رئیس مرکز ملی اقلیم و خشکسالی سازمان هواشناسی گفت: «کم بارشیهای سه سال گذشته در کشور به حدی بوده است که اگر میزان کمبود بارش نسبت به شرایط نرمال را در برخی مناطق کشور جمع بزنیم، گویی عملا یک سال هیچ بارانی در کشورمان نباریده است.»
احد وظیفه افزود: «تداوم کمبارشیها در سه سال متوالی نیز باعث شده است که در بسیاری از مناطق کشور، رطوبت خاک از بین برود و این در حالی است که در این مدت، مصرف بالای آب بهخصوص در بخش کشاورزی ادامه داشته و به ویژه برداشتهای فراوانی از سفرههای آب زیرزمینی صورت گرفته است.»
به گفته وی، «حتی اگر در پاییز و زمستان امسال شاهد فصلهای بسیار پربارشی باشیم، باز هم معضل کمآبی در کشورمان برطرف نخواهد شد، زیرا سه سال آبی متوالی است که اغلب نقاط کشورمان با کمبارشی محسوسی مواجه است.»
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی اضافه کرد: «در همین سال آبی گذشته (مهر ۱۴۰۱ تا شهریور ۱۴۰۲)، بارندگیها در استان خراسان رضوی ۵۲ درصد کمتر از نُرمال و در استان تهران ۴۱ درصد کمتر از نرمال بوده است. همچنین در سه استان شمالی نیز بارندگیها بین ۲۰ تا ۳۰ درصد پایینتر از نرمال بوده است.»
به گفتهی احد وظیفه، «کمبارشیهای کشور حتی با بارندگیهای کاملا مناسب در پاییز و زمستان امسال نیز جبران نمیشود، لذا به متولیان [مسئولان] آب کشور توصیه میشود؛ از همین حالا برای مدیریت منابع آب سطحی حاصل از بارندگیهای پیش رو با اتخاذ تمهیدات لازم در بخشهای آبخیزداری، آبخوانداری، پخش سیلاب، کنترل هوشمند منابع سدها و تغذیه سفرههای آب زیرزمینی برنامهریزی کنند تا بارشهای فصول سرد امسال اندکی بتواند وضعیت آبخوانهای کشور را بهبود ببخشد و خسارتهای ناشی از خشکسالی شدید را تا حدی بکاهد.»
بیش از چهار دهه سیاستهای نادرست و مدیریت زیانبار در حوزه آبی، کشور را در معرض بحرانی قرار داده که ساماندهی آن به راحتی امکانپذیر نخواهد بود.
بر اساس آمارهای منتشر شده در ایران، منابع آب زیرزمینی کشور از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در سه دهه قبل به حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
بر اساس این آمارها بین ۸۸ تا ۹۲ درصد منابع آبی کشور در کشاورزی مورد بهرهبرداری قرار میگیرد در حالی که آمار جهانی آب کشاورزی ۷۰ درصد است. همچنین سرانه آب تجدیدپذیر در چهار دهه گذشته یک سوم شده است.
از سوی دیگر ۵۲ درصد زمینهای زراعی کشور آبی، ۹۱ درصد محصولات زراعی برداشت شده متعلق به اراضی با کشت آبی و ۸۵ درصد باغات بارور و غیر بارور، آبی است.
در همین ارتباط مصطفی خبازی عضو هیئت علمی دانشگاه «باهنر» کرمان گفته است بر اساس تحقیقات آیندهپژوهی که در این زمینه انجام شده در ۲۵ سال آینده، نیمه جنوبی کشور ایران خالی از سکنه خواهد بود و «اگر با همین روند پیش برویم ۲۵ سال دیگر کرمان خالی از سکنه میشود.»
وضعیت خشکسالی تنها مختص استانهای جنوبی کشور که در مناطق خشک و کمآب قرار دارند نیست و پرآبترین استانهای ایران مانند گلستان و مازندران نیز با خشکسالی دست و پنجه نرم میکنند.
تداوم بحران خشکسالی و کمبود منابع آبی؛ خالی از سکنه شدن نیمه جنوبی کشور در ۲۵ سال آینده
با وجود شرایط بحرانی در حوزه آبی کشور، سیاستهای غلط جمهوری اسلامی نیز پایان ندارد و همچنان محیط زیست کشور را تهدید میکند.
برخی فعالان محیطزیستی و اهالی مناطق تحت تاثیر از سد «خرسان ۳» در کوهپایههای جنوبی زاگرس، بر این باورند که با ساخت این سد بیش از «۲۴۰۰ هکتار» از جنگلها و بوتهزارهای منطقه در دو استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری زیرآب میرود.
ایران جزو کشورهایی است که به دلیل تغییرات اقلیمی و خشکسالی در سال ۲۰۲۵ با بحران شدید آب مواجه میشود و در سال ۲۰۴۰ به نهایت حد بحران شدید آب میرسد. هماکنون منابع آبی ایران از نظر کمیت، کیفیت و برداشت بیرویه از دشتها در وضعیت فوق بحرانی قرار دارد.
از سوی دیگر در حال حاضر حفر چاههای غیرمجاز یکی از مسائلی است که باعث وضعیت ناپایدار منابع آبی کشور و بحران آب شده است.
با ادامه روند تغییرات اقلیمی و خشکسالی و بحران شدید آب، آینده روشنی پیشروی ایران نخواهد بود و آنگونه که کارشناسان هشدار میدهند، این کشور در آیندهای نه چندان دور به سرزمینی بیابانی و خالی از سکنه تبدیل خواهد شد.