«استان‌های تهران، قزوین، سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان و خراسان رضوی ۵ استانی هستند که در سال آبی اخیر بالای ۳۰ درصد کاهش بارش داشته‌اند و در وضعیت قرمز از لحاظ منابع آبی هستند.»
فیروز قاسم‌زاده سخنگوی صنعت آب روز جمعه ۱۴ مهرماه با بیان اینکه ۵ استان در سال آبی ۱۴۰۲ – ۱۴۰۱ بالای ۳۰درصد کاهش بارش داشته‌اند و در وضعیت قرمز آبی هستند گفت:«استان‌های تهران، قزوین، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان رضوی ۵ استانی هستند که به لحاظ کاهش بارش‌ها و تداوم سال‌های خشک، ورودی سدها و آبخوان‌های آنها نیز پایین بوده است.»
به گفته وی «۱۴ درصد کاهش بارش‌ها در سال آبی ۱۴۰۲ – ۱۴۰۱ نسبت به سال‌های نرمال، درست بعد از دو سال بسیار کم‌آب و خشک، باعث شده به‌شدت رودخانه‌های ما کم‌آب شود.»
قاسم‌زاده با بیان اینکه استان‌های جنوب غرب کشور در سال آبی اخیر وضعیت مطلوب‌تری داشتند تاکید کرد: «از طرف دیگر، استان‌هایی مثل خراسان رضوی با ۴۶ درصد کاهش بارندگی مواجه شدند و این نصف شدن میزان بارندگی‌ها، در ادامه سال‌های خشک، موجب شد تا ورودی سدها در این استان نزدیک به صفر باشد و سد دوستی، به عنوان مهمترین سد در این منطقه، هیچ ورودی در سال آبی گذشته نداشت.»
وی تهران را به‌لحاظ کاهش بارندگی جزو استان‌های قرمز کشور دانست و افزود: «بطوری که در سال آبی اخیر، حدود ۳۰درصد کاهش بارندگی داشته است.»
علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت سیزدهم نیز روز پنجشنبه ۱۳ مهر در جمع نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در دانشگاه اصفهان اعلام کرد: «۳۰۰ نقطه پرتنش آبی در کشور وجود داشته که متاسفانه در دولت پیشین در اولویت قرار داده نشده و منابع مناسبی برای آن تخصیص داده نشده است.»
وی اضافه کرد: «نامه‌ای در چند روز پایانی دولت قبل در مرداد ۱۴۰۰ از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه برای دفتر رئیس جمهور وقت ارسال می‌شود که خواستار تامین منابع می‌شوند، اما پاسخ می‌گیرند که خزانه خالی است و منبعی تخصیص داده نمی‌شود. پیشرفت پروژه به حدی انجام نشده که فکر می‌کنند پروژه انتقال آب نیز نشدنی است.»
سخنگوی دولت رییسی با رد موضوع اثر نداشتن پروژه انتقال آب از خلیج فارس در بهبود مشکلات آبی ادعا کرد: «ده‌ها سال جملاتی گفته شده و وعده‌هایی داده شده که انجام نشده و طبیعی است که دانشجو فکر کند این راهکارها چون انتقال آب، کمک‌کننده نیست. در هر حال بطور قطع می‌گوییم که قابل انجام و کمک‌کننده است و در این ۲ سال بسیاری از ابعاد آن انجام شده، می‌شود و باید بشود.»
او ادامه داد: «اگر خطوط انتقال آب را مشاهده کنید، می‌بینید که می‌توان آب دریا را شیرین کرد. ما نیز تکنولوژی آن را داریم و می‌توانیم.»
در روزهای نخست مهرماه رئیس مرکز ملی اقلیم و خشکسالی سازمان هواشناسی نیز در همین ارتباط گفته بود: «کم بارشی‌های سه سال گذشته در کشور به حدی بوده است که اگر میزان کمبود بارش نسبت به شرایط نرمال را در برخی مناطق کشور جمع بزنیم، گویی عملا یک سال هیچ بارانی در کشورمان نباریده است.»
به گفته احد وظیفه تداوم کم‌بارشی‌ها در سه سال متوالی نیز باعث شده است که در بسیاری از مناطق کشور، رطوبت خاک از بین برود و این در حالی است که در این مدت، مصرف بالای آب به‌خصوص در بخش کشاورزی ادامه داشته و به ویژه برداشت‌های فراوانی از سفره‌های آب زیرزمینی صورت گرفته است.
وی تاکید کرده بود: «حتی اگر در پاییز و زمستان امسال شاهد فصل‌های بسیار پربارشی باشیم، باز هم معضل کم‌آبی در کشورمان برطرف نخواهد شد، زیرا سه سال آبی متوالی است که اغلب نقاط کشورمان با کم‌بارشی محسوسی مواجه است.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز در شهریورماه گزارشی درباره وضعیت آبی کشور منتشر کرد که در آن شاخص‌های بخش آب در سه ماه نخست مورد بررسی قرار گرفته است.
بررسی شاخص‌های مهم آب و هواشناسی کشور در این گزارش نشان می‌داد که میانگین بارش کل کشور از ابتدای سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ تا انتهای خردادماه سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته روند افزایشی داشته، اما نسبت به میانگین بلندمدت به میزان ۱۴ درصد کمتر است و از مجموع ۳۱ استان کشور، ۲۲ استان دچار کاهش بارش شده‌اند.
بنا بر این گزارش شرق کشور با بیشترین افت بارش‌ها نیز مواجه است؛ در استان سیستان و بلوچسـتان، میزان ذخیره آب چاه نیمه‌ها که بطور کامل به منابع آب ورودی رودخانه مرزی و مشترک هیرمند وابسته هستند به کمتر از ۱۰ درصد رسیده و در شرایط بسیار بحرانی قرار گرفته است. در شرق کشور به دلیل کاهش شدید ذخایر چاه نیمه‌ها در استان سیستان و بلوچستان که منبع اصلی تأمین آب شرب منطقه سیستان و بخش قابل توجهی از شهر زاهدان بوده و کامل به منابع آب ورودی از افغانستان وابسته بوده، به دلیل نبود امکان جهت بهره‌برداری از سایر منابع آبی، در حال حاضر خطر تشدید بحران آب شرب و وقوع پیامدهای اجتماعی در این منطقه وجود دارد.
در همین حال رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران در دی ماه ۱۴۰۱ به وبسایت خبرآنلاین گفته بود: «بحران کمبود آب تقریباً به طرق مختلف سراسر کشور را تحت تأثیر قرار داده و تعداد زیادی از استان‌های کشور زیر تیغ تهدید کم‌آبی هستند. جدیت این معضل به قدری است که در بخش‌هایی از کشور شاهد جابجایی و مهاجرت ساکنان از مناطق خشک و کم‌آب به مناطق پرآب و پربارش بوده‌ایم.»
احد وظیفه به بحران خشکسالی در بخش‌های جنوبی کشور و استان خوزستان اشاره کرده و گفته بود: «طی سال‌های اخیر کم و بیش با معضل کمبود آب، به ویژه در زمینه دامداری و تغذیه دام‌های سنگین، دست و پنجه نرم می‌کند. در استان سیستان و بلوچستان هم گزارش‌های متعددی از کاهش منابع آبی دریافت شده است. در مناطق شمالی استان سیستان و بلوچستان، کم‌آبی نه‌تنها باعث لطمه به کشاورزی شده، بلکه به قدری اثرگذار بوده که سبب کوچ‌دادن بخشی از جمعیت استان به استان‌های شمالی شده است.»
بیش از چهار دهه سیاست‌های نادرست و مدیریت زیانبار در حوزه آبی، کشور را در معرض بحرانی قرار داده که ساماندهی آن به راحتی امکانپذیر نخواهد بود.
بر اساس آمارهای منتشر شده در ایران، منابع آب زیرزمینی کشور از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در سه دهه قبل به حدود ۱۰۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.
بر اساس این آمارها بین ۸۸ تا ۹۲ درصد منابع آبی کشور در کشاورزی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد در حالی که آمار جهانی آب کشاورزی ۷۰ درصد است. همچنین سرانه آب تجدیدپذیر در چهار دهه گذشته یک سوم شده است.
از سوی دیگر ۵۲ درصد زمین‌های زراعی کشور آبی، ۹۱ درصد محصولات زراعی برداشت شده متعلق به اراضی با کشت آبی و ۸۵ درصد باغات بارور و غیر بارور، آبی است.
وضعیت خشکسالی تنها مختص استان‌های جنوبی کشور که در مناطق خشک و کم‌آب قرار دارند نیست و پرآب‌ترین استان‌های ایران مانند گلستان و مازندران نیز با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند.
تداوم بحران خشکسالی و کمبود منابع آبی؛ خالی از سکنه شدن نیمه جنوبی کشور در ۲۵ سال آینده
با وجود شرایط بحرانی در حوزه آبی کشور، سیاست‌های غلط جمهوری اسلامی نیز پایان ندارد و همچنان محیط زیست کشور را تهدید می‌کند.
برخی فعالان محیط زیست و اهالی مناطق تحت تاثیر از سد «خرسان۳» در کوهپایه‌های جنوبی زاگرس، بر این باورند که با ساخت این سد بیش از «۲۴۰۰ هکتار» از جنگل‌ها و بوته‌زارهای منطقه در دو استان کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری زیرآب می‌رود.
ایران جزو کشورهایی است که به دلیل تغییرات اقلیمی و خشکسالی در سال ۲۰۲۵ با بحران شدید آب مواجه می‌شود و در سال ۲۰۴۰ به نهایت حد بحران شدید آب می‌رسد. هم‌اکنون منابع آبی ایران از نظر کمیت، کیفیت و برداشت بی‌رویه از دشت‌ها در وضعیت فوق بحرانی قرار دارد.
از سوی دیگر در حال حاضر حفر چاه‌های غیرمجاز یکی از مسائلی است که باعث وضعیت ناپایدار منابع آبی کشور و بحران آب شده است.
با ادامه روند تغییرات اقلیمی و خشکسالی و بحران شدید آب، آینده روشنی پیش روی ایران نخواهد بود و آنگونه که کارشناسان هشدار می‌دهند، این کشور در آینده‌ای نه چندان دور به سرزمینی بیابانی و خالی از سکنه تبدیل خواهد شد.
