صعودی قرار گرفته است مشخص می‌شود که مشکلی وجود دارد. طبق تجربه‌های قبل، منتظر بودیم که صورت مسئله توسط بانک مرکزی حذف شود.»
برزو حق‌شناس افزوده که «وقتی نهادهای واسط حذف می‌شوند، این تصمیم مطمئنا روی نرخ ارز تأثیر می‌گذارد. به اعتقاد من نهادهایی مانند کانون صرافان می‌توانند به امر انتقال دلار کمک و آن را تسهیل کنند. با این تصمیم مبادی ورودی دلار دچار مشکل خواهد شد.»
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه «با چنین تصمیماتی قیمت دلار صد درصد افزایشی می‌شود» گفته که «با این اقدام بانک مرکزی، نقل و انتقال ارز مشکل می‌شود و تأثیر منفی بر بازار خواهد گذاشت. اما در مواقع بحرانی معمولا سیاست‌گذار صورت مسئله را پاک می‌کند.»
به عقیده برزو حق‌شناس، بانک مرکزی با این اقدام به سمت انحصارگری مطلق حرکت می‌کند و فقط فضا را برای خود آماده می‌سازد.
همانطور که این کارشناس اقتصادی اشاره کرده اقدام بانک مرکزی در منحل اعلام کردن کانون صرافان اقدامی فرافکنانه و «پاک کردن صورت مسئله» درباره تلاطم در بازار ارز و آمادگی بازار برای افزایش قیمت‌ها است.
این اتفاق همزمان با تصمیم ناگهانی دولت برای تعطیلی دو روزه کشور در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه، یازدهم و دوازدهم امرداد، روی داده است. در حالی که در روزهای گذشته دمای هوا در ایران با روزهای پیش رو تفاوت چندانی نداشت اما علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت صبح روز سه‌شنبه اعلام کرد روزهای چهارشنبه و پنجشنبه تعطیل عمومی است و به این ترتیب با روز جمعه، سه روز کشور در تعطیلی پیاپی قرار می‌گیرد.
به نظر می‌رسد گرمای هوا تنها بهانه‌ای برای تعطیلی ناگهانی و بی‌سابقه‌ی دو روزه کشور از سوی حکومتی است که حتی با شیوع و اوج کرونا هم برای تعطیلی سراسری و اعلام قرنطینه مقاومت می‌کرد. برخی تحلیلگران بر این باورند که با توجه به خبرهای روزهای گذشته که محرک بازار ارز بوده و آمادگی بازار برای افزایش چشمگیر قیمت، ممکن است تعطیلی برای جلوگیری از افزایش قیمت و مهار جوّ روانی بازار صورت گرفته باشد.
جدا از اقدام بانک مرکزی برای اعلام انحلال کانون صرافان، عدم تمایل عربستان به بازگشایی کنسولگری در تهران و همچنین قطعی شدن اینکه پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی آزاد نمی‌شود نیز از جمله خبرهای پیاپی بوده‌اند که عاملی برای افزایش قیمت‌ها در بازار ارز، آنهم پس از تعطیلات «دهه محرّم» شدند.
از سوی دیگر برخی تحلیلگران دیگر معتقدند ناتوانی در تأمین برق سبب تعطیلی کشور از سوی دولت شده است. حسین افضلی کارشناس انرژی در اینباره گفته است «بعید نیست که فشار مصرف برق باعث تعطیلی کشور شده باشد، همانطور که دیدیم ساعات ادارات هم برای این مسئله تغییر دادند، اما چندان نتیجه‌ای کسب نشد که اگر نتیجه گرفته بودند به نظر نمی‌رسید ناترازی تا این حد ادامه بیاید.»
این کارشناس انرژی افزوده که «ناترازی برق در کشور جدیست. میزان ناترازی طبق اعلام مسئولین مربوطه در وزارت نیرو به ۱۵ هزار مگاوات رسیده است. نتیجتا بطور واقعی با یک چالش مواجه هستیم که شوخی ندارد. از طرفی مباحث مربوط به بهینه‌سازی مصرف در صنایع و خانه‌ها نیز تا کنون به نتیجه مشخصی نرسیده و دستگاه‌های مربوطه چندان تلاشی برای آن نکرده‌اند. ادامه روند عدم توجه به بهینه‌سازی و توسعه بستر‌های تولیدی باعث چنین وضعیتی شده است.»
