واکنش‌ها به صدور حکم زندان و احکام «تعلیق مراقبتی» علیه سعید روستایی، کارگردان فیلم «برادران لیلا» و جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده این فیلم ادامه دارد. کارزاری جهانی از سوی فرانچسکا اسکورسیزی بازیگر سینما برای حمایت از این دو سینماگر راه‌اندازی شده که با حمایت گسترده سینماگران در کشورهای مختلف همراه شده است.
هفته گذشته سعید روستایی، کارگردان فیلم «برادران لیلا» و جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده این فیلم به زندان محکوم شدند. سعید روستایی همچنین در احکامی با عنوان «تعلیق مراقبتی» به به مدت پنج سال به «خودداری از فعالیت‌های مرتبط با جرم ارتکابی یا استفاده از وسایل موثر در آن، خودداری از ارتباط و معاشرت با اشخاص فعال در عرصه فیلمسازی و گذراندن دوره فیلمسازی با حفظ منافع ملی و اخلاقی در دانشکده صداوسیمای قم به میزان ۲۴ ساعت» محکوم شد.
جواد نوروزبیگی، تهیه‌کننده فیلم «برادران لیلا» نیز در حکمی مشابه با کارگردان این فیلم به زندان محکوم شده است. جواد نوروزبیگی توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری و به‌دلیل ساخت و پخش فیلم «برادران لیلا» و به اتهام «فعالیت تبلیغی علیه نظام» به شش ماه حبس تعزیری محکوم شده که یک بیستم آن قابل اجراست و ادامه آن به مدت پنج سال به حالت تعلیق در آمده است.
قاضی پرونده، این احکام را به خاطر نمایش فیلم «برادران لیلا» در جشنواره کن سال گذشته صادر کرده و نوشته که متهمین «فیلمی را با محتوای خلاف منافع ملی تهیه و منتشر ساختند و این فیلم را علیرغم فقدان مجوز اکران در جشنواره کن و شبکه اجتماعی منتشر» کردند.
صدور این احکام برای کارگران و تهیه‌کننده فیلم «برادران لیلا» با واکنش گسترده داخلی و بین‌المللی روبرو شد. از فرانچسکا اسکورسیزی بازیگر سینما کارزاری جهانی برای حمایت از این دو سینماگر راه‌اندازی کرده و با حمایت گسترده سینماگران در کشورهای مختلف همراه شده است.
مارتین اسکورسیزی کارگردان شناخته شده سینما روز چهارشنبه ۲۵ امرداد از مخاطبان خود دعوت کرد که با امضای این کارزار در حمایت از سعید روستایی و جواد نوروزبیگی، سازنده و تهیه‌کننده فیلم «برادران لیلا»، خواستار لغو محکومیت آنها در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی شوند.
فرانسیس فورد کاپولا، کارگردان برجسته هالیوود و سازنده سه‌گانه «پدرخوانده» نیز به کمپین حمایت از این فیلمساز ایرانی محکوم به زندان پیوست. کاپولا، روز جمعه ۲۷ امرداد ۱۴۰۲، در پست اینستاگرامی با اشاره به حکم صادره برای سعید روستایی، نامه کارزار اینترنتی برای لغو حکم او را به اشتراک گذاشت.
مدیران جشنواره فیلم «کن» در فرانسه با صدور بیانیه‌ای حکم صادر شده علیه سازنده و تهیه‌کننده فیلم «برادران لیلا» را «حمله جدی علیه آزادی بیان» دانسته و محکوم کردند. در این بیانیه آمده که حکم قضایی علیه سعید روستایی ۳۴ ساله و جواد نوروزبیگی، «یک بار دیگر هجمه جدی به آزادی بیان هنرمندان، سینماگران و تهیه‌کنندگان ایرانی را نشان داد».
انجمن قلم آمریکا نیز در بیانیه‌ای ضمن انتقاد از حکم صادر شده علیه سعید روستایی نوشته که جمهوری اسلامی اصطلاح «تبلیغ» را به طور استراتژیک به عنوان ابزاری برای سرکوب به کار می‌گیرد و از آن به طرز ماهرانه‌ای برای «خفه کردن تبادل پویای افکار در جامعه» استفاده می‌کند.
این بیانیه افزوده که «استفاده رژیم ایران از این ابزار فضای جامعه هنری ایران را به فضای ترس و خویشتن‌داری تبدیل کرده و سایه‌ای فراگیر بر صداهای خلاق می‌افکند.»
انجمن قلم آمریکا افزوده که «هدف تاکتیک‌های رژیم نه تنها خاموش کردن چند صدای مخالف، بلکه سرکوب ذهن‌های خلاقی است که مشتاق بیان دیدگاه‌های خود هستند.»
کانون کارگردانان سینمای ایران صدور حکم زندان، پنج سال ممنوعیت از ملاقات با اهالی سینما و آموزش اجباری در دانشکده صداوسیمای قم برای سعید روستایی را محکوم کرد.
این کانون حکم دستگاه قضایی جمهوری اسلامی را «عجیب‌ترین» حکم قضایی در تاریخ سینمای ایران و «تلاش بیهوده در جهت تحقیر» این سینماگر جوان خواند.
محسن برهانی وکیل پایه یک دادگستری و استاد حقوق دانشگاه تهران نیز در واکنش به حکم صادر شده برای سعید روستایی نوشته که «با موسّع‌ترین تفاسیر هم نمی‌توان فیلم برادران لیلا را مصداق جرم تبلیغ علیه نظام دانست. ای کاش وکلای سعید روستایی اعلام جرم، کیفرخواست و متن رأی دادگاه را عیناً منتشر کنند تا بتوان آن را تحلیل نمود. بارها عرض شد انتشار کیفرخواست و دادنامه توسط محکوم، هیچ منع قانونی ندارد.»
با موسّع‌ترین تفاسیر هم نمی‌توان فیلم #برادران_لیلا را مصداق جرم تبلیغ علیه نظام دانست.
ای کاش وکلای #سعید_روستایی اعلام جرم، کیفرخواست و متن رأی دادگاه را عیناً منتشر کنند تا بتوان آن را تحلیل نمود.
بارها عرض شد انتشار کیفرخواست و دادنامه توسط محکوم، هیچ منع قانونی ندارد.— محسن برهانی (@borhanimohsen1) August 17, 2023
کاربران در شبکه‌های اجتماعی نیز صدور این احکام را نشانه دیگری از تباهی جاری در ایران و سرکوب شهروندان توسط جمهوری اسلامی ارزیابی کرده‌اند.
«برادران لیلا» سومین فیلم بلند سعید روستایی، در جشنواره فیلم کن سال ۲۰۲۲ به نمایش درآمد و نخستین فیلم ایرانی در تاریخ این جشنواره بود که در بخش رقابت اصلی، جایزه فیپرشی (فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم) را از آن خود کرد.
این فیلم خردادماه سال گذشته از سوی سازمان سینمایی و به علت «تخلفات و سرپیچی تهیه کننده و کارگردان این اثر از مقررات» توقیف شد.
«برادران لیلا» اما بطور غیرقانونی منتشر و با استقبال گسترده مخاطبان و منتقدان روبرو شد. سعید روستایی فروردین ۱۴۰۲ پس از استقبال گسترده از نسخه غیرقانونی فیلم‌اش در اینستاگرام نوشت: «ما در حیرتیم از این حجم از واکنش مثبت و دلنشین. از صمیم قلب‌مان از شما ممنون و سپاسگزاریم و قدردان زمانی که می‌گذارید تا فیلم ما را تماشا کنید هستیم. امیدوارم به زودی شرایطی فراهم شود تا نسخه کامل‌تر فیلم را در دسترس شما عزیزان قرار دهیم.»
این فیلم اما با انتقادهای گسترده رسانه‌های حکومتی روبرو شد. وبسایت روزنامه «ایران» در یادداشتی با عنوان «چند نکته درباره برادران لیلا» نوشت: «فیلم، تصویری کینه‌توزانه و زشت از سنت‌ها به نمایش می‌گذارد. اگر مناسبات، روابط و سنت‌های جهان‌ایرانی اینقدر نامعقول و دروغین بود باید تا به حال فرو می‌ریخت.»
وبسایت «تبیان» وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی هم نوشت: «بیان دردهای اجتماعی، همذات‌پنداری، مثالی از وضعیت کشور و سیاسی بودن از عواملی است که برخی مخاطبان به فیلم برادران لیلا نگاهی مثبت داشته‌اند.»
این وبسایت از سوی دیگر این فیلم را به توهین به خانواده ایرانی، سیاه‌نمایی، ضد فرهنگی بودن و حمایت از سازمان «منافقین» متهم کرد.
فیلم «برادران لیلا» با ژانر درام و با بازی سعید پورصمیمی، ترانه علیدوستی، پیمان معادی، فرهاد اصلانی، محمد علی‌محمدی، نیره فراهانی، مهدی حسینی نیا تهیه شده است. این فیلم روایت رنج و ناکامی و مشکلات اقتصادی لیلا و برادرانش است. پدر لیلا فردی متوهم و بی‌عرضه است که برای «بزرگ خاندان» شدن حاضر است تنها فرصت خروج فرزندانش از فلاکت را هم قربانی کند. بسیاری از ناظران فیلم «برادران لیلا» را تصویری از شرایط کنونی جامعه ایران ارزیابی کرده و هر یک از فرزندان را نماد بخشی از جامعه می‌دانند و پدر خانواده جمهوری اسلامی است که با توهمات و حماقت‌هایش ملت ایران را به فلاکت و فقر و بدبختی زنجیر کرده است. برخی نیز داستان این فیلم را تقلیدی از داستان معروف «برادران کارامازوف» از فئودور داستایفسکی نویسنده روس می‌دانند که نقش «برادر» (دیمیتری) به خواهر (لیلا) داده شده است.
سعید روستایی فارغ‌التحصیل کارشناسی سینما از دانشگاه «سوره» است و فعالیت سینمایی را از اوایل دهه ۱۳۹۰ با ساختن فیلم‌های کوتاه آغاز کرد. نخستین فیلم بلند او «ابد و یک روز» در سال ۱۳۹۴ و دومین فیلم بلند او «متری شش و نیم» بود. فیلم «متری شش و نیم» در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم «فجر»، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از دید تماشاگران را از آن خود کرد. این فیلم همچنین در فرانسه نامزد جایزه «سزار» برای بهترین فیلم خارجی شد.
