رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفته در صورتی که زلزله‌ای به بزرگی ۷ ریشتر در کشور اتفاق بیافتد حدود ۶۰ درصد ساختمان‌ها تخریب می‌شود. مدت‌هاست کارشناسان نسبت به کیفیت پایین و عدم ایمن‌سازی ساختمان‌ها در کشور هشدار می‌دهند.
علی بیت‌الهی رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفته سناریوی زلزله‌ای به بزرگی ۷ ریشتر در مراکز استان‌ها بر اساس اطلاعات آمار سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران تدوین شده که نشان می‌دهد با وقوع زلزله‌ای به بزرگی ۷ ریشتر، حدود ۶۰ درصد ساختمان‌ها تخریب می‌شود.
این مقام مسئول گفته محدوده تهران و کرج، گستره‌ای با ریسک به مراتب بالاتر در پهنه ایران است و در شهرهای یزد و زاهدان، بیش از ۷۰ درصد ساختمان‌ها آسیب‌پذیر هستند.
وی با ارائه توضیحاتی تخصصی درباره مدل‌سازی زلزله ۷ ریشتری گفته در این ارزیابی پس لرزه‌ها از داده‌های اصلی حذف نشده‌اند. اثر ساختگاه به‌دلیل کمبود اطلاعات لحاظ نشده است، ساختمان‌های اسکلت دار بتنی و فولادی یکسان فرض شده است (به‌دلیل اختلاف ناچیز در fragility curves). او افزوده که برآورد‌ها تقریبی و تخمینی و با هدف ارائه تصویری کلی از ابعاد حادثه در سناریوی بدتر برای هر کدام از مراکز استان‌هاست.
به گفته علی بیت‌الهی برآوردهای اولیه خسارت برای زلزله ۷ ریشتری نشان می‌دهد که محدوده تهران و کرج، گستره‌ای با ریسک به مراتب بالاتر در پهنه ایران است و آسیب جدی به بیش از ۲ میلیون واحد مسکونی با بیش از ۶ میلیون جمعیت وارد می‌شود و مجاورت این دو کلانشهر، ابعاد ریسک را چند برابر سایر گستره‌های مراکز استانی دیگر کرده است.
او همچنین با تأکید به اینکه «احتمالاً رخداد در نواحی مختلف یکسان نیست» گفته که «اما برآورد حاضر با توجه به درصد آسیب‌پذیری‌ها، واحدهای فاقد اسکلت، جمعیت اطراف رومرکز زلزله فرضی با بزرگی ۷ و مواردی از این قبیل می‌تواند سیمای ملموس از ابعاد حادثه فرضی را در استان‌ها نشان دهد.
یافته‌های مدل‌سازی انجام شده نشان می‌دهد مراکز استانی تهران، کرج، مشهد، اصفهان و شیراز و اطراف آنها تعداد واحدهای مسکونی فاقد اسکلت بالاتری را نسبت به سایر نواحی دارند.
همچنین نواحی تهران، کرج، اصفهان، مشهد، شیراز و تبریز، جمعیت به‌مراتب بیشتری را در معرض خطر زلزله فرضی با بزرگی ۷ (در نقطه وسط مراکز استانی) خواهند داشت.
از سوی دیگر تأکید شده که تلفات جانی زلزله‌ها در شب بطور تقریبی و میانگین ۳ برابر زلزله‌های روز است. مفهوم جمعیت در معرض خطر به معنی تلفات جانی زلزله‌ها نیست.
سال‌هاست کارشناسان نسبت به کیفیت پایین ساخت‌وساز و عدم رعایت استانداردهای لازم برای ایمن‌سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله هشدار می‌دهند.
ابراهیم صفری دکتری مدیریت استراتژیک و ارشد عمران اسفندماه سال گذشته توضیح داده بود که در ایران ملاک پایداری ساختمان در مقابل زلزله این است که طراحی آن براساس نشریه ۲۸۰۰ (آیین نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله) بوده و در حین اجرا بدرستی و مطابق و منطبق بر نقشه اجرایی باشد.
ابراهیم صفری افزوده بود که در ساختمان‌های بتنی اگر اتصالات ستون و تیرها غیر اصولی و براساس طراحی اجرا نشوند موجب از هم گسیختگی شده و در ساختمان‌هایی با اسکلت فلزی اگر جوشکاری با بُعد و طول موثر و با کیفیت درست انجام نشده باشد هم موجب از هم پاشیدگی سازه و افزایش خسارت در زمان زلزله خواهد شد.
فریبرز ناطقی الهی استاد پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله فروردین امسال در گفتگو با خبرگزاری «فارس» درباره وضعیت ساختمان‌های پایتخت در برابر زلزله گفته بود که در ۵ سال اخیر ساخت و سازها آسیب پذیری بالایی در برابر زلزله دارند و به احتمال زیاد در یک زلزله عملکرد این ساختمان‌ها بر همگان آشکار خواهد شد.
او با اشاره به اینکه «ما در تهران ساختمان‌هایی داریم که پیش از سال ۱۳۷۰ که آیین نامه ۲۸۰۰ زلزله ایران تدوین شد، ساخته شده‌اند» گفته تورم و افزایش هزینه ساخت در سال‌های گذشته نیز ایمن‌سازی ساختمان‌ها را هدف قرار داده است.
فریبرز ناطق الهی گفته که از سال ۱۳۹۵ شاهد برخی گرانی‌های مصالح و سازه‌ها بودیم، به ویژه در ۵ سال اخیر اتفاقاتی رخ داد که هزینه مصالح، فولاد و آرماتور، سیمان، کارگر و … افزایش یافت، کارفرماها برای اینکه تا حدودی بتوانند دور بزنند به مبانی بهینه‌سازی روی آوردند، به این معنا کاری کنند که سازه‌های مصالح کمتر شود اما رفتار خودش را در برابر زلزله و نیروهای دیگر داشته باشد، این اقدامی است که در تمام کشورهای دنیا اجرا می‌شود.
او افزوده که «در کشور ما بسیاری از شرکت‌هایی که این اقدام را می‌کنند، برای اینکه کاهش در مصالح داشته باشند برخی از ضوابط را رصد و برخی ضوابط دیگر را رصد نمی‌کنند و این موجب ضعف در سازه می‌شود.»
استاد پژوهشگاه زلزله شناسی همچنین با بیان اینکه «بافت‌های فرسوده فاقد مقاومت در برابر زلزله هستند» گفته که «بافت‌های جدید را فکر می‌کردیم که کنترل‌هایی انجام می دهند و بافت‌هایی مقاوم هستند اما در زلزله‌های اخیر دیدیم که بیشتر ساختمان‌های جدید در بوشهر، هرمزگان، بم و در زلزله خوی بیشتر آسیب دیده‌اند. از این رو نگران آن هستیم که با توجه به گرانی مصالح و دور زدن کامپیوتری محاسبات، بافت‌هایی که قبلا مقاوم بودند در یک دهه آینده بافت‌های ضعیف خواهند بود و مشکلات فراوانی در آینده خواهند داشت.»
فریبرز ناطق الهی همچنین بر اساس نتایج مطالعه‌ای بین سال‌های ۷۰ تا ۷۴ انجام داده است گفته که «۱۱۰ بیمارستان در تهران را مطالعه کردم و به این نتیجه رسیدم که ۷۸ درصد از بیمارستان‌های تهران در شوک اولیه زلزله فروخواهند ریخت و فاقد عملکرد خواهند بود، این را شما به سایر شهرها و استانهای دیگر تعمیم دهید. در سرپل ذهاب دید که بیمارستانها ریخت.»
