مسعود بهادران- وضعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه اضطراری است. در کمپ‌های پناهندگی یا درواقع اردوگاه‌های اداره اقامت این کشور که حتا امکانات اولیه بهداشتی در آنها بسیار محدود است تعداد زیادی ایرانی، در آستانه بازگرداندن به ایران قرار دارند.
بسیاری از آنها بیشتر از دو سه سال است در ترکیه اعلام پناهندگی کرده‌اند و کیملیک (کارت شناسایی) دارند اما وقتی برای امضای هفتگی (دوره‌ای) به اداره پلیس محل سکونت مراجعه کردند این کارت را از آنها گرفته‌اند. آنهایی که در ۱۰ سال گذشته در ترکیه پناهنده بودند یا تجربه زندگی در آنجا را دارند و با پناهجویان در ارتباط هستند می‌دانند که دولت و پلیس ترکیه تا چه اندازه سختگیری‌ها را شدت بخشیده است.
بعضی از آنها که اخراج شده‌اند در ایران به دلیل فعالیت سیاسی یا عقیدتی سابقه زندان داشته‌اند و بدون پاسپورت از مرز زمینی با مسیر کوهستانی به ترکیه رسیده‌اند. این افراد در صورتی که پایشان به ایران برسد با وضعیت وخیمی روبرو خواهند شد.
تقریباً تمام آنها که به اردوگاه‌ها منتقل شده‌اند از داشتن وکیل محروم‌اند و حتا برای خورد و خوراک روزانه دردسر دارند. غذاها داخل این اردوگاه‌ها قابل خوردن نیست. فروشگاه‌های داخلی این مراکز یا با کمبود مواد غذایی روبرو می‌شود یا بازار سیاه دارد. از یک بطری آب معمولی یا یک بسته بیسکویت گرفته تا دستمال توالت و شوینده مثل صابون چند برابر قیمت واقعی خرید و فروش می‌شود.
برخی پناهجویان که پرونده آنها هنوز در حال رسیدگی است و بلاتکلیف هستند گاهی تا چند روز امکان حمام رفتن ندارند. جای خواب (آسایشگاه‌ها) آنها شبیه سیلوهای سربازی است. سرویس‌های بهداشتی عمومی و تقریباً در بعضی ساعات روز غیرقابل استفاده هستند. دارو به شدت کمیاب است. یک ادویل (قرص مُسکن معمولی) تا ۲۰۰ لیر به فروش می‌رسد.
نیروهای امنیتی و پلیس مستقر در اردوگاه‌ها رفتار بسیار زشتی با پناهجویان دارند. توهین و تحقیر کرده و با خشونت رفتار می‌کنند. یک پناهجو که با فرزندش چهار هفته در اردوگاهی نزدیک آنتالیا بسر برده می‌گوید «بدترین رفتارها با من شده است… حتا برای مریضی پسرم به دارو نیاز داشتم و ویزیت دکتر اما هیچ امکاناتی نبود. از من درخواست‌هایی شد که قادر به انجام آن نبودم… انگار انسانیت ندارند.»
بعضی پناهجویان از مأموران داخل اردوگاه‌ها شنیده‌اند که حکومت ایران دولت ترکیه را زیر فشار قرار داده تا به هر بهانه‌ای پناهجویان را اخراج کنند. آنهایی که توانسته‌اند با فعالان مدنی و حقوق بشری قوی خارج از ترکیه ارتباط بگیرند وضعیت بهتری دارند اما همه این امکان را ندارند.
بیرون از اردوگاه‌ها با پناهندگان با تبعیض رفتار می‌شود. برخی که در ایران پرونده‌های سنگین دارند سال‌هاست در ترکیه بلاتکلیف‌اند. بعضی از آنها قبولی UN را دارند اما مرحله تعیین کشور آنها نامشخص است. آنهایی که وضعیت مالی بهتری دارند توانسته‌اند از طریق واسطه مثلاً در کانادا «اسپانسر» بگیرند اما آنهایی که بی‌پول هستند وضعیت نامشخص دارند.
در ماه‌های اخیر در چند نوبت اطلاعات برخی پناهندگان توسط چند سازمان و بنیاد حقوق بشری لو رفته است. مشخص نیست این مسئله عمدی بوده یا سهوی. پلیس در بعضی شهرهای ترکیه پناهنده‌ها را مورد آزار واذیت روحی قرار می‌دهد. اخیرا این مورد که افراد «هر روز امضاء» بسیار زیاد شده است. در شهر دنیزلی یکی از مأموران به یک ایرانی پناهنده گفته «بروید ببینید مشکل حکومت‌تان چیست؟ ما کاری را می‌کنیم که از ما خواسته شده!»
گفته می‌شود رژیم ایران از اینکه پناهنده‌ها و پناهجویان ایرانی در شهرهای مختلف این کشور در یک سال گذشته علیه حکومت تجمعات اعتراضی برگزار کرده‌اند خشمگین است و به دولت ترکیه فشار می‌آورد که برای برگزاری تجمعات مجوز صادر نکند.
وقتی تعداد دیپورتی‌ها زیاد می‌شود، بازار «گِیم» (عبور غیرقانونی زمینی و دریایی از مرز) داغ می‌شود. خیلی‌ها حتا آنهایی که بچه دارند ترجیح داده‌اند از ترکیه به گرجستان بروند تا از طریق روسیه به اروپا برسند. خیلی‌ها در طول مسیر از بین می‌روند یا قاچاقچی آنها را رها می‌کند. بعضی‌ها با مبالغ زیاد سوار قایق می‌شوند تا به یونان بروند یا امیدوارند که مستقیم به ایتالیا برسند. آنها می‌دانند شاید هرگز به مقصد نرسند اما ماندن در ترکیه هم یعنی مرگ تدریجی.
♦← انتشار مطالب دریافتی در «دیدگاه» و «تریبون آزاد» به معنی همکاری با کیهان لندن نیست.
