احمد رأفت – جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو که همه ساله در ماه سپتامبر برگزار می‌شود در هفتمین روز این ماه آغاز به کار کرد و تا روز ۱۷ سپتامبر ادامه خواهد یافت. البته امسال در این جشنواره نیز چون جشنواره ونیز جای فیلم‌های آمریکائی خالی است و به دلیل اعتصاب اتحادیه بازیگران و فیلمنامه‌نویسان آمریکا ستارگان هالیوودی روی فرش قرمز دیده نشدند.
در جشنواره امسال تورنتو حدود ۱۸۰ فیلم بلند و کوتاه اکران خواهد شد. سینمای رسمی جمهوری اسلامی در جشنواره تورنتو مانند سال‌های گذشته حضور ندارد زیرا تمام جشنواره‌های مهم دنیا حاضر به اکران فیلم‌هائی که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد ساخته شده باشد نیستند و تنها فیام‌های زیرزمینی و بدون مجوز و یا کارهای کارگردانان ایرانی در خارج کشور را می‌پذیرند.
از ایران تنها یک فیلم بلند و داستانی با عنوان «آشیل» به کارگردانی فرهاد دل‌آرام و تهیه‌کنندگی سعید شاهسواری پذیرفته شده است. این فیلم که تهیه‌کننده آن سعید شاهسواری است، بدون مجوز در ایران ساخته شده است. «آشیل» فیلمی بدون لکنت درباره زندانیان سیاسی و اعزام آنها به بیمارستان روانی برای شکنجه است. نقش اصلی این فیلم را میرسعید مولویان ایفا می‌کند و شخصیت او سینماگری به نام «فرید» است، که در اوج شهرت به دلایلی جهان سینما را رها کرده و در بیمارستانی به فروش وسایل ارتوپدی مشغول است. انتخابی که او را دچار نوعی افسردگی کرده و با وجود اصرار همسر، با نقش‌آفرینی ندا عقیقی و پدرش که نقش آن بر عهده فیروز عقیلی گذاشته شده، توان بازگشت به زندگی گذشته را ندارد.
یک شب سرپرستار بخشی از بیمارستان که پشت درهای بسته قرار دارد و به نوعی مخفی است، از «فرید» می‌خواهد برای یکی از بیماران که آنقدر با مشت به دیوار کوفته که مچش درد شدید دارد، یک مچ‌بند بیاورد. «فرید» از راهروهای تاریک و هراسناکی عبور می‌کند و به بخش مرموز روانی می‌رسد. این بیمار مرموز یک زن است که به دلایلی نامشخص در آنجا بستری است و چنین برمی‌آید که فعالیت سیاسی داشته است. از اینجا فیلم مسیری بسیار پیچیده را آغاز می‌کند، که این کارگردان به خوبی آن را به انتها می‌رساند.
«آشیل» نخستین فیلم بلند فرهاد دل‌آرام است که چند فیلم کوتاه در کارنامه خود دارد که یکی از آنها به نام «تتو» در جشنواره‌های مختلف با موفقیت اکران شده است. «آشیل» با وجود حضور بازیگران و سرشناس اما فیلم کم‌هزینه‌ای است که با سرمایه‌گذاری مشترک چند نفر تهیه شده است و می‌توان آنرا نمونه‌ای از سینمای مستقل دانست. این فیلم را می‌توان کار جدیدی از موج نو سینمای ایران دانست که حاضر نیست به محدودیت‌های وزارت ارشاد اسلامی و سانسورهای فزاینده تن دهد. از آن فیلم‌هائی که هرگز در جمهوری اسلامی اجازه اکران دریافت نخواهند کرد.
در جشنواره تورنتو «پاییز شیدا» به کارگردانی نورا نیاسری نیز اکران خواهد شد. این فیلم که در استرالیا ساخته شده و در جشنواره «ساندنس» آمریکا هم جایزه‌ای دریافت کرد و در ماه اکتبر در جشنواره لندن هم در برنامه قرار داده شده است، توسط هنرپیشه سرشناس استرالیائی کیت بلانشت تهیه شده است. «پاییز شیدا» روایت زندگی مهاجرین ایرانی به استرالیا در دهه ۶۰ میلادی است. نقش اصلی این فیلم را که بسیاری از هنرپیشگان و عوامل آن ایرانی‌تبار هستند، زر امیرابراهیمی عهده‌دار است. از زر امیرابرهیمی در جشنواره امسال ونیز فیلم «تاتامی» اکران شد که او در همکاری با سینماگر اسرائیلی گای ناتیو کارگردانی کرده است.
در جشنواره تورنتو چند فیلم کوتاه نیز در برنامه قرار داده شده است. یاسمن مظفری با فیلم کوتاه «سرزمین مادری» در این جشنواره حضور دارد. او که از پدری ایرانی و مادری کانادایی در کانادا به دنیا آمده، نخستین بار با فیلم پایان‌نامه دانشجویی‌اش، «آتش‌بازی» در سال ۲۰۱۳ در جشنواره تورنتو حضور پیدا کرد. اولین فیلم بلند وی نیز با همین عنوان در سال ۲۰۱۸ پخش شد و موردتوجه منتقدان سینمایی قرار گرفت. «سرزمین مادری» روایتگر جوانی ایرانی در آمریکا است که در سال ۱۹۷۹ با گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا توسط جمهوری اسلامی در ایران و لانه جاسوسی خواندن آن دچار مشکلاتی می‌شود.
«مست دل» به نویسندگی و کارگردانی مریم تفکری هم فیلم کوتاه دیگریست که در بریتانیا ساخته شده است. «مست دل» روایت خاطرات روزگار جوانی زنی ایرانی است که با ترکیب و درهم‌آمیزی عکس‌‌های اصلی یک عروسی و تکه‌هایی از سینمای داستانی پس از انقلاب ساخته شده و کاری تجربی محسوب می‌شود.
فیلم کوتاه «شهاب سنگ»، ساخته عاطفه خادمالرضا، یکی دیگر از فیلم‌های کوتاه ایرانی است که در این جشنواره به نمایش درآمد. این فیلم را می‌توان بیانیه‌ای در رابطه با خیزش مردمی «زن، زندگی، آزادی» دانست. عاطفه خادمالرضا در این کار از زنان شجاع و دلیر ایرانی دفاع می‌کند.
«تایتانیک، نسخه مناسب برای خانواده‌های ایرانی» نیز فیلم کوتاه دیگری است که فرنوش صمدی کارگردانی کرده است. در این فیلم، بازیگرانی چون بهناز جعفری، صدف عسگری، حامد ادوای و محمد حیدری نقش ایفا می‌کنند. فرنوش صمدی در سال ۲۰۲۰ با فیلم بلند «خط فرضی» در تورنتو حضور داشت.
