به گفته فرشاد مومنی، اقتصاددان در سال ١٣٩٠ حدود ١٩.۴ درصد از جمعیت ایران زیر خط فقر بودند اما در سال ١۴٠٠ این آمار از ۳۰ درصد عبور کرده است. برای درک بهتر بگویم از هر سه ایرانی یک نفر زیر خط فقر افتاده و برای بقا مشکل دارد.»
این اقتصاددان روز یکشنبه ۱۶ مهرماه با بیان این مطلب به وبسایت خبرآنلاین گفت: «آمارهای رسمی نشان می‌دهد شکاف‌های طبقاتی خصوصا از سال ١٣٩٧ در حال افزایش است.» به گفته وی متاسفانه قشر متوسط نیز مماس با خط فقر شده‌اند یا زیر خط فقر افتاده‌اند.
این اقتصاد پیش از این به وبسایت جماران گفته بود که «گزارش‌های مرکز آمار عنوان می‌کند که ۸۹ درصد فقرای ایران را شاغلین سابق و لاحق، بازنشستگان سابق و شاغلین فعلی، تشکیل می‌دهند.»
این اقتصاددان تاکید کرده بود که در حال تجربه ابعاد بی سابقه‌ای از روندهای نگران کننده‌تر شکاف فقر، یعنی افزایش روز افزون فاصله درآمد فقرا با خط فقر هستیم.
مومنی با تأکید بر اینکه «از حکومت یکدست، آزادی و عدالت و توسعه بیرون نمی‌آید» اضافه کرد «آنجا که در مناسبات فاسد رانتی، پشت به کیفیت و توسعه داشته‌ایم، اشتغال‌های ما قادر به برطرف کردن فقر نیست.»
وی ادامه می‌دهد: «یکی گفت می‌خواهم پول نفت را به سفره مردم بیاورم! اما روزی که مسئولیت دولت را تحویل داد، شاخص فلاکت را به دو برابر روزی رسانده بود که آن را تحویل گرفته بود. اکنون آن مساله به شکل تلخ‌تر و غم انگیزتری در حال پی گرفتن است.»
روزنامه «دنیای اقتصاد» نیز پنجم مهرماه امسال در همین ارتباط با انتشار گزارشی از کاهش فاصله طبقه متوسط با خط فقر خبر داد و نوشت: «همان‌گونه که از سال ۱۳۹۷ به بعد میانگین تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به صورت قابل‌توجهی افزایش یافته، گروه‌های غیر فقیر به خط فقر نزدیک‌تر شده‌اند.»
بنابراین گزارش در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۹۰ تنها گروه‌هایی که درآمدهای بسیار پایینی داشتند فقیر محسوب می‌شدند؛ این در حالی است که که تورم مزمن و کاهش درآمد سرانه در طول سال‌های متمادی موجب شده بعد از سال ۱۳۹۷ فاصله کسانی که فقیر نبودند نیز با خط فقر کمتر شود.
در این گزارش به تحولات اقتصادی در یک دهه اخیر اشاره شده که باعث شد به‌مرور طبقه متوسط جامعه نیز به سوی فقیر شدن سوق داده شود. با توجه به معیارهای تعیین نرخ فقر، بسیاری از افرادی که در دهه‌های گذشته درآمد متوسطی داشته و از رفاه نسبی برخوردار بوده‌اند، از میانه‌های دهه ۱۳۹۰ به گروه فقرا پیوسته‌اند.
تحمیل تورم ۲۵۰ درصدی به سفره مردم
خبرگزاری ایلنا نیز پنجم شهریور با انتشار گزارشی از تورم حداقل ۲۵۰ درصدیِ کالاهای اساسی در دو سال اخیر خبر داد و نوشت: «در مدت دو سال، یک تورم حداقل ۲۵۰ درصدی به سفره‌های زندگی مردم تحمیل شده است، در این شرایط، معاون وزیر کار افزایش ۸۷ درصدی دستمزد در این مدت را یک «دستاورد» دانسته است!
«اتحاد اتحاد علیه فقر و فساد»
تجمع اعتراضی بازنشستگان فرهنگی استان یزد
سه شنبه ۱۰ امرداد ۱۴۰۲#اعتراضات_سراسری #اعتصابات_سراسری pic.twitter.com/SyYPFdUM9t
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) August 1, 2023
بنابراین گزارش معاون وزیر کار آن زمان، رقم ۱۳ میلیون تومان را به عنوان خط فقر ۱۴۰۲ عنوان کرده بود در حالیکه در نشست‌های مزدی ۱۴۰۲، رقم پیشنهادی گروه کارگری برای سبد معیشت یا همان خط فقر، بیش از ۱۸ میلیون تومان بود؛ در همان زمان محاسبات مستقل کمیته دستمزد کانون عالی شوراها و اظهارنظرهای نمایندگان مجلس گویای این بود که خط فقر از ۲۲ میلیون تومان گذشته است.
براساس گزارش ایلنا امروز خط فقر حداقلی در تهران ۳۰ میلیون تومان و در شهرستان‌ها حداقل ۲۳ میلیون تومان است و با در نظر گرفتن این اعداد که البته برای یک خانوار متوسط ۳/۳ نفره بسیار حداقلی محاسبه شده، حداقل دستمزد و مزایای ۹ میلیون و ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار تومانی، حتا یک‌سوم خط فقر نیست، یعنی با دستمزد ۳۳ درصد خط فقر نیز پوشش داده نمی‌شود.
در همین ارتباط معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مرداد جاری از آمادگی این وزارتخانه برای رصد و پایش خط فقر و به روزرسانی دهک‌بندی خانوارها در ماه‌های آینده خبر داد و گفت این وزارتخانه درباره تعریف و «خط فقر» و «خط فقر مطلق» در حال رسیدن به جمع‌بندی با سازمان‌هایی چون کمیته امداد است.
جمهوری اسلامی از ارائه آمار دقیق جمعیت زیر خط فقر یا خط فقر مطلق خودداری می‌کند اما آمارهای پراکنده که از سوی مقامات حکومتی عنوان می‌شود نشان از قرار داشتن بیش از یک سوم از جمعیت کشور زیر خط فقر دارد. برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند دو سوم جمعیت ایران زیر خط فقر قرار دارد و یک نماینده مجلس معتقد است ۶۰ میلیون نفر از جمعیت ایران برای تأمین هزینه زندگی و خوراک نیازمند یارانه و کمک دولت است.
تظاهرات در کرج: فقر فساد گرونی، میریم تا سرنگونی!
جمعه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ #اعتراضات_سراسری pic.twitter.com/wNQwR1nBR4
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) May 19, 2023
یکی از برنامه‌های دولت برای کاهش بار معیشتی مردم ارائه کالابرگ الکترونیک بود که به گفته وزیر کار با شکست مواجه شده است.
اینهمه در حالیست که به نظر نمی‌رسد حتی با بازنگری در دهک‌بندی درآمدی کشور و ارائه تعریف جدیدی از فقر و فقر مطلق، جمهوری اسلامی بتواند فاجعه‌‌ی فقر و پیامدهای آن مانند سوء تغذیه را سامان بدهد.
روزنامه اینترنتی «فراز» دهم مرداد ماه در گزارشی با استناد به آمار منتشر شده توسط مسئولان نوشت ۳۰ درصد جمعیت کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند و ۲۷ درصد دیگر شرایطی بسیار نزدیک به فقر دارند، بنابراین نزدیک به ۶۰ درصد جمعیت کشور یا فقیر مطلق هستند یا با امکانات اولیه حیات زندگی می‌کنند.
پیشترمرکز پژوهش‌های مجلس نیز اعلام کرده بود که طی یک دهه نرخ فقر در کشور از ۱۹ درصد به بیش از ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است که با در نظر گرفتن جمعیت ۸۶ میلیونی بیش از ۳۰ میلیون ایرانی زیر خط فقر هستند.
روزنامه دنیای اقتصاد ۲۷ شهریورماه در گزارشی با اعلام تازه‌ترین محاسبات از شاخص فلاکت از روند روبه افزایش شاخص فلاکت در استان‌های کشور خبرداد و به نقل از مرکز آمار ایران نوشت:«شاخص فلاکت که نشان‌دهنده رکود تورمی در یک اقتصاد است، در سه ماه نخست سال جاری در بسیاری از استان‌های ایران رشد داشته و در لرستان به بالاترین سطح خود یعنی ۶۹/۵ درصد رسیده است. این شاخص با جمع نرخ تورم و نرخ بیکاری به دست می‌آید و تأثیر منفی آن بر میزان جرم و جنایت و خودکشی مردم قابل توجه است.
مرکز آمار، شاخص فلاکت در سطح کل کشور در بهار امسال را ۶۰/۴ درصد اعلام کرده بوده که نسبت به زمستان سال گذشته ۱/۲ واحد افزایش داشته است. در این میان، لرستان با نرخ تورم سالانه ۵۷/۱ درصد و نرخ بیکاری ۱۲/۴درصد، بالاترین شاخص فلاکت را در میان استان‌های ایران داشته است. پس از آن، چهارمحال و بختیاری با شاخص فلاکت ۶۹/۱ درصد، یزد با شاخص فلاکت ۶۶ درصد و سیستان و بلوچستان با شاخص فلاکت ۶۴/۶ درصد، رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.»
بنابرگزارش این روزنامه طبق آمار مرکز آمار، ۲۲ استان از ۳۱ استان کشور «شاخص فلاکت» بالاتر از میانگین کل کشور را تجربه کرده‌اند.
