ورزشکارانی که برای آزادی و کرامت انسانی به خیابان آمدند و برخی دستگیر، شکنجه و یا اعدام شدند

«انجمن ورزشکاران آزادیخواه ایران»‌ در گزارشی به یادآوری شماری از ورزشکارانی پرداخته که در جنبش ملی ایران شرکت داشته و توسط حکومت آسیب دیده و یا در خیابان کشته شده و یا به زندان افتاده و حتا اعدام شده‌اند. در مقدمه این گزارش آمده است گرچه هنوز حقوق ورزشکاران همچون حقوق زنان از جمله علیه حجاب اجباری و یا حقوق زیست محیطی و معیشتی به یک جنبش صنفی فراگیر تبدیل نشده اما هستند ورزشکارانی که همگام با جنبش ملی در دفاع از حقوق انسانی مردم فریاد زدند و تا پای جان نیز ایستادند.

دستگیری، شکنجه و قتل ورزشکاران معترض از نخستین روزهای روی کار آمدن جمهوری اسلامی وجود داشت.  بسیاری از دختران و پسران ورزشکار ایران فقط به جرم اینکه نخواسته‌اند همسو با رژیم بیاندیشند، در دهه شصت به جوخه‌های مرگ سپرده شدند. نام آنها با هر گرایش و اندیشه‌ای که بودند در فهرست بلند آزادیخواهان ایران جای دارد. این فهرست در جنبش ملی  اخیر نیز که نشانه‌های آن از دی‌ماه ۹۶ روشن‌تر از همیشه پدیدار شد با نام‌های تازه ادامه یافت.

محمد مهدی کرمی، جوان ۲۱ ساله و مدالیست ورزش کاراته. او یکی از شرکت‌کنندگان در تظاهرات ضد حکومتی بود که به ادعای دستگاه قضایی جمهوری اسلامی به همراه ۱۵ نفر دیگر در مرگ یک بسیجی شرکت داشته است. کرمی‌ در یک روند قضایی شتابزده و بدون داشتن وکیل به اعدام محکوم و در هفتم ژانویه ۲۰۲۳ در زندان به دار آویخته شد. بی‌تفاوتی فدراسیون جهانی کاراته و تعدادی از داوران بین‌المللی کاراته ایران که تابعیت کشورهای آمریکایی و اروپایی داشتند نسبت به خطر اعدام محمد مهدی کرمی‌موجی از انزجار در بین مربیان و ورزشکاران را برانگیخت. او قبل از اجرای حکم اعدامش در دیداری که با پدر داشت به دستان پینه بسته پدر قسم خورد که کسی را نکشته است.

سیدمحمد حسینی که نام کیان را برای خود برگزیده بود از دیگر آزادیخواهان و مخالف رژیم جمهوری اسلامی به شمار می‌آمد که به ادعای قوه قضاییه ایران در پرونده قتل یک بسیجی شرکت داشته که بعداز محمدمهدی کرمی‌ متهم ردیف دوم شناخته شده و همراه وی در هفتم ژانویه ۲۰۲۳ به دار آویخته شد. کیان مربی کونگ فو بود و در هنگام اعدام فقط چهل سال سن داشت.

مجید رضا رهنورد کشتی‌گیر به ایدئولوژی رژیم جمهوری اسلامی اعتراض داشت. او نیز به جرم درگیر شدن با دو بسیجی که به ادعای قوه قضاییه جمهوری اسلامی موجب مرگ آن دو شد به اعدام محکوم گشت. مجیدرضا نیز از حق داشتن وکیل محروم ماند و در یک روند شتابزده قضایی اعدام شد. او فقط بیست و سه سال سن داشت و نشان پرچم شیروخورشید را بر بازوی چپ خود خالکوبی کرده بود. او در آخرین سخنانش در برابر دوربین مأموران امنیتی خواسته بود که بر مزارش عزاداری نکنند و قرآن خوانده نشود. زادروز مجید رضا رهنورد در تقویم ایراندوستان، روز پرچم شیروخورشید نامگذاری شده است.

صالح میرهاشمی‌ مربی کاراته در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۲ در اعتراضات خیابانی اصفهان دستگیر و در روز نهم ژانویه ۲۰۲۳ در حکمی‌ توسط دادگاه انقلاب اصفهان به اتهام محاربه به اعدام محکوم شد. او در دادگاه با رد اتهام شلیک به ماموران گفته بود که در روز حادثه به هیچ ماموری شلیک نکرده و اسلحه‌ای در اختیار نداشته است. در فیلم‌هایی نیز که در دو ماه گذشته از روز حادثه منتشر شده، هیچ نشانی از تیراندازی و یا حمل سلاح دیده نمی‌شود. پس از بازداشت صالح میرهاشمی٬ نیروهای امنیتی بارها برای پیدا کردن مدرک جرم، به خانه او مراجعه کرده‏‌اند. در فایل صوتی که قبل از اعدام وی منتشر شد، او در تماسی از زندان به مادرش می‌گوید که نقشی در این ماجرا نداشته و حتی یک ترقه هم پرتاب نکرده است. او می‌گوید سایر متهمانی که در دادگاه علیه‌اش شهادت داده بودند، بعدا به او گفته‌اند که تهدید شده بودند تا علیه او اعتراف کنند. صالح را در ۱۹ مه ۲۰۲۳  با حکم قاضی مرتضی براتی اعدام کردند.

کوثر خشنودی کیا از جمله ورزشکاران معترض در ایران است. او ۲۷ سال سن دارد نایب قهرمان تیراندازی با کمان زنان آسیاست. در نهم دسامبر ۲۰۲۲ در اعتراضات مدنی مردم کرمانشاه به خیابان آمد و در با شلیک نیروهای بسیج وابسته به سپاه پاسداران بینایی چشم چپ‌اش را از دست داد. او در پست اینستاگرامش گفته است «از اینکه برای تحقق آرمانش به خیابان آمده پشیمان نیست».

اشراق نجف‌آبادی عضو سابق تیم ملی دوچرخه‌سواری ایران است. او در جریان خیزش انقلابی مردم ایران همراه با خشایار نیکبخت، مریم صدقیانی، حسام موسوی و امیرارسلان مهدوی که همگی از ورزشکاران ایران هستند بازداشت شد. ویدئویی از اعترافات اجباری او و چهار نفر از دوستانش توسط رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی پخش شد که آنها را متهم به تلاش برای بمب‌گذاری در شیراز کرده بودند.

خالد پیرزاده قهرمان پرورش اندام ایران در تاریخ ۲۶ مه ۲۰۱۹ توسط ماموران سپاه بازداشت و پس از مدتی در دادگاه انقلاب تهران به ریاست «قاضی مقیسه» به اتهام «اجتماع و تبانی به قصد برهم زدن امنیت کشور» و «توهین به رهبری» در مجموع به ۷ سال زندان محکوم و این حکم در دادگاه تجدید نظر عینا تایید شد. او در دسامبر ۲۰۲۲ در یک فایل صوتی از زندان خطاب به جاوید رحمان گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران شرح داد که در اثر شکنجه ویلچرنشین شده و کنترل ادرار خود را از دست داده است. خالد پیرزاده بر اساس شدت جراحت از زندان آزاد و در بیمارستان بستری شد.

 برهان الیاسی ورزشکار بوکس چینی در اعتراض به سیاست‌های رژیم ایران در سرکوب معترضین، در جوانرود واقع در استان کرمانشاه به خیابان آمد و با شلیک تیر مستقیم نیروهای سرکوبگر کشته شد. او فقط ۲۲ سال سن داشت.

محمد قائمی‌فر دروازه‌بان معترض تیم «امین» جندی‌شاپور در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲ در یکی از کوچه‌های بن‌بست دزفول، هدف نیروهای سرکوبگر جمهوری اسلامی قرار گرفت. ماموران از پشت به جمجمه او شلیک کردند؛ بیش از ۴۰ گلوله ساچمه‌ای وارد جمجمه و گردنش شد و به زمین افتاد. او پانزده روز بعد، در بیمارستان جان باخت. وی فقط ۱۸ سال داشت.

وریا غفوری کاپیتان سابق تیم فوتبال «استقلال» (تاج) همراه با حسن ماهینی، علی دایی، پرویز برومند، کریم باقری، سروش رفیعی، عارف غلامی‌ و یحیی گلمحمدی از چهره‌های محبوب و مردمی‌ ورزش ایران به شمار می‌آیند که در جریان خیزش انقلابی ملی ایران که همزمان با قتل حکومتی مهسا امینی شکل گرفت، بازداشت و بعداز مدتی با قرار وثیقه یا تعهد آزاد شدند. واکنش وریا غفوری در قبال راه ندادن زنان به استادیوم‌های ورزشی و خودسوزی سحر خدایاری معروف به «دختر آبی» تحسین افکار عمومی را برانگیخت. او همچنین سرنگون شدن هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را محکوم کرده  و با تسلیت به بازماندگان این جنایت فجیع، صداوسیمای جمهوری اسلامی را به «دروغ‌پراکنی» متهم کرد و خواهان برخورد قضایی با مسببان این رویداد شد. نگاه او به وضعیت سیاسی اجتماعی ایران موجب شد که از تیم‌ ملی و همچنین تیم‌های «استقلال» (تاج) و «فولاد» کنار گذاشته شود.

الناز رکابی سنگ‌نورد نیز در همدلی با زنان معترض حاضر نشد با پوشش اسلامی در مسابقات آسیایی حاضر شود. در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲ پس از آنکه او بدون حجاب در مسابقات آسیایی کره جنوبی شرکت کرد ماموران حراست تیم ملی سنگ‌نوردی او را تحت مراقبت‌های ویژه به سفارت جمهوری اسلامی در سئول منتقل کردند تا روز بعد با اولین پرواز به تهران بازگردانده شود. گفته شد او امکان دسترسی به پاسپورت و موبایل خود را نداشت. همزمان برادرش در بازداشت نیروهای امنیتی قرار گرفت بود تا الناز مجبور شود به ایران برگردد. هنگامی که او در حال انتقال به ایران بود در اینستاگرامش یک «استوری» منتشر  شد که در آن بازگشت این ورزشکار به ایران را تأیید می‌کرد و در آن آمده بود که پوشش حجاب او «سهوا دچار مشکل شده است». گرچه توماس باخ رییس کمیته بین‌المللی المپیک با الناز ارتباط تصویری برقرار کرد تا از سلامت وی پس از انتقالش به ایران اطمینان حاصل کند اما همزمان خانواده الناز تحت فشارهای امنیتی قرار گرفتند و فدراسیون ورزش‌های صعودی ایران نیز با چک ده میلیارد ریالی که برای ضمانت از الناز در اختیار داشت از تهدیدات دیگر علیه وی و خانواده‌اش به شمار می‌آمد.

محمد احمدزاده کاپیتان تیم ملی فوتبال ساحلی ایران که در مسابقات جام بین قاره‌ای در امارات متحده عربی همراه با سعید پیرامون و مصطفی کیانی با نمایش نمادین بریدن گیسو از خیزش انقلابی مردم ایران حمایت کرد از تیم ملی کنار گذاشته شد. او در بخشی از پست‌های اینستاگرامش در اینباره نوشته است: «…البته خوشحالم که بهترین انتخابم را کردم و کنار مردمم ایستادم».

مهسا موگویی ۱۸ ساله، قهرمان تکواندو اهل فولاد شهر اصفهان از دیگر ورزشکارانی است که نهم سپتامبر ۲۰۲۲ در اعتراضات خیابانی به قتل رسید. پدر مهسا به قتل رسیدن دخترش را به تیرباران تشبیه کرد در ویدیویی گفت: «گناه دخترم چه بود که با دست خالی اعتراض کرد و بدنش را تیرباران کردید؟ آیا حق دختر قهرمان من این بود که با بیش از ۱۰۰ مدال ورزشی بفرستیدش زیر خاک؟»

کامران بذرکار، وزنه بردار معترض یاسوجی به دست ماموران سرکوبگر در نهم ژانویه ۲۰۲۳ به قتل رسید. او فقط ۲۵ سال داشت.

امیر نصر آزادانی فوتبالیست سابق تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز است. او در تظاهرات ضد حکومتی در شهر اصفهان دستگیر شد. قوه قضاییه جمهوری اسلامی بدون ارائه ادله و مستندات موثق اعلام کرده است که امیر نصر آزادانی در پرونده قتل سرهنگ نیروی انتظامی و دو بسیجی نقش داشته است، او همچنین متهم است که با عضویت در یک شبکه مسلحانه به قصد برهم زدن امنیت کشور فعالیت می‌کرده است. امیر نصر آزادانی پس از محکوم شدن به ۲۶ سال حبس، در زندان طی پیام صوتی که از طریق سی.ان.ان آمریکا رسانه‌ای شد گفت: «صدای مرا برای رفیقام، دوستان فوتبالیستم برسانید که بدانند من در چه شرایطی هستم تا بتوانیم یک روزی دوباره در کنار هم باشیم. امیدم اول به خداست و بعد به شما که بیرون هستید.»

نوید افکاری کشتی‌گیر شیرازی که در اعتراضات خیابانی علیه رژیم شرکت داشت در ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰ اعدام شد و جامعه جهانی ورزش از جمله فدراسیون جهانی کشتی بی‌تفاوت از کنار آن گذشت.

همزمان با شکنجه و اعدام نوید افکاری، امین بذرگر هم باشگاهی و دوست نوید نیز بازداشت شد. ده ماه بعد بقایای پیکر وی در کوهستان‌های استان فارس کشف و شناسایی شد.