سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی با اشاره به آزار و اذیت خانواده‌های جانباختگان اعتراضات و اقداماتی چون تخریب مزار جانباختگان، بازداشت خودسرانه و آزار و شکنجه روانی خانواده‌های قربانیان، خواستار اقدام جامعه جهانی برای «پاسخگو کردن» مسئولان جمهوری اسلامی شد.
سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی که ۲۱ اوت ۲۰۲۳ برابر با ۳۰ امرداد ۱۴۰۲ منتشر شده به تشریح آزار و اذیت امنیتی، قضایی و روانی خانواده‌های دادخواه از سوی جمهوری اسلامی پرداخته و خواستار احترام حکومت «به حق این خانوادهها در گرامیداشت یاد و خاطره عزیزان کشته‌شده خود» شده است.
این گزارش با اشاره به «آزار و اذیت خانوادهها از جمله دستگیری‌های خودسرانه، بازداشت‌ها، شلاق و اعتراف‌های اجباری» از جمهوری اسلامی خواسته به چنین رفتارهایی در برابر خانواده‌های دادخواه پایان داده و با به رسمیت شناختن «حقوق انسانی» این خانوادهها اجازه برگزاری مراسم سالگرد جانباختگان را به خانوادهها بدهد.
این گزارش با بررسی ۳۵ خانوادهی جانباختگان در ۱۰ استان ایران نوشته همه این خانوارها با «ترفندهای شوم جمهوری اسلامی» مورد نقض حقوق بشر قرار گرفته‌اند.
در ادامه آمده که نهادهای امنیتی حتی خانواده قربانیان را از برگزاری مراسم از جمله مراسم زادروز جانباختگان بر سر مزار عزیزانشان منع کردند و آندسته از خانواده‌هایی که با وجود فشارهای امنیتی اقدام به برگزاری مراسم بر مزار قربانیان کرده‌اند با حضور گسترده نیروهای انتظامی و امنیتی، تصویربرداری و تهدید و بازداشت روبرو شدند.
بخشی از این گزارش نیز به «تخریب» مزار جانباختگان از سوی مقامات حکومتی با پاشیدن قیر و رنگ، آتش زدن مزارها و شکستن سنگ قبرها اشاره دارد.
در این گزارش با تأکید بر اینکه «ظلم مقامات جمهوری اسلامی حد و مرزی ندارد» آمده که مقامات جمهوری اسلامی در تلاشی شوم برای سرپوش گذاشتن بر جنایاتشان، با جلوگیری از دنبال کردن حق دادخواهی و عدالت و یا حتی کاشتن گل بر مزار جانباختگان از سوی خانواده بر درد و رنج خانواده قربانیان افزوده‌اند.»
سازمان عفو بین‌الملل همچنین خواستار اعمال محکومیت جهانی اقدامات جمهوری اسلامی شده و نوشته که جامعه بین‌المللی باید با فشار آوردن به مقامات جمهوری اسلامی، از خانواده‌های قربانیان برای احترام به حق آزادی بیان، تشکل و تجمع مسالمت‌آمیز حمایت کند. دولت‌ها همچنین باید از مقامات جمهوری اسللامی بخواهند که همه دادخواهانی که به دلیل دفاع از حقیقت و عدالت در مورد جنایات جمهوری اسلامی بازداشت شده‌اند را آزاد کنند، محکومیت‌ها و احکام ناعادلانه علیه آنها را لغو کنند، و همه پرونده‌ها و اتهامات علیه کسانی را که به دلیل روشنگری درباره جانباختگان با روند قضایی روبرو شدند را لغو کنند.
این سازمان در پایان با اشاره به «مسئولیت کیفری» برای عاملان و آمران، این جنایات، خواستار «پاسخگو کردن» مسئولان جمهوری اسلامی در برابر جنایاتش در جریان اعتراضات سال گذشته تا کنون شده است.
فشار بر خانواده‌های دادخواه که از ابتدای تأسیس جمهوری اسلامی و علیه خانواده‌های اعدام شدگان پس از انقلاب ۵۷ آغاز شده در سال‌های گذشته و پس از اعتراضات دی ۹۶ و آبان ۹۸ گسترش یافت. با افزایش شمار جانباختگان اعتراضات سال‌های گذشته، شمار خانواده‌های دادخواه نیز افزایش پیدا کرد و بسیاری از آنها با شجاعت به دادخواهی خون عزیزان پرداخته و مورد انواع فشارهای امنیتی و قضایی قرار گرفتند.
در هفته‌های گذشته همزمان با نزدیک شدن سالگرد اعتراضات و کشته‌شدن ده‌ها تن از معترضان که اکثریت آنها جوان و نوجوان و حتا کودک بوده‌اند، موج گسترده‌ای از فشار علیه اقشار مختلف از جمله دادخواهان به راه افتاده است.
«کیهان لندن» روز جمعه ۲۷ امرداد در گزارشی در اینباره از بازداشت شماری از اعضای خانواده‌های دادخواه از جمله کوروش (محمد) وزیری همسر دادخواه شیرین علیزاده، بصیر توانا خواهر دادخواه مهران بصر توانا، و حسن درافتاده و هاجر برزنجی، پدر و مادر کومار درافتاده طی هفته گذشته خبر داده بود.
تداوم موج بازداشت‌ها در آستانه سالگرد اعتراضات به «خانواده‌های دادخواه» رسید
در این گزارش آمده بود که نهادهای امنیتی همچنین در آستانه سالگرد اعتراضات خانواده‌های دادخواه را برای عدم فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و برگزاری مراسم سالگرد جانباختگان زیر فشار قرار داده‌اند.
روز شنبه ۲۱ امرداد متنی در صفحه اینستاگرام شیرین نجفی خواهر دادخواه حدیث نجفی از جانباختگان اعتراضات سال گذشته منتشر شد که آن تأکید شده بود «این آخرین استوریش تا بعد از سالگرد حدیث» است.
در این متن از قول شیرین نجفی آمده بود «با سلام و عرض ادب خدمت تمام کسانی که در این چند ماه در کنار ما بودند، با ما همدردی کردند و ما را تنها نگذاشتند و یاد و نام حدیث را زنده نگه داشتند از تک تک تان ممنونم. این آخرین استوری من تا بعد از سالگرد حدیث است و از شما تقاضا دارم که برای سالگرد حدیث کسی سر خاک حدیث نیاید چون مراسم نمی‌گیریم.»
همزمان متن مشابهی نیز در صفحه اینستاگرام علی روحی پدر حمیدرضا روحی از جانباختگان جنبش ملّی نیز منتشر شد که در آن نوشته شده بود: «این آخرین استوری بنده تا سالگرد حمیدرضاست.»
در ادامه متن منتشر شده در صفحه اینستاگرام علی روحی آمده بود که «بابت تمامی زحماتی که برای زنده نگهداشتن نام و یاد پسرمان می‌کشید از همه شما ممنونم و دست بوستان هستم. نام و یاد تمامی شهدای وطن جاوید و ماندگار.»
پوریا روحی برادر حمیدرضا روحی نیز در متن مشابهی نوشته که از قطع فعالیت‌ها در صفحه اینستاگرامش خبر داده و از کسانی که طی ۹ ماه گذشته «به هر نحوی سعی در زنده نگهداشتن یاد و خاطره حمیدرضا روحی» داشته‌اند تشکر شده بود.
پوریا روحی در این متن با هشتگ «علیه فراموشی» تأکید کرده بود که «به اطلاع می‌رسانم که تا سالگرد برادرم از ادامه فعالیت در این صفحه معذورم.»
در کنار فشار بر دادخواهان، فشار بر اقشار مختلف از جمله کارگران، دانشجویان، آموزگاران، فعالان سیاسی و مدنی نیز افزایش یافته و نهادهای امنیتی تلاش دارند با چنین اقداماتی از تشکیل اعتراضات خیابانی در سالگرد اعتراضات سال گذشته جلوگیری کنند.
شمار بازداشت‌ها در هفته‌های گذشته افزایش چشمگیری یافته و در یک نمونه ۱۳ فعال مدنی و حقوق زنان در شهرهای مختلف استان گیلان بازداشت شدند. وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی با پرونده‌سازی سنگین علیه این فعالان، آنها را متهم به دریافت پول از خارج کشور، دیدن دوره‌های براندازی نرم در خارج، و سازماندهی برای راه‌اندازی اعتراضاتی در سالگرد جنبش ملّی سال گذشته کردند.
تأیید بازداشت ۱۲ نفر در گیلان به اتهام «حضور در دوره‌های براندازی» و «فراهم کردن مقدمات اغتشاش»
زهرا دادرس، زهره دادرس، نگین رضایی، متین یزدانی، فروغ سمیع‌نیا، جلوه جواهری، یاسمین حشدری، شیوا شاه‌سیاه، هومن طاهری، واحده خوش‌سیرت و سارا جهانی فعالان بازداشت‌شده در استان گیلان هستند. تعدادی از این فعالان در جریان اعتراضات سال گذشته نیز بازداشت و پیش از آنهم در ارتباط با فعالیت در حوزه‌ی حقوق زنان متحمل حبس شده بودند.
به گزارش حقوق بشر در ایران، ظهر یکشنبه ۲۹ امرداد ۱۴۰۲، مژگان ایلانلو مستندساز پس از احضار تلفنی به پلیس امنیت تهران بازداشت و سپس به شعبه بازپرسی در دادسرای ناحیه ۳۳ تهران، منتقل و با صدور قرار بازداشت به بند امنیتی زندان اوین منتقل شد.
فرمیسک بابایی، عمر حسین زاده، حمزه قانعی، هیوا شباهنگ، آمانج خسته، ایوب میرازیی، شیروان خضری، هدایت خسته، شیرکو نصیری، اشکان رسولی، زانا پروانه و معین فقیهی نیز در شهرهای غربی کشور بازداشت شده‌اند.
الهه عسکری عکاس و بلاگر اینستاگرامی، و نرگس سرداری همسر مهدی اعتمادسعید فعال مدنی که درباره بازداشت همسرش اطلاع‌رسانی می‌کرد نیز اواخر هفته گذشته در تهران بازداشت شدند.
وبسایت حقوق بشری «هه‌نگاو» هم گزارش داده که روز چهارشنبه ۲۵ امرداد ۱۴۰۲ تعدادی از بازاریان سقز هم تحت فشار قرار گرفته‌اند تا تعهد کتبی بدهند که در سالگرد کشته شدن مهسا امینی در اعتصابات احتمالی شرکت نخواهند کرد.
همچنین دستگاه قضایی جمهوری اسلامی صدور احکام قضایی علیه فعالان صنفی و سیاسی و مدنی، و معترضان سال گذشته را سرعت بخشیده است. از جمله مریم عباسی نیکو مادر نوجوان معترض به مسمومیت دانش‌آموزان نیز با اتهام «سب‌النبی» روبرو شده که اشّد مجازات این اتهام «اعدام» است.
«یکدست‌سازی» دانشگاهها با اخراج اساتید مردمی و جذب ۱۵۰۰۰ استاد «خودی»!
صدور حکم اخراج، تعلیق و نبعید دانشجویان نیز سرعت یافته و از سوی دیگر تلاش جمهوری اسلامی برای «پاکسازی» دانشگاهها در آستانه سالگرد اعتراضات به «یکدست‌سازی» اساتید رسیده و فرایند جذب ۱۵۰۰۰ عضو هیئت علمی «خودی» با چراغ خاموش آغاز شده است.
کانال شوراهای صنفی دانشجویان کشور نیز روز یکشنبه ۲۹ امرداد گزارش داد که انواع محدودیت‌ها به ویژه در خوابگاه‌های دختران دانشگاهها افزایش یافته است.
بر اساس اعلام این نهاد صنفی «بر اساس گزارش دانشجویان، دانشگاه در بازه فرجه امتحانات ترم تابستانی، برای دانشجویان دختری که تصمیم گرفتند تا در خوابگاه بمانند، محدودیت تردد یک ساعته گذاشته است. یعنی دانشجو در طول روز تنها می‌تواند به مدت یک ساعت از خوابگاه خارج شود. در هر بار خروج دانشجو از خوابگاه، مدت زمان خروج ایشان ثبت می‌شود و چنانچه دانشجو بیشتر از یک ساعت خارج از خوابگاه بوده باشد، به حراست معرفی می‌شود.»
شوراهای صنفی دانشجویان کشور افزوده که «در مواردی که دانشجو از این مقررات تبعیت نکرده باشد، با خانواده‌اش تماس گرفته می‌شود، کارت دانشجویی وی ضبط می‌گردد و اجازه خروج از خوابگاه از وی گرفته می‌شود. درصورت تکرار هم به کمیته انضباطی ارجاع داده می‌شود.»
همچنین مقامات حکومت در حال پیگیری طرح «مجازی شدن دانشگاهها» در ۱۰ روز نخست مهرماه هستند تا با تعطیلی دانشگاهها از شکل‌گیری احتمالی اعتراضات دانشجویان جلوگیری کنند.
مهدی گلشنی مدیرکل حمل و نقل عمومی و امور مناطق شهرداری تهران از مکاتبه با آموزش عالی برای مجازی شدن دانشگاهها در ۱۰ روز نخست مهرماه خبر داده است. بهانه آنلاین شدن دانشگاهها در دهه نخست مهرماه «کنترل ترافیک» عنوان شده است!
مهدی گلشنی با اشاره به افزایش ترافیک از اول مهرماه نسبت به تابستان گفته که «بر اساس مطالعات سال‌های متمادی با آغاز مهر ماه ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش ترافیک در سطح شهر خواهیم داشت که امیدواریم بتوانیم با اتخاذ تمهیداتی علاوه بر شناور سازی ساعت کار حجم ترافیک را کاهش دهیم.»
او در ادامه گفته که «در حال رایزنی، مکاتبه و طی فرآیند کارشناسی هستیم که از آموزش عالی بخواهیم در راستای کاهش ترافیک پایتخت ۱۰ روز اول مهر ماه فعالیت دانشگاهها مجازی باشد که این پیشنهاد ما در حال مکاتبه است و البته تا پایان شهریور ماه مدت زمانی باقی است که امیدواریم بتوانیم این تمهیدات را اجرایی کنیم.»
