در حالی که دولت پیشتر اعلام کرده بود در سال جاری برنامه‌ای برای افزایش قیمت نان و آرد نانوایی‌ها ندارد اما پس از آغاز افزایش قیمت نان با عنوان فریبکارانه‌ی «متناسب‌سازی قیمت»، اکنون یارانه آرد و نان در تهران حذف و یکبار دیگر قیمت قوت غالب ایرانیان افزایش یافته است. این در حالیست که احسان خاندوزی وزیر اقتصاد تا همین چند روز پیش به دروغ ادعا کرده بود نان گران نخواهد شد!
افزایش قیمت نان در تهران طی روزهای گذشته خبرساز شده و به گزارش رسانه‌های داخلی یارانه نان و آرد نانوایی در پایتخت به شدت کاهش یافته است. گزارش‌ها نشان می‌دهد سهمیه آرد یارانه‌ای نانوایی‌های سنگکی کاهش یافته و بلافاصله طی دو روز گذشته قیمت رسمی نان سنگک از دو هزار تومان به سه هزار تومان افزایش یافته است.
همزمان با اعلام خبر کاهش یارانه نان و آرد نانوایی‌ها در پایتخت، احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام کرد که «نان در سراسر کشور قیمت واحد ندارد و قیمت آن منطقه‌ای و استانی تعیین می‌شود.»
وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی با اعلام اینکه «افزایش قیمت نان با درخواست مقامات استانی و تایید وزارت کشور امکان‌پذیر است» گفت: «دولت حتما در خصوص نظارت بر قیمت نان به شکل ویژه اقدام خواهد کرد.»
وبسایت «اقتصاد ۲۴» هم درباره افزایش جدید نرخ نان در تهران نوشته که بررسی‌ها و پیگیری‌های انجام شده نشان می‌دهد که خبر‌ها در خصوص حذف آرد یارانه‌ای و محاسبه نرخ آرد با قیمت آزاد صحت ندارد، اما با تصمیم کارگروه آرد و نان استان تهران سهمیه آرد یارانه‌ای ۳۰۰ نانوایی سنگک پایتخت از نوع یک به نوع دوم تغییر پیدا کرده است.
این گزارش افزوده که نانوایی‌های سنتی در حال حاضر دو نوع آرد یارانه‌ای ۸۵۰ تومانی و ۱.۱۵۰ تومانی دریافت می‌کنند و بر این اساس، قیمت نان سنگک ساده با آرد نوع یک در تهران ۲ هزار تومان و سنگک ساده نوع دو ۳ هزار تومان است.
به گفته رئیس اتحادیه نانوایان سنگک تهران، حدود ۹۵ درصد نانوایی‌های سنگکی پایتخت با آرد نوع دو پخت می‌کنند و تعداد بسیار کمی از سهیمه آرد نوع یک برخوردارند.
محمد سلیمانی رئیس اتحادیه نان سنگک توضیح داده که قیمت آردی که دولت می‌دهد، صرفا ۱۵ تا ۲۰ درصد هزینه‌های نانوایان را پوشش می‌دهد، بقیه هزینه نانوایان از جمله هزینه دستمزد کارگر، بیمه، مالیات، آب، برق و گاز ۸۵ درصد بوده که سالانه درحال رشد است.
او افزوده که «سال ۱۴۰۰ دولت به دلیل اینکه قیمت نان را زیاد افزایش نداد به ما ۲۰ الی ۳۰ درصد کمک‌هزینه داد. کمک‌هزینه هم از طریق کارتخوان هر شب به حساب نانوایی ریخته می‌شد. البته راضی نبودیم ولی بالاجبار باید موافقت می‌کردیم چون دولت حاضر به افزایش قیمت نان نبود. سال گذشته قرار شد نرخ سال ۱۴۰۰ رسما تمدید نشود، اما اگر نانوایی قیمت نان را گران‌تر از قیمت رسمی عرضه می‌کرد، تعزیرات نانوایان را جریمه می‌کرد. دولت آن سال به ما قول داد تا ۸۰ درصد کمک‌هزینه دهد، اما چون سال گذشته این بودجه تامین نشد، دولت نیز کمک‌هزینه وعده داده‌شده را پرداخت نکرد.»
رییس اتحادیه نان سنگک همچنین تأکید کرده «در حال حاضر کمک هزینه‌ای که دولت به ما می‌دهد، ۲۷ درصد است. این ۲۷ درصد حتی نیمی از هزینه‌های ما از جمله هزینه آب و برق، کارگر و اجار ملک و خمیرمایع را که الان نسبت به سه سال قبل بیش از صدبرابر شده است، نمی‌پوشاند. او افزود: ظرف چهار ماه اخیر قیمت یک خمیرمایع به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است. خمیرمایع ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار تومانی دولتی هم به ما نمی‌دهند؛ یعنی هر کسی که بخواهد بگیرد باید کد یکتا بگیرد. الان دستمزد کارگر ماهر هم بین ۶ تا ۷ میلیون تومان است.»
شکست طرح قیمتگذاری دستوری؛ افزایش ۴۰ درصدی قیمت نان در مشهد
در دو سال اخیر، قیمت کالاهای اساسی به دلیل شرایط بین‌المللی و تبعات تجربه تورم بالای ۷۰ درصدی در گروه کالایی مواد غذایی، جهش قیمت ارز، افزایش قیمت حامل‌های انرژی، افزایش هزینه خدمات دولتی رشد معناداری پیدا کرده است به همین دلیل زمزمه‌های تغییر قیمت نان از ماه‌ها پیش به گوش می‌رسید.
نانوایی‌های زیادی در ماه‌های گذشته به دلیل زیان گسترده تعطیل شدند و فعالان این صنف می‌گفتند قیمت نان هیچ تناسبی با هزینه‌های افزایش یافته مانند دستمزد و انرژی و اجاره، و همچنین تورم فزاینده ندارد و تأکید می‌کردند که دخل‌وخرج‌شان با هم نمی‌خواند.
پیش از این یک منبع آگاه در گفتگو با وبسایت «اقتصاد ۲۴» گفته معاون اقتصادی استانداری تهران در کارگروه آرد و نان اعلام کرده که قرار است قیمت نان در تهران از اواخر مردادماه گران شود.
این منبع آگاه گفته که افزایش قیمت نان در مشهد ۴۰ درصد بوده، اما با توجه به بالا بودن هزینه‌های زندگی در تهران میزان افزایش قیمت نان در تهران ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر از مشهد خواهد بود.
منبع آگاه دیگری نیز درباره افزایش قیمت نان در تهران گفته که با پیگیری اتحادیه‌ها و موافقت کارگروه آرد و نان تهران، برای اقتصادی ماندن نانوایی‌ها و جلوگیری از کم فروشی، قیمت نان تا پایان ماه جاری بسته به نوع نان، بین ۲۰۰ تومان تا ۱۰۰۰ تومان افزایش خواهد داشت.
او با بیان اینکه «کارگروه‌های آرد و نان استان‌ها در کشور، برای اولین بار است که از ابتدای دولت سیزدهم نسبت به اصلاح نرخ نان اقدام می‌کنند» گفته که «با توجه به کمک هزینه ۴۰ درصدی دولت، افزایش نرخ نان نسبت به افزایش هزینه اجاره و دستمزد در دو سال گذشته بسیار کمتر خواهد بود.»
نان در پایتخت هم گران شد؛ افزایش ۵۰ تا ۶۰ درصدی قیمت تا پایان امرداد
احسان خاندوزی اکنون در حالی از افزایش رسمی قیمت نان خبر داده که چند هفته این موضوع را تکذیب می‌کرد. در آنسو اما از ماه گذشته نان در ۱۳ استان از جمله خراسان رضوی بیش از ۳۰ درصد گران شد؛ در یازدهم امرداد نیز در حالیکه مردم در برخی از شهرها به چشم خود می‌دیدند که وقتی برای خرید نان به نانوایی مراجعه می‌کنند، باید حداقل ۳۰ درصد بیشتر از هفته پیش پول بدهند، وزیر کشور گرانی نان را با جدیت تکذیب کرده بود!
روزنامه جهان صنعت در گزارشی با عنوان «بازی سیاسی با نان» نوشته که سفره مردم ایران در سال‌های اخیر که تورم و گرانی بی‌سابقه‌ای بر کشور حاکم شده هر روز کوچک‌تر از روز پیش می‌شود. بسیاری از گروه‌های خوراکی در سال‌های اخیر از سفره مردم ایران پر کشیده‌اند و ظواهر امر نشان می‌دهد که این بار نوبت به گرانی نان رسیده است.
خبرگزاری «ایلنا» امروز جمعه ۳۱ شهریورماه در گزارشی به گرانی نان پرداخته و نوشته گرانی نان به عنوان اصلی‌ترین کالای سفره‌های امروزِ فرودستانِ کشور در شرایطی که این کالا هم وزن سنگینی در سبد معیشت دهک‌های فرودست دارد و هم یک کالای استراتژیک و کلیدی‌ست و در زنجیره‌ی علی اقتصاد روی قیمت سایر کالاها و خدمات تأثیرگذار است بر معیشت خانوارهای تنگدست اثرگذار است.
فرامرز توفیقی فعال کارگری درباره گرانی نان به «ایلنا» گفته که «حذف یارانه‌ی آرد و نان در تهران، همان چیزی است که دقیقاً از قبل متصور بودیم، همان زمان که موج گرانی نان در استان‌ها به راه افتاد و آقایان تکذیب کردند، مشخص بود که این موج قرار است فراگیر شود. متاسفانه اینها تصمیماتی‌ست که در اتاق‌های دربسته‌ی سوداگری –نه صنعت‌گری و تولید- گرفته می‌شود، همه تصمیمات به نفع سوداگران و دلالان!»
او با اشاره به اثرات چنین اقداماتی گفته که «نمی‌توانیم مولفه‌ای را در اقتصاد خُرد تکان بدهیم اما بر این باور باشیم که این تکانه در اقتصاد کلان سونامی ایجاد نمی‌کند! یک تکان کوچک در قیمت آرد و نان، موجب می‌شود که اقلام بسیاری مثل نان فانتزی، انواع شیرینی و بیسکوییت و … گران شود و در ادامه، کالاها و خدمات اساسی دیگر نیز قیمت خود را با نرخ جدید نان تطبیق می‌دهند و گران می‌شوند، خلاصه این گرانی مثل موج، تمام اقتصاد را تا آن ساحل خشک و بی‌باری که فرودستان در آن نگران نشسته‌اند، در بر می‌گیرد.»
فرامرز توفیقی تأکید کرده که «فکر می‌کنیم یک تکان کوچک به یک کالا داده‌ایم اما متوجه نیستیم چه بلای خانمانسوزی سر سفره‌ها آورده‌ایم؛ از کارگر، برنج و پروتئین و میوه و لبنیات را گرفته‌ایم حالا هم نان را می‌گیریم. همیشه می‌گفتیم قوت لایموت سه حرف است یعنی نان، آن را هم داریم حذف می‌کنیم! کارگر مسکن ندارد، معیشت ندارد، نان هم نداشته باشد؟ آخر چه منطقی پشت این است؟»
پیش از این نیز ایمان اسلامیان کارشناس مدیریت عمومی و تحلیلگر اقتصادی درباره اقداماتی چون قیمتگذاری دستوری کالاهای خوراکی و نان، گفته بود که اگر دخالت دولت در مباحث اقتصاد خرد مانند دستمزد، هوشمندانه نباشد در عمل به جای اینکه کمک کند، منجر به یک شلختگی و آشوب در کوتاه‌مدت و ضرر بیشتر اقشار آسیب‌پذیر و دهک‌های پایین در درازمدت می‌شود.
به گفته این کارشناس اقتصادی، در تولید نان هزینه‌هایی مانند برق، گاز، آرد و نیروی انسانی وجود دارد و اگر دولت بخواهد با پرداخت یارانه، بخشی از حقوق و بیمه کارگران نانوایی‌ها را به عهده بگیرد، بار مالی شدیدی را متحمل می‌شود. بنابراین بهترین کار این است که متناسب‌سازی قیمت نان به موازات ارائه بسته‌های معیشتی برای اقشار ضعیف و کم‌درآمد پیش برود. در عین حال دولت باید دخالت خود را هوشمندانه کرده و در هر عرصه‌ای دخالت نکند، زیرا بیشتر اوقات دخالت نکردن دولت خیلی به‌صلاح‌تر است تا دخالت کردنش.
