گزارش مرکز آمار ایران از نرخ تورم شهریورماه نشان می‌دهد نرخ تورم خوراکی‌ها همچنان افزایشی است. به دلیل اینکه خوراکی‌ها نیمی از سبد هزینه‌ای خانوارهای کم‌درآمد را شامل می‌شود افزایش تورم خوراکی‌ها، اثر تورم بر خانوارهای کم‌درآمد را افزایش می‌دهد.
روزنامه «دنیای اقتصاد» در شماره روز چهارشنبه پنجم مهرماه با اشاره به افزایش نرخ تورم خوراکی‌ها به کاهش فاصله طبقه متوسط با خط فقر اشاره کرده و نوشته که از سال ۱۳۹۷ به بعد میانگین تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به صورت قابل‌توجهی افزایش یافته، گروه‌های غیر فقیر به خط فقر نزدیک‌تر شده‌اند.
در این گزارش آمده که در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۹۰ تنها گروه‌هایی که درآمدهای بسیار پایینی داشتند فقیر محسوب می‌شدند؛ این در حالی است که که تورم مزمن و کاهش درآمد سرانه در طول سال‌های متمادی موجب شده بعد از سال ۱۳۹۷ فاصله کسانی که فقیر نبودند نیز با خط فقر کمتر شود.
این گزارش افزوده که تحولات اقتصادی در یک دهه اخیر موجب شده به‌مرور طبقه متوسط جامعه نیز به سوی فقیر شدن سوق داده شود. با توجه به معیارهای تعیین نرخ فقر، بسیاری از افرادی که در دهه‌های گذشته درآمد متوسطی داشته و از رفاه نسبی برخوردار بوده‌اند، از میانه‌های دهه ۱۳۹۰ به گروه فقرا پیوسته‌اند. در چنین شرایطی کارشناسان اقتصادی معتقدند باید سیاست‌های کنترل و مهار تورم در اولویت سیاستگذاران قرار بگیرد.
«دنیای اقتصاد» افزوده که هر چقدر که از دهک اول درآمدی به سمت دهک دهم حرکت کنیم، ضریب اهمیت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها کاهش پیدا می‌کند. برای مثال ضریب اهمیت این گروه از کالا‌ها در دهک دهم درآمدی معادل ۲۱/۶ درصد است؛ بنابراین گروه‌های پردرآمد تنها یک‌پنجم از هزینه‌های خود را صرف خوراکی می‌کنند. تفاوت ضرایب اهمیت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها نشان می‌دهد شهروندانی که در دهک‌های میانی و پایین درآمدی هستند، به صورت قابل‌توجهی در برابر تورم این گروه از کالا‌ها آسیب‌پذیر بوده و سال به سال توانایی تامین برخی از مواد غذایی را از دست می‌دهند.
مقایسه قیمت مواد خوراکی در شهریور امسال نسبت به سال و ماه گذشته اعداد و ارقامی را به نمایش می‌گذارد که هیچ ارتباطی با درآمدهای بی‌ارزش و ناچیز ندارد. برای نمونه قیمت گوشت قرمز نسبت به شهریور پارسال تقریبا دو برابر شده است و البته در این میان برخی مواد خوراکی از جمله برنج ایرانی به خاطر کاهش تقاضا و نبود مشتری ارزان شده است.
قیمت گوشت قرمز بر اساس آمار‌های غیررسمی نسبت به پارسال تقریبا دو برابر شده است. همزمان با آخرین روز‌های شهریور امسال خرید گوشت قرمز بطور متوسط کیلویی ۳۹۳ هزار تومان هزینه داشته، اما آمارها نشان می‌دهد گوشت قرمز در شهریور پارسال بطور متوسط کیلویی ۱۹۶ هزار تومان فروخته شده است. این ارقام بر اساس قیمت‌گذاری دستوری و ارقام اعلام شده از سوی دولت است اما گزارش‌های میدانی قیمت هر کیلو گوشت قرمز را ۵۰۰ هزار تومان نشان می‌دهد.
قیمت مرغ هم در حد فاصل شهریور پارسال تا امسال رشد تقریبا ۲۵ درصدی را تجربه کرده است. هر کیلو مرغ از کیلویی ۶۰ هزار تومان به ۱۰۰ تومان افزایش یافته است.
قیمت مرغ گرم در اواسط تابستان به ۱۲۰ هزار تومان هم رسید و در حال حاضر با وجود کاهشی که نسبت به اواسط تابستان امسال داشته اما همچنان از نرخ مصوب و دستوری دولت که ۷۳ هزار تومان اعلام شده بیشتر است.
همچنین شکر، مربا، عسل، شکلات و شیرینی با تورم ۳۴/۹ درصد، شیر، پنیر و تخم مرغ با تورم ۲۸.۵ درصد و سبزیجات با تورم ۲۸/۳ درصدی در جایگاه‌های بعدی بیشترین تورم نقطه به نقطه در شهریور امسال قرار دارند.
افزایش تورم مواد غذایی و اجاره‌بهای مسکن؛ قشر خاکستری هم ناراضی و عصبانی است!
گزارش‌ها نشان می‌دهد که آخرین عدد مربوط به نرخ فقر که توسط وزارت رفاه منتشر شده در سال ۱۴۰۰ بیانگر اینست که ۳۰/۴ درصد از ایرانیان زیر خط فقر قرار گرفته‌اند. کسانی که زیر خط فقر هستند، قادر به فراهم کردن نیازهای اساسی زندگی خود، به ویژه نیازهای اولیه، یعنی سلامتی جسم و تغذیه، نیستند.
همچنین سرانه مصرف گوشت قرمز در سال ۱۴۰۲ به ۶ یا ۷ کیلو برای هر نفر در سال رسیده است، که این رقم در ابتدای دهه ۹۰ معادل با ۱۲ کیلوگرم بوده است. بررسی آمار تورم امرداد امسال نشان می‌دهد انواع گوشت قرمز و سفید با ۷/۵ درصد تورم ماهانه، بیشترین تورم دومین ماه تابستان سال جاری را داشته‌اند؛ همچنین در شهریورماه لبنیات و تخم‌مرغ با تورم ۳/۵ درصدی یکی از بالاترین تورم‌های ماهانه را ثبت کرده‌اند.
مکارشناسان معتقدند یکی از مهم‌ترین تغییراتی که در اثر تورم‌های بلندمدت به وجود می‌آیند تغییر در الگوی غذایی خانوار است. خانوارها به سمت مواد غذایی ارزان که معمولا بیشتر شامل کربوهیدرات است کشیده شده و از مصرف مواد غذایی مفید و ضروری مانند پروتئین، لبنیات و سبزیجات فاصله می‌گیرند.
اینهمه در حالیست که برخلاف ادعای مقامات دولتی که از کنترل و مهار نرخ تورم می‌گویند، به عقیده اقتصاددانان با شیوه کنونی مدیریت اقتصادی، کاهش تورم در اقتصاد ایران رخ نخواهد داد.
در همین‌باره مرتضی افقه اقتصاددان و استاد دانشگاه جندی‌شاپور اهواز گفته که «من چشم‌اندازی برای کاهش نرخ تورم نمی‌بینم. ضربه به بنیان‌های ساختاری کشور چنان سهمگین است که متاسفانه سیگنال‌ها نشانی از کاهش نرخ تورم ندارند.»
به گفته مرتضی افقه «مقاماتی که به تورم ۳۹/۵ درصدی و چهل درصدی افتخار می‌کنند باید بدانند این نوع تورم‌ها در جهان بسیار کمیاب است و کشورهای در دوره‌های کوتاه با چنین فجایع اقتصادی مواجه شده‌اند اما حالا می‌بینیم تورم در این محدوده مانده و چشم اندازی برای کاهش نیز ندارد.»
این اقتصاددان معتقد است که این دولت به دلیل آنکه در برابر طرفداران خود نیز سرشکسته شده است، نشان داده تمایل زیادی به دستاوردسازی دارد و نه تنها آمارهایی را نشر می‌دهد که مقبولش است، بلکه نسبت به تفسیرهای خوشبینانه و عجیب از آمارها اقدام می‌کند تا افکار عمومی را راضی کند که اوضاع بهبود یافته است.
او با تاکید بر اینکه سهم هزینه خوراک و مسکن در سبد خانوار ایرانی شبیه کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته نیست، گفته «متاسفانه تورم ریزش شدید طبقاتی را در ایران رقم زده است؛ طوری که طبقات متوسط تنها قادر به تامین هزینه خوراک و مسکن خود هستند و نمی‌توانند فرهنگ و تفریح… را در سبد خود قرار دهند و طبقات فقیر نیز درگیر فقر شدیدتر شده‌اند.»
مرتضی افقه با تأکید بر اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد شش دهک درآمدی در ایران دچار فقر هستند، گفته که این بدان معنی است که بیش از نیمی از جمعیت ایران فقیر تلقی می‌شوند. از این شش دهک البته سه دهک در فقر مطلق و بسیار ناگواری بسر می‌برند.
