جایزه صلح نوبل نرگس محمدی و نقش زنان در جنبش زن، زندگی ، آزادی

دکتر رضا سعیدی فیروزآبادی – جنبش زن، زندگی، آزادی بسیاری را در ایران و جهان شگفت‌زده کرد. این جنبش در تداوم جنبش مشروطیت در صدد رسیدن به حاکمیت ملی، حاکمیت قانون و حقوق ، آزادی‌های مدنی است. نرگس محمدی همچون شیرزنان دیگری چون نسرین ستوده، فاطمه سپهری و یا سپیده رشنو، نقش فعالی در انقلاب زن، زندگی، آزادی بازی کرده‌اند.

تاریخ ایرانزمین هیچگاه فریادهای سپیده رشنو را پس از آزادی از بند بر ضد ضحاک زمان فراموش نخواهد کرد. فریادهایی که انسان را به یاد خروش گردآفرید بر سر متجاوزین ایرانزمین می اندازد:

نماند یکی زنده از لشکرت
ندانم چه آید ز بد بر سرت
نباشی بس ایمن به بازوی خویش
خورَد گاو نادان ز  پهلوی خویش
ترا بهتر آید که فرمان کنی
رخ نامور سوی توران کنی

با توجه به نقش برجسته زنان در این جنبش، اهدای جایزه صلح نوبل به نرگس محمدی چندان دور از انتظار نبود. با توجه به دگرگونی‌های عمیق جمعیتی در ایران به ویژه در رابطه با زنان، اهدای دو جایزه صلح نوبل در دو دهه اخیر به زنان ایرانی امری قابل تامل است. زنان ایران طی ۱۰۰ سال اخیر و پس از جنبش مشروطه، قدم‌های بزرگی در راه رسیدن به حقوق خود برداشته‌اند. این تلاش‌ها در دوران پهلوی اثرات مثبت بسیاری داشت که با مخالفت بخشی از جامعه به خصوص روحانیت مواجه شد. این تلاش‌ها پس از انقلاب ۵۷ نیز ادامه یافت. پس از انقلاب، با رشد جمعیت، تغییرات جمعیتی به رشد و تداوم جنبش زنان کمک کرد.

جامعه ایران در چهار دهه اخیر ، شاهد کاهش بی‌سوادی به‌خصوص در میان زنان است. هم‌اکنون حدود نیمی از جمعیت ایران را زنان تشکیل می‌دهند و بالغ بر ۶۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها از بانوان هستند. بسیاری از زنان نقش‌های فعال در محیط کار دارند، بطوری که حدود یک سوم نیروی کار جامعه را تشکیل می‌دهند، اما همچنان زنان ایران برای به دست آوردن جایگاه شایسته خود در جامعه راهی طولانی در پیش دارند بطوری که بیکاری به ویژه در میان زنان تحصیلکرده دو برابر مردان است. زنان در رده‌های بالای مدیریتی همچنان نقش کمرنگی دارند. جنبش زن زندگی آزادی یک میدان مبارزاتی دیگری بود که در آن زنان بتوانند نقش‌آفرینی کرده و در راه حقوق خود تلاش کنند. بسیاری از دانشجویان و بانوان جوان در این جنبش شرکت داشتند و درصد بالایی از کسانی که بینایی خود را در این جنبش از دست دادند از بین بانوان بودند. این جنبش زنان جاویدنام بسیاری را در راه آزادی تقدیم مام میهن کرده است همچون مهسا امینی، نیکا شاکرمی ، شیرین علیزاده ، سارینا اسماعیل‌زاده و یا بهاره خورشیدی و…

بسیاری از زنان در این جنبش نقش برجسته‌ای داشتند و بسیاری دیگر در زندان هستند. نقش زنان در این جنبش می‌تواند بسیار مهم و کارساز باشد. امروزه مطالعات بسیاری نشان داده است که زنان از بسیاری جهات نظیر نظام فکری و اولویت‌ها، با مردان متفاوت هستند. این امر می‌تواند به خلاقیت و ابتکار در جنبش کمک کند. مطالعات اریکا چنوت، استاد دانشگاه هاروارد ، در مورد جنبش‌های مدنی در سراسر دنیا در یکصد سال اخیر، نشان می‌دهد که تنوع فکری و ابتکارات در نوع و روش مبارزه، از عواملی است که به موفقیت جنبش‌های مدنی کمک کرده است. پس نقش برجسته زنان در جنبش اخیر ایران، از نکات مثبتی است که به تداوم و موفقیت جنبش کمک خواهد کرد.

استقبال از نرگس محمدی در کسب جایزه صلح نوبل خود گواه این مسئله است که ملت ایران از نقش برجسته زنان در این جنبش آگاه است و از آن استقبال می‌کند. نقش رهبری زنان در جنبش زن زندگی آزادی از عواملی است که می‌توان به گسترش این جنبش و موفقیت آن کمک کند.

جنبش زن ، زندگی، آزادی به ویژه پایداری شیرزنان این مرز و بوم نوید عصری نو و روزگاری بارور و سایه‌گستر و ایرانی آباد و آزاد را می‌دهد.

دریغ است ایران که ویران شود
کنام ‌پلنگان و شیران شود
همه جای جنگی سواران بدی
نشستنگه شهریاران بدی
کنون جای سختی و رنج و بلاست
نشستنگه تیزچنگ اژدهاست
بیا تا بکوشیم و‌جنگ آوریم
برون سر ازین بار ننگ آوریم
نخوانند بر ما کسی آفرین
چو‌ ویران بود بوم ایرانزمین
چو ایران نباشد تن من مباد
برین بوم و بر زنده یک تن مباد
که گردون نگردد بجز بر بهی
به ما بازگردد کلاه مهی

*دکتر رضا سعیدی فیروزآبادی پزشک متخصص پیوند اعضا و عضو کنونی هیئت هماهنگی پروژه ققنوس ایران است.