پس از موج گسترده اخراج و تعلیق اساتید و دانشجویان در دانشگاه‌های کشور، اکنون با آغاز سال تحصیلی جدید سرکوب و امنیتی‌شدن فضای دانشگاه‌ها با استقرار گشت ارشاد در محوطه دانشگاه، نصب دوربین تشخیص هویت، و صدور بخشنامه‌هایی برای تعیین شیوه پوشش اجباری و تفکیک جنسیتی ادامه دارد.
گزارش‌ها از فضای دانشگاه‌ها طی روزهای گذشته بیانگر تشدید فضای امنیتی و رصد هرچه بیشتر دانشجویان با هدف منزوی‌کردن فضای دانشگاه و جلوگیری از بروز هرگونه اعتراضی است.
کانال اطلاع‌رسانی «خبرنامه امیرکبیر» از نصب دوربین‌هایی برای تشخیص هویت در محوطه دانشگاه‌های امیرکبیر (پلی‌تکنیک) و «بهشتی» (دانشگاه ملی ایران) خبر داد و نوشت که «شاهد احضار تلفنی دانشجویان به خاطر پوشش هستیم».
یک «منبع آگاه» به خبرنامه امیرکبیر گفته است که «ماموران حراست، دوربین‌های داخلی محیط‌های آموزشی را نیز بررسی می‌کنند تا با شناسایی دانشجویانی که به زعم خودشان تخلف پوششی داشته‌اند، شدیدترین برخورد را صورت دهند.»
در گزارشی که روز پنجم مهرماه ۱۴۰۲ در کانال «خبرنامه امیرکبیر» منتشر شده آمده که «با آغاز سال تحصیلی، دوربین‌های نصب شده در محیط دانشگاه به عنوان ابزار جدید سرکوب در موضوع پوشش به کار گرفته شده است!»
این گزارش افزوده «در حالی اداره حراست دانشگاه‌ها در اقدامی مشابه با دستگاه‌های اطلاعاتی (از جمله دفتر پیگیری وزارت اطلاعات و حفاظت اطلاعات قوه قضائیه)، دانشجویان را بدون بیان موضوع و به صورت تلفنی احضار می‌کنند که طبق ماده ۶۹ آئین‌نامه انضباطی مصوب آبان ۱۴۰۱، چنین اقداماتی غیرقانونی می‌باشد! چرا که دعوتنامه می‌بایست به صورت کتبی و مشتمل بر «مشخصات کامل دانشجو، موضوع یا عنوان تخلف انتسابی، علت دعوت، تاریخ و زمان حضور و نام، سمت و امضا احضارکننده» باشد. لذا از دانشجویان درخواست می‌شود تحت هیچ شرایطی درخواست های غیرقانونی نیروهای امنیتی دانشگاه را نپذیرند و تا ابلاغیه رسمی از مراجعه به نهاد یا مرکزی (حتی در داخل دانشگاه) خودداری نمایند!»
شهریورماه امسال نیز اعلام شده بود که بیش از ۷۸ دوربین نظارتی در محوطه دانشگاه امیرکبیر طی یک سال گذشته نصب شده و چهار میلیارد تومان برای این کار هزینه شده است. «خبرنامه امیرکبیر» تأکید کرده بود که تصاویر ضبط شده توسط این دوربین‌ها در اختیار نهادهای امنیتی خارج از دانشگاه قرار می‌گیرند.
روز گذشته نیز ویدئوهایی از استقرار نیروها و اتومبیل‌های «گشت حجاب» در دانشگاه تهران و الزام دانشجویان به پوشیدن «مقنعه و مانتو بلند» تا «پایین زانو» خبر دادند.
کانال اطلاع‌رسانی روابط عمومی «دانشجویان متحد» سه‌شنبه چهارم مهرماه در گزارشی نوشته بود که حراست دانشگاه تهران مانع ورود دانشجویان با روسری از ورودی اصلی شده و اعلام کرده برای ورود، دانشجویان «ملزم به پوشیدن مقنعه و مانتو تا پایین زانو هستند.»
بر اساس اعلام این کانال دانشجویی «گشت‌های حجاب نیز در محوطه مرکزی دانشگاه تهران شروع به فعالیت کرده‌اند.»
اینجا جبهه جنگ نیست! دانشگاه تهران است!
دوشنبه ۳ مهرماه ۱۴۰۲#نه_به_جمهوری_اسلامی #حکومت_قرون_وسطایی pic.twitter.com/B9Zx0AZLjq
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) September 25, 2023
حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز سه‌شنبه چهارم مهرماه در سخنانی گفت که «دشمنان برای تحریف ذهن‌ها، تسخیر قلب‌ها، تسلط بر فضای اندیشه و تفکر و باورهای جوانان ما دانشگاه را نقطه تمرکز تمام تلاش‌های خود قرار دادند.»
حسین سلامی این سخنان را در گردهمایی ایثارگران دانشگاه تهران مطرح کرد و افزود که «دانشگاه کانون جوشش الهام، امید و نقطه کانونی معرفت، ادب و فرهنگ جامعه ما است» و «همیشه دانشگاه پرچمدار حریت، آزادی و بیرق دار مبارزه با استکبار، استعمار و استبداد بوده است.»
وزارت بهداشت و علوم همچنین برای تشدید همچنین تفکیک جنسیتی و تحمیل بیش از پیش پوشش اجباری برای دانشجویان دختر و پسر با صدور بخشنامه‌ها و شیوه‌نامه‌هایی در تلاش هستند.
در لایحه حجاب و عفاف که بررسی و تصویب آن به تازگی در مجلس شورای اسلامی به پایان رسیده اما هنوز در شورای نگهبان تصویب نشده نیز پیش‌بینی‌هایی برای محدودسازی فضای دانشگاه به بهانه حجاب شده است. «بازنگری، اصلاح و اجرای دستورالعمل‌ها و توصیه نامه‌ها در راستای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در سطح دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و تدوین دستورالعمل‌های جدید بر اساس این قانون»، «راه اندازی و گسترش دانشگاه‌ها و پردیس‌های دانشگاهی مختص بانوان» و «قرار گرفتن عفاف و حجاب به عنوان یک امتیاز شاخص در گزینش و معرفی دانشجویان نمونه دانشگاه‌ها» از جمله این موارد هستند.
اولویت دادن به طرح‌های پژوهشی کلان و میان‌رشته‌ای و پایان‌نامه‌ها در زمینه راهبردهای گسترش «سبک زندگی اسلامی خانواده‌محور» و «فرهنگ عفاف و حجاب» و «تعهد زوجین به یکدیگر» از جمله وظایف وزارت علوم در این لایحه است.
اکنون در حالی که هنوز اجرای آزمایشی این لایحه آغاز نشده، در عمل اهداف آن در سطح دانشگاه‌ها پیگیری می‌شود.
برای نمونه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز گذشته شیوهنامه اجرایی عجیبی برای پوشش دانشجویان علوم پزشکی منتشر کرد که مواردی چون ممنوعیت استفاده از ادکلن و رعایت حدود شرعی در نگاه به نامحرم در آن آورده شده است. در این شیوهنامه تأکید شده که لازم است کلاس‌های درس دانشجویان و دستیاران دختر و پسر در دو ردیف جداگانه تشکیل شود.
در شیوهنامه تأکید شده «هرگونه بحث و شوخی‌های نامناسب و خندیدن با صدای بلند» و «هرگونه توهین و تمسخر زبانی و رفتاری، مشاجره و پرخاشگری» ممنوع است و باید «حدود شرعی در نگاه و گفتگو با نامحرم و رعایت شئونات اخلاقی، اجتماعی و دانشجویی» رعایت شود.
همچنین «استفاده از امکانات و تجهیزات برای مصارف شخصی و یا به نفع احزاب و گروه‌های غیرمجاز ممنوع است» و «هنگام معاینه بیمار غیر همجنس باید دانشجو یا دستیار همجنس بیمار یا همراه او (بیمار) در کنار دانشجو و دستیار معالج حضور داشته باشد.»
در بخشی دیگر آمده که استعمال دخانیات، جویدن آدامس، استفاده از ادکلن و عطر و لوازم آرایش با رنگ تند و عینک آفتابی، و زینت آلات مغایر با شرع مقدس اسلام نیز برای دانشجویان علوم پزشکی در محیط دانشگاه و بیمارستان ممنوع اعلام شده است.
این شیوهنامه افزوده که هر گونه پوشش کوتاه یا تنگ، مانتو جلو باز، جنس حریر، تور و یا لباس‌های یقه باز که بدن را نمایان سازد، و استفاده از پیشانی بند، شال، دستمال گردن، کمربند، انگشتر و کیف‌هایی که دارای نقوش و نوشته‌هایی با حروف لاتین و زننده و یا دارای علائم گروه‌های انحرافی، و همچنین کلاه بدون مقنعه و روسری ممنوع است.
همچنین «هر گونه تتو (خالکوبی) صورت (لب، ابرو و چشم) و در نواحی قابل رویت (دست‌ها و صورت و …) و سوراخ کردن اعضای بدن نظیر حلقه و نگین در بینی» ممنوع اعلام شده است.
این شیوهنامه به فعالیت دانشجویان در شبکه‌های اجتماعی هم دخالت کرده و نوشته که «استفاده از هرگونه پروفایل بدون پوشش و یا پوشش‌های نامناسب در فضای مجازی ممنوع است.»
محدودسازی فضای دانشگاه‌ها در ادامه موج سرکوبی در جریان است که از پاییز گذشته و در پی حمایت گسترده جنبش دانشجویی از اعتراضات انقلاب ملّی آغاز شده بود.
اخراج، تعلیق و تبعید دانشجویان از جمله اقداماتی بود که از پاییز گذشته توسط کمیته انضباطی دانشگاه‌ها و در کنار احضار و بازجویی و بازداشت و صدور حکم زندان از سوی قوه قضاییه علیه دانشجویان صورت گرفت.
در ماه‌های گذشته همچنین نیز بخشی از پروژه سرکوب دانشگاه‌ها با اخراج، تعلیق و بازنشستگی زودتر از موعد اساتید دانشگاه در جریان بود و بر اساس گزارش‌ها بیش از ۱۱۰ استاد دانشگاه از مهرماه گذشته تا کنون در این روند سرکوبگرانه از نظام آموزش عالی کشور کنار گذاشته شدند.
«کانون صنفی استادان دانشگاهی ایران» یکشنبه پنجم شهریورماه ۱۴۰۲ با صدور بیانیه‌ای، نسبت به «مداخله مخرب» نهادهای دولتی، امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی در حوزه آموزش و دانشگاه‌ها هشدار داده بود.
در مدارس نیز گزارش‌ها از تشدید فضای امنیتی و زیر فشار قرار داشتن دانش‌آموزان و آموزگاران حکایت دارد. جنبش دانش‌آموزی نیز مانند جنبش دانشجویی در اعتراضات سال گذشته فعالیت زیادی در همصدایی با دیگر شهروندان معترض داشت.
رصد دانش‌آموزان و امنیتی کردن فضای مدارس امسال افزایش یافته است. برای نمونه در مدرسه «فرزانگان» واقع در منطقه ۶ آموزش و پرورش تهران حتی در سرویس‌های بهداشتی دوربین نصب شده است.
پس از نصب دوربین در سرویس بهداشتی، دانش‌آموزان خواستار اخراج مدیر مدرسه شدند
دانش‌آموزان مدرسه «فرزانگان» واقع در منطقه ۶ آموزش و پرورش تهران روز چهارشنبه ۵ مهرماه در اعتراض به نصب دوربین مدار بسته در سرویس‌های بهداشتی در حیاط مدرسه تجمع کردند و با شعار «صانعی باید بره ، امروز… pic.twitter.com/xVxHf328V6
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) September 27, 2023
دانش‌آموزان این مدرسه روز چهارشنبه ۵ مهرماه در اعتراض به نصب دوربین مدار بسته در سرویس‌های بهداشتی در حیاط مدرسه تجمع کردند و با شعار «صانعی باید بره ، امروز باید بره» خواستار اخراج مدیر این مدرسه شدند.
منابع صنفی آموزگاران از اخراج، تعلیق و بازنشستگی زودتر از موعد شماری از آموزگاران، و حذف مزایای شغلی و عدم برخورداری از قانون همسان‌سازی حقوق برای شماری از آموزگاران گزارش داده‌اند.
اصغر باقرزاده معاون وزیر آموزش و پرورش به خبرگزاری «ایلنا» گفته است که در کنار «محرم‌سازی» مدارس دخترانه باید فضایی ایجاد شود که در بیرون از مدرسه نیز حجاب را رعایت کنند.
معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه «معلمان و خانواده‌ها کلید درونی‌سازی عفاف و حجاب هستند» گفته که «هم اکنون مدارس برای محرم‌سازی تلاش‌هایی می‌کنند. برخی مدارس بودجه‌ای دارند و خودشان این کار را انجام می‌دهند، ولی ما نیز از سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور خواسته‌ایم نقشه مدارس جدید را به صورتی طراحی کند که قابل محرم‌سازی باشد.»
