یک نماینده مجلس شورای اسلامی از کمبود گاز در زمستان امسال خبر داده و گفته زمستان سال جاری نخواهیم توانست گاز لازم برای گرمای خانه‌های مردم را فراهم کنیم.
احمد علیرضا بیگی نماینده مجلس شورای اسلامی از کمبود گاز در کشور طی زمستان پیش رو خبر داده و گفته که «ما برای زمستان سال جاری نگران هستیم که نخواهیم توانست گاز لازم برای گرمایش خانه‌های مردم را فراهم کنیم.»
وی گفته «وزیر نفت اعلام می‌کند که نیاز به ۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای تامین نواقص و کمبودهایمان داریم. در عین حال ما خروج سرمایه از کشور را می‌بینیم. اگر ما بتوانیم بسترهای اقتصادی را به نحوی معرفی کنیم که مردم حس کنند سرمایه‌گذاری در کشور می‌تواند برای آنها سود‌ده باشد و ظرفیت‌های کشور می‌تواند بارور شود، این نهایت هوشمندی است.»
با وجود اینکه ایران یکی از بزرگترین دارندگان منابع گاز طبیعی در جهان است، طی سال‌های گذشته کمبود گاز به دلیل کمبود تولید گاز نسبت به مصرف به مشکلی جدی در کشور تبدیل شده است. وزارت نفت با وجود وعده‌هایی در رابطه با افزایش تولید و خبرهایی در رابطه با جذب سرمایه‌گذاری برای پیشبرد طرح‌های توسعه‌ای، نتوانسته ناترازی گاز را جبران کند و حتی رقم ناترازی در سال‌های گذشته افزایش یافته است.
روزنامه شرق آذرماه گذشته در گزارشی اعلام کرده بود که در سال ۱۳۹۹ وزارت نفت کسری گاز فصول سرد را حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ میلیون مترمکعب برآورد کرده است. در سال ۱۴۰۰ این رقم به حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب و در زمستان ۱۴۰۱ بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب تخمین زده شده است.
گزارش‌های مندرج در رسانه‌های مجاز داخل از ناترازی ۳۰۰ میلیون مترمکعب گاز در ایران خبر می‌دهند. همچنین در سند پشتیبان تراز گاز طبیعی، پیش‌بینی شده است در صورت ادامه روند کنونی، اختلاف مصرف گاز در سال‌های ۱۴۱۰ و ۱۴۲۰ به ترتیب به ۴۵۳ و ۵۷۹ میلیون مترمکعب در روز برسد.
در حالی که بیش از سه سال است کمبود گاز بخش صنایع را با سهمیه‌بندی گاز در فصول سرد روبرو کرده اما در دی‌ماه سال گذشته کمبود گاز منجر به تعطیلی برخی استان‌ها و توقف برخی از جایگاه‌ها عرضه سوخت گاز در سطح کشور شد. کمبود گاز در سال گذشته سبب اُفت فشار گاز خانگی و همچنین قطع گاز در بسیاری از ادارات، بانک‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها در استان‌های تهران، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی، گلستان، مازندران، خراسان شمالی و جنوبی شد.
کمبود انرژی به دلیل عقب‌ماندگی طرح‌های توسعه‌ای در صنایع برق و گاز سبب قطع پیاپی برق و گاز صنایع در فصول گرم و سرد سال شده و مشکلاتی را نیز در بخش خانگی و به ویژه در مناطق محروم ایجاد کرده است.
«زمستان سخت» فرارسید اما برای ایران؛ تعطیلی گسترده مدارس و ادارات و صنایع به دلیل کمبود گاز!
جواد اوجی وزیر نفت، دو سال پیش و در نخستین هفته‌های فعالیت دولت سیزدهم، درباره علت کسری گاز به رشد ۱۰ درصدی مصرف اشاره کرده و گفته بود کسری گاز سبب شده سطح ذخایر نیروگاه‌های برق هم در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد کمتر شود.
صنایع کشور در حالی که زمستان گذشته با قطع گاز روبرو بودند که از بهار امسال نیز با قطع برق روبرو شدند و زیان گسترده‌ای را متحمل شدند.
در همین زمینه امین ابراهیمی مدیر عامل شرکت فولاد خوزستان و نایب رئیس هیئت مدیره انجمن فولاد با بیان اینکه «میزان تاب‌آوری صنعت فولاد ایران به مرز هشدار رسیده» اعلام کرده که تشدید چالش‌هایی همچون قطع، کمبود و گرانی حامل‌های انرژی، قیمت‌گذاری دستوری و وضع عوارض صادراتی از مشکلات عمده صنایع فولاد است.
مدیر عامل شرکت فولاد خوزستان تأکید کرده که با این تفاسیر صنعت فولاد کشور امتیازات سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهد و افزوده که «در اقتصاد بخش‌های مختلف همچون حلقه‌های یک زنجیره به هم متصل هستند و وقتی به زنجیره آسیبی وارد شود، این حلقه‌های ضعیف‌تر هستند که ابتدا از زنجیره جدا می‌شوند. در زنجیره فولاد هم القایی‌ها، نوردی‌ها و تولیدکنندگان گندله در صورت دفع سرمایه‌ها از زنجیره بیشتر از دیگران آسیب‌پذیرند.»
نایب رئیس هیئت مدیره انجمن فولاد افزوده که «کار به جایی رسیده که اگر امروز مجموع ارزش دارایی‌های شرکت‌های فولادی به سپرده بانکی تبدیل شود، سوددهی آن از آنچه در صورت‌های مالی شرکت‌ها مشاهده می‌شود بیشتر است. شرکت‌های بورسی زنجیره فولاد در سال گذشته، ۱۳۰ هزار میلیارد تومان سود دادند که این رقم در سال جاری به ۷۰ هزار میلیارد تومان نزول خواهد کرد و آنچه این افت سود را رقم می‌زند، افزایش قیمت حامل‌های انرژی و کاهش میزان تولید برآمده از محدودیت در عرضه انرژی است.»
او با اشاره به قطع مکرر برق در بهار و تابستان گفته که «میزان مصرف برق صنعت فولاد ۱۰ درصد از کل برق مصرفی کشور است و با توجه به کمبود برق در کشور و لزوم تامین برق مورد نیاز صنعت فولاد، وزارتخانه‌های صمت و نیرو با یکدیگر توافق‌نامه‌ای برای احداث نیروگاه‌های خودتامین منعقد کردند و این وعده داده شده که در صورت احداث این نیروگاه‌ها برق واحد فولادی احداث‌کننده قطع نشود.»
امین ابراهیمی همچنین گفته بدون گاز در دسترس و ارزان، تولید فولاد توجیه اقتصادی ندارد: «۷۰ درصد فولادسازان دنیا فولاد را با روش کوره‌بلند تولید می کنند، در حالی که در ایران تولید در میان ۷۰ درصد فولادسازان با روش قوس الکتریکی صورت می‌گیرد و اتخاذ این تکنولوژی بر مبنای برخورداری از گاز ارزان و امکان تولید آهن اسفنجی از سنگ آهن بوده است. در نتیجه اگر قیمت گاز بیش از نرخ‌های کنونی افزایش یابد، تولید فولاد در ایران دیگر توجیه اقتصادی ندارد و پیامد این امر تعطیلی گسترده واحدهای فولادی کشور است. گفتنی است که صنعت فولاد ۵ درصد از گاز کشور را مصرف می‌کند.»
ناترازی گاز در ایران بیش از آنست که تنها صنایع را تحت تأثیر قرار دهد و به گفته برخی مقامات، دولت برای تأمین گاز بخش خانگی نیز به زودی دچار مشکلاتی جدی خواهد شد.
منصور دفتریان رئیس انجمن مهندسی گاز ایران خرداد امسال اعلام کرد که مشکل تأمین گاز «تکنیکال نیست بلکه در اصل مدیریتی است». او افزوده که «ناترازی گاز در کشور خیلی خیلی جدیست و در آینده نه چندان دور نه تنها صنایع بلکه گاز خانگی نیز دچار مشکل می‌شود. ما باید مصرف گاز را به هر حال مدیریت کنیم، ما نمی‌توانیم گاز را گران بفروشیم تا مردم کم مصرف کنند، اما می‌توانیم مدیریت مصرف داشته باشیم.»
منصور دفتریان افزوده که «پارس جنوبی با توجه به فقدان سرمایه‌گذاری و ورود فناوری‌های جدید درگیر خطرهایی در آینده است» و «برای کاهش فشار بر پارس جنوبی و عبور از بحران ناترازی گاز، باید از انرژی خورشیدی استفاده کرد.»
اغلب کارشناسان اما علت اصلی بحران گاز در ایران فرسودگی مخازن و توقف پروژه‌های توسعه‌محور ارزیابی می‌کنند. از جمله سعید میرترابی کارشناس انرژی، به پایگاه خبری انتخاب گفته بود که «ما در ایران در برنامه ازدیاد بازیافت که پول و فناوری می‌خواهد، سرمایه‌گذاری نکردی و میزان بازیافت مخازن در ایران ۲۴ درصد و در عربستان سعودی ۵۰ درصد است.»
این کارشناس انرژی افزوده که «رفتار مخازن ما از نظر نوع سنگ مخزن بازدهی پایینی دارند. پول و فناوری در زمان برداشت نیز مهم است که در ایران به دلیل اینکه میان ایران و قطر رقابتی وجود داشت و به گاز هم نیاز شدید داشتیم، برنامه‌های ازدیاد بازیافت رعایت نشد که این پارس جنوبی را فرسوده می‌کند؛ یعنی در پارس جنوبی ضریب بازیافت‌ها پایین‌تر از استاندارد‌ها است و عمر مخزن زودتر از زمان مدنظر ما به پایان می‌رسد.»
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز پیش از این در گزارشی هشدار داده بود که ایران در سال آینده با بحران جدی کمبود گاز مواجه خواهد شد.
