تیم حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی با تأیید حکومت در حال مذاکره از کانال‌های مختلف با آمریکاست. علی باقری کنی دستیار وزیر خارجه در توجیه مذاکرات محرمانه با نمایندگان دولت بایدن می‌گوید «کسانی که مذاکره را ضد ارزش جلوه می‌دهند، دست نظام را تهی می‌کنند.»
هرچند مقام‌های ارشد آمریکا ادعا می‌کنند خبری از مذاکره برای «احیای برجام» نیست اما پشت پرده با تمام ظرفیت درگیر پیشبرد آن هستند.
با اینهمه برخی کارشناسان معتقدند دولت بایدن در شرایطی نیست که قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ بخواهد برای «توافق» یا «تفاهم» با جمهوری اسلامی اقدام عملی کند اما مبادله گروگان‌ها در ازای شش میلیارد دلار باج نشان داد زد و بندها پشت صحنه تا چه اندازه گسترده است.
شهریار حیدری نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملّی مجلس شورای اسلامی، از احتمال آغاز دور دیگری از مذاکرات میان جمهوری اسلامی و آمریکا به میزبانی ژاپن خبر داد و گفت که این مذاکرات مستقیم نخواهد بود.
وی نهم مهرماه در یک مصاحبه توضیح داد «به تازگی و خصوصاً در چند ماه گذشته، پیام‌هایی از سمت کشورهای غربی و اخیراً هم آمریکا اعلام شده است. به نظرم ساز‌وکار نشست برجام تا حدودی دارد فراهم می‌شود و در آینده، با توجه به اعلام آمادگی ژاپن، ممکن است در کشور ثالثی مذاکرات از سرگرفته شود.»
حیدری همان فردی است که شهریور ۱۴۰۲ گفته بود «تفاوت تیم مذاکره کننده رئیسی و روحانی در تاکتیک است، اما در اصول تفاوتی ندارند و هر دو اینها منافع نظام و کشور را مد نظر داشته‌اند.»
در عین حال حیدری گفت که تا کنون «مذاکره‌ای شکل نگرفته و تا زمانی که رویکرد آمریکا تحریم، برخورد و به تعبیر خود منزوی کردن جمهوری اسلامی ایران باشد، لزومی برای برقراری ارتباط مستقیم وجود ندارد و هیچ‌گونه ارزشی هم ندارد که با آمریکا وارد مذاکره مستقیم شویم.»
«ابتکار عمل ژاپن»
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی در یک مصاحبه که در نیویورک صورت گرفت از «ابتکار عمل ژاپن» برای شروع دوباره مذاکرات هسته‌ای خبر داده و گفته بود که تهران هرگونه پیشنهاد توکیو را که با منافع ایران هم‌راستا باشد، مثبت تلقی می‌کند.
دولت ژاپن پیش از این وقتی شینزو آبه نخست وزیر بود تلاش‌هایی را با چراغ سبز آمریکا برای میانجیگری آغاز کرد. وی خرداد ۱۳۹۸ به تهران آمد و با علی خامنه‌ای دیدار کرد اما خامنه‌ای گفت «هیچ اعتمادی به آمریکا نداریم» و مذاکره را نپذیرفت.
علی #خامنه‌ای در دیدار نخست وزیر ژاپن: شخص ترامپ را شایسته مبادله هیچ پیامی نمیدانم
-علی‌خامنه‌ای در جواب #شینزو_آبه نخست وزیر ژاپن می‌گوید من هیج پیامی به ترامپ ندارم به شما (شینزو آبه) مطالبی را می‌گویم اما به #ترامپ هیچ پیامی نمیدهم
-ترامپ را شایسته مبادله پیام هم نمیدانم pic.twitter.com/7RjQMJfaHj— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) June 13, 2019
همان روز که شینزو آبه با رهبر جمهوری اسلامی گفتگو می‌کرد دو نفتکش در دریای عمان هدف قرار داده شد. یکی از آنها ژاپنی بود و دیگری حامل محموله‌ای برای ژاپن! سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مسیر این دو کشتی مین‌پاشی کرده بود.
در دولت حسن روحانی که از سوی رهبر نظام و بالاترین رده‌های رژیم مجوز مذاکره میان مقامات جمهوری اسلامی و نمایندگان دولت باراک اوباما صادر شده بود هربار که بحث مذاکرات پشت پرده علنی می‌شد با حتا زمزمه‌هایی از آن در محافل خبری می‌پیچید حزب‌اللهی‌ها به سازماندهی سپاهی‌ها و نماینده‌های مجلس به عنوان مخالفان مذاکره دست به اعتراض می‌زدند. به نظر می‌رسد خیال دولت رئیسی از این نظر راحت است زیرا آنهایی که این روزها به شدت درگیر مذاکره و زد و بند با آمریکا هستند در جبهه خودی‌های نظام قرار دارند.
منابع دولتی اسم مذاکره غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی و آمریکا را «دیپلماسی شاتل» گذاشته‌اند.
خبرگزاری دولتی «ایرنا» می‌نویسد بعد از میانجیگری عمان و قطر اکنون ژاپنی‌ها آفتابی شدند.
واقعا رهبر جمهوری اسلامی چه فکر می‌کند؟
گویا محاسبه‌ی خامنه‌ای این است که اگر با ترامپ وارد مذاکره شود به انتخاب دوباره‌ی وی در انتخابات نوامبر ۲۰۲۰ کمک می‌شود!
مگر او مانند اصلاح‌طلبان از جو بایدن رقیب ترامپ چه انتظاری دارد؟!
همه چیز مانند دوران اوباما شود؟! به چه دلیل؟! pic.twitter.com/GJtAaKLuUY— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) August 1, 2020
در آن دوران مخالفان جمهوری اسلامی با انتقاد از دولت ژاپن قویاً تأکید می‌کردند هرگونه مذاکره با جمهوری اسلامی نادیده گرفتن سرکوب مردم ایران و تقویت‌کننده تروریسم در منطقه است. در همان دوران بود که «شورای مدیریت گذار» در نامه‌ای به شینزو آبه رئیس دولت وقت ژاپن ضمن قدردانی از «تلاش‌های ارزنده» وی برای کاهش تنش میان جمهوری اسلامی و آمریکا اعلام کرد نگرانیم که نقض حقوق بشر در ایران در گفتگوهای شما مورد توجه قرار نگیرد.
خلاء لابیگران
برای لابیگران و دلال‌های سیاسی وابسته به رژیم ایران در اروپا و آمریکا هرگونه تلاش برای تقویت روابط میان ملاها و کاخ سفید فایده داشت اما اکنون دست‌کم یکی از شبکه‌های اصلی آنها که با هدایت تیم محمدجواد ظریف برای نفوذ و اثرگذاری در تصمیم‌سازی‌های سیاستمداران آمریکایی نقش اساسی داشتند افشا شده است. مشخص نیست آیا رژیم برای پُر کردن خلاء آنها مُهره‌های جایگزین دارد یا نه.
تلاش‌های حکومت برای معاملات پشت پرده با آمریکایی‌ها با حمایت شد جریان اصلاح‌طلب همراه است.
در همین ارتباط روزنامه اصلاح‌طلب «هم‌میهن» در گزارشی با عنوان «پروژه حذف میانجی» که دهم مهرماه منتشر شد با تأیید تلویحی مزایای «دیپلماسی پنهان» نوشت مؤسسه «سمافور» و شبکه «ایران اینترنشنال» برای «بی‌اعتبارسازی» افرادی تلاش کردند که برای تنش‌زدایی در روابط ایران و آمریکا فعالیت می‌کردند.
توجیه اخاذی
در این میان، اردوان امیراصلانی از موافقان مذاکره ملاها با آمریکا در سرمقاله روز دوشنبه روزنامه «شرق» به تشریح مزایای توافق نفتی جمهوری اسلامی و آمریکا پرداخته است. وی بدون اشاره به اینکه شش میلیارد دلار پول آزادشده ایران نتیجه اخاذی از دولت بایدن با گروگانگیری شهروندان دوتابعیتی بوده تأکید کرده باید «کانال‌های غیررسمی مذاکرات باز بماند.»
وی با برجسته کردن مواضع جریان اصلاح‌طلب در ضرورت «احیای برجام» تأکید کرده ایران رسماً تمایل خود را برای ادامه گفتگوها اعلام کرده است.
همان افرادی که در «دولت تدبیر و امید» نقاب مخالفت با مذاکره و «برجام» را به صورت داشتند، اکنون مذاکرات محرمانه با آمریکایی‌ها را به عنوان «دیپلماسی عزتمندانه» قلمداد می‌کنند. از حزب‌اللهی‌ها و «امّت همیشه در صحنه» هم خبری نیست: آنها قرار بود بعد از «حاج قاسم» دهان کسی را که حرف از مذاکره بزند خُرد کنند!
