ارتش جمهوری اسلامی روز شنبه ۱۱ شهریور، اعلام کرد تعدادی هواپیمای آموزشی «یاک۱۳۰» با هدف ارتقای توان آموزشی و رزمی نیروی هوایی ارتش وارد کرده که به پایگاه هوایی اصفهان ملحق شده‌اند.
خبرگزاری «تسنیم» گزارش داد الحاق هواپیماهای «یاک۱۳۰» به نیروی هوایی، در راستای قراردادهای تسلیحاتی با روسیه است.
گفته شده هواپیماهای آموزشی «یاک۱۳۰» برای آموزش خلبانانی که قرار است با جنگنده‌های نسل جدید نیروی هوایی پرواز کنند، استفاده خواهد شد. اشاره نشده دقیقاً منظور از هواپیمای «نسل جدید» چیست اما در شبکه‌های اجتماعی طرفداران حکومت بار دیگر به دریافت «سوخو۳۵» از روسیه اشاره کرده‌اند.
هرچند که جمهوری اسلامی به دنبال دریافت جنگنده‌های پیشرفته «سوخو۳۵» است و حتا گفته شد خلبانانی برای آموزش آن به روسیه اعزام شده‌اند اما مقامات مسکو تا کنون از تحویل آن به ایران خودداری کرده‌اند.
برخی منابع غیررسمی می‌گویند جمهوری اسلامی دو فروند از هواپیماهای «یاک۱۳۰» را تحویل گرفته است.
عمده جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش در ایران «اف۴» (فانتوم)، «اف۵» (تایگر) و «اف۱۴» (تامکت) همگی ساخت آمریکا هستند که پیش از انقلاب اسلامی خریداری شدند. دیگر هواپیماها شامل «میگ» و «سوخو»ی روسی هم قدمت آنها به دوران اتحاد شوروی باز می‌گردد. همچنین تعدادی جنگنده «جنگدو» چینی نیز در اختیار نیروی هوایی جمهوی اسلامی قرار داردکه بسیار قدیمی و فرسوده‌اند.
حالا رژیم ایران در حالی از روسیه هواپیمای آموزشی دریافت کرده که اسفند ۱۴۰۱ وزارت دفاع از خط تولید انبوه هواپیمای آموزشی «یاسین» رونمایی کرده بود. در سال ۱۳۹۸ نیز یک فروند از این نوع هواپیماها که گفته شد «تمام ایرانی» است رونمایی و به پایگاه «شاهرخی» (نوژه) همدان تحویل داده شد. پیش از آن نیز ادعا شده بود که جنگنده آموزشی بومی «سیمرغ» برای تعلیم خلبانان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ورود این هواپیماها به نیروی هوایی برای طرفداران نظام امیدبخش است. به ویژه آنکه خودداری روس‌ها از تحویل هواپیماهای پیشرفته به حیثیت نظام لطمه زده است. آنها در شبکه‌های اجتماعی آرزوهای خود را مطرح می‌کنند مبنی بر اینکه تحویل «یاک۱۳۰» مقدمه دریافت «سوخو۳۵» از روسیه است.
چرا زور علی خامنه‌ای به گرفتن هواپیما و جنگنده از روسیه نمی‌رسد؟!
-محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع جمهوری اسلامی تلویحاً دریافت جنگنده سوخو-۳۵ از روسیه را رد کرد و گفت «زمانی ما قراری را برای خرید می‌گذاریم، اما به این نتیجه می‌رسیم که توانمندی تولید در داخل برای خودمان به وجود آمده… pic.twitter.com/nQh9xQBQHH
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) July 20, 2023
در هر حال الحاق «یاک۱۳۰» به یگان‌های آموزشی نیروی هوایی ارتش بطور مشخص ادعای «خودکفایی» را که مقامات جمهوری اسلامی مدام روی آن اصرار دارند زیر سؤال برده است.
منتقدان می‌گویند سرعت و مانورپذیری «یاک۱۳۰» پایین است. آنها حتا کاربرد این هواپیماها در تعلیم خلبانان را هم به پرسش کشیده و می‌گویند کاربرد اصلی این هواپیماها پشتیبانی نزدیک برای هدف قرار دادن نقاط بی‌دفاع شهری یا موقعیت‌هایی است که در آن دشمن دارای پدافند هوایی نیست.
برخی پرسیده‌اند اگر قرار بود در نهایت «یاک۱۳۰» از روسیه خریداری شود چرا میلیاردها تومان هزینه صرف پروژه تولید هواپیمای بومی آموزشی در داخل ایران شد؟!
برخی تحلیلگران نیز مدعی شده‌اند اگرچه دریافت «یاک۱۳۰» یک گام کاملاً قطعی برای تحویل گرفتن «سوخو۳۵» نیست اما جمهوری اسلامی را به بهره‌برداری از هواپیماهای جنگنده مدرن روسی نزدیک می‌کند.
یک منبع به کیهان لندن می‌گوید این هواپیماها مکمل «سوخو۳۰» و «سوخو»۳۵» هستند چون سیستم هدایت آنها مشابه است و قرار است در محموع ۱۲ فروند آن از روسیه تحویل گرفته شود.
