مدیرعامل شرکت ملی گاز اعلام کرده که ناترازی گاز در زمستان آینده به ۳۰۰ میلیون مترمکعب نیز میرسد و حتی در شرایط خاص از آنهم بالاتر میرود. به نظر میرسد پس از قطع گسترده آب و برق در تابستان امسال، شهروندان و صنایع باید در پاییز و زمستان نیز آمادگی قطع گاز را داشته باشند.
مجید چگنی مدیرعامل شرکت ملی گاز در گفتگو با «انرژی پرس» گفته که کف ناترازی گاز در زمستان آینده ۲۵۰ میلیون مترمکعب دیده شده که به ۳۰۰ میلیون مترمکعب نیز میرسد و حتی در شرایط خاص از آنهم بالاتر میرود.
وی گفته که «شرکت ملی گاز موظف است که انرژی کشور را تأمین کند پس این منطقی نیست که برای جبران محرومیت در بخشهای دیگر از منابع شرکت ملی گاز برداریم و در جاهای دیگر هزینه کنیم.»
مجید چگنی افزوده که «در بند «د» قانون به ما گفته شده که ۴ هزار میلیارد تومان به مناطق صعبالعبور گاز رسانی کنید و این تکلیفی است که نمیتوانیم انجام ندهیم و با این اتفاق ناترازی بیشتر خواهد شد. وقتی در تهران یا کرج، یک واحد ویلایی تخریب میشود بجایش ۲۰ واحد ساخته میشود و مشترک زیاد میشود و مصرف بالا میرود. همین بافتهای فرسوده که ساخته میشود، مشترکین زیادی دارد. واحدهای جدید هم برق میخواهند و هم گاز و مصرف برق هم بالا میرود و تولید برق هم نیازمند گاز است و همین موضوع، ناترازی را بالا میبرد.»
مدیرعامل شرکت ملی گاز با بیان اینکه «شرکت ملی گاز یک شرکت زیرساختی و عملیاتی است که بیش از ۷۵ درصد انرژی کشور را تامین میکند» افزود که هر اندازه از منابع این شرکت کاسته شود، این بخش را دچار آسیب میکند و به تبع آن کشور آسیب میبیند.
سبد انرژی ایران شامل گاز، نفت و فرآوردههای نفتی و انرژی آبی میشود. سهم انرژیهای تجدیدپذیر در این سبد کمتر از یک درصد است چرا که طی چهار دهه گذشته جمهوری اسلامی برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر اقدامی انجام نداده است.
در همین رابطه مجید چگینی گفته که «ترکیه در حال حاضر ۹ نوع انرژی را در سبد انرژیاش استفاده میکند در حالی که ما فقط از ۳ نوع انرژی استفاده میکنیم. باید سبدمان را عوض کنیم و آرام آرام باید این کار صورت بگیرد. این در سیاستهای کلان کشور، به خصوص در برنامه هفتم باید دیده شود.»
از سوی دیگر یکی از مهمترین دلایل ناترازی گاز، عدم توسعه میادین گازی کشور به دلایلی چون کمبود سرمایه و فناوری رخ داده است.
مدیرعامل شرکت ملی گاز اعلام کرده که بیش از ۸۰ میلیارد دلار نیاز به سرمایهگذاری داریم که اگر این تأمین شود میتوانیم امیدوار باشیم که در آینده ناترازی کمتر خواهد شد و به پایداری تولید نیز کمک خواهد کرد اما اگر اتفاق نیفتد ما قطعاً احساس خطر میکنیم.
یکی دیگر از عوامل مشکلزا در بخش گاز کشور واریز ۱۰۰ درصدی درآمد فروش داخلی گاز به سازمان هدفمندی یارانهها نیز بر چالشهای توسعه میادین گازی ایران نیز افزوده است. بر اساس قانون بودجه، درآمد ۷۰ درصد از فروش داخلی گاز به سازمان هدفمندی یارانهها اختصاص دارد اما سال گذشته این رقم به ۱۰۰ درصد رسیده است.
ناترازی گاز یعنی پیشی گرفتن مصرف از تولید طی سالهای گذشته در فصلهای سرد بحران آفریده است. نه تنها گاز صنایع برای ماههای متوالی سهمیهبندی یا قطع شده، در بخش خانگی نیز تأمین گاز با اُفت شدید فشار و یا قطع کامل بوده است. این بحران در زمستان گذشته تشدید شد و در ماههایی که مقامات جمهوری اسلامی در انتظار زمستانی سخت برای اروپاییها بودند قطع گاز گسترده در خود ایران رخ داد.
اکنون با توجه به سخنان مجید چگنی مدیرعامل شرکت ملی گاز امسال نیز با توجه به افزایش ناترازی گاز، قطع گاز بخش صنایع و خانگی در سردترین روزهای سال حتمی خواهد بود.
حسن مرادی استاد حقوق انرژی دانشگاه تهران تیرماه امسال در گفتگو با روزنامه «تعادل» با تأیید ناترازی و احتمال قطع گاز در زمستان پیش رو گفته بود که «باید به سمت ظرفیتسازی برای تأمین گاز در فصل گرما و خشک بپردازیم، زیرا ایجاد این ظرفیتها در فصل سرما که اوج مصرف گاز است، سخت میشود. اگر قرار است لوله کشیای انجام شود و اتصالاتی داشته باشیم، این اقدامات باید در فصل غیر اوج مصرف انجام شود.»
با وجود آنکه ایران دارای دومین ذخایر گاز طبیعی در جهان است اما یکی از راهکارها برای جبران ناترازی گاز در کشور، واردات گاز و در دسترسترین کشور نیز ترکمنستان است. دولت حسن روحانی بدهی یک میلیون و ۶۵۰ میلیون دلاری بابت واردات گاز از این کشور بجا گذاشته و اکنون دولت ابراهیم رئیسی مدعی است این بدهی پرداخت شده و به این ترتیب وزارت نفت به دنبال واردات گاز از ترکمنستان است.
حسن مرادی در این رابطه گفته «با توجه به اینکه منابع گازی ما در جنوب کشور است و به ویژه پارس جنوبی در این منطقه واقع شده است، اگر بتوانیم یک منبع تغذیه در شمال کشور داشته باشیم، علاوه بر اینکه گاز مورد نیاز شهرهای شمالی را تأمین میکنیم، میتوانیم تعادلی بین نقاط مختلف کشور به لحاظ ارایه گاز برقرار کنیم.»
یکی دیگر از تهدیدها در بخش انرژی به کمبود شدید بنزین مربوط است. بر اساس گزارشها مصرف بنزین از میزان تولید بیشتر شده است. جمهوری اسلامی نه تنها توان افزایش تولید بنزین را ندارد بلکه در آنسو پولی برای واردات بنزین نیز در دست نیست. در چنین شرایطی احتمال افزایش قیمت بنزین در ماههای پیشرو وجود دارد مگر اینکه دولت بتواند ناترازی بنزین را جبران کند.
علی زیار معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران روز یکشنبه ۱۵ مرداد به خبرگزاری ایلنا گفت در تیرماه مصرف روزانهٔ بنزین به ۱۲۰ میلیون لیتر در روز رسید، درحالیکه پالایشگاههای کشور تنها ۱۰۷ میلیون لیتر بنزین تولید کردند و ۱۳ میلیون لیتری که بیشتر مصرف شد، «از روی اجبار، از ذخایر سوخت برداشت شد».
معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران افزوده که مصرف سوخت کشور در سال جاری تا کنون به ۱۲۴ میلیون لیتر در روز رسیده است، در حالیکه سال گذشته میانگین آن ۱۰۴ میلیون لیتر بود.
او همچنین گفته که برای افزایش تولید بنزین معمولی، در دورهٔ اخیر «تولید و عرضه بنزین سوپر» کم شده و با این حال افزود «کیفیت بنزین معمولی در تمامی شرایط حفظ شده و مطابق استاندارد تولید میشود».
این مقام ارشد هشدار داد که برای تأمین افزایش تقاضای سوخت نه پول و امکانات ساخت پالایشگاه بیشتر و یا توسعه پالایشگاههای کنونی وجود دارد و نه حتی در صورت وجود منابع مالی، ساخت پالایشگاه یکشبه امکانپذیر است.
دولت حسن روجانی در آبان ۹۸ قیمت بنزین را افزایش داد که همین خبر سبب آغاز اعتراضاتی سراسری معروف به اعتراضات آبان ۹۸ شد. اکنون مدتهاست رسانههای داخلی در گزارشهایی موضوع احتمال افزایش قیمت بنزین را مطرح میکنند که مقامات دولتی با توجه به تجربه سال ۹۸ چنین تصمیمی را تکذیب و اطمینان میدهند بنزین گران نخواهد شد.