با آغاز فصل سرما در ایران بار دیگر موضوع ناترازی و کمبود گاز پررنگ شده است. مقامات دولتی در حالی ادعای سپری شدن زمستان بدون مشکل کمبود گاز را دارند که به نظر می‌رسد سوزاندن مازوت در برخی نیروگاهها شروع شده و در سیستان و بلوچستان هم مردم ساعت‌ها برای دریافت کپسول گاز در صف‌های طولانی می‌ایستند.
در سال‌های گذشته کمبود برق در فصل گرما و کمبود گاز در فصل سرما همواره خسارت زیادی به صنایع کشور وارد و زندگی شهروندان را با مشکلات بسیار روبرو کرده است. امسال نیز زمزمه کمبود گاز در فصل زمستان مطرح است و دولت نتوانسته ناترازی گاز را جبران کند.
حسین حسین‌زاده رئیس کمیته نفت و انرژی مجلس شورای اسلامی اوایل آبان‌ماه در یک برنامه تلویزیونی از کمبود ۲۵۰ میلیون مترمکعبی گاز در زمستان امسال در ایران خبر داد و این شرایط را «بحران انرژی» دانست و تنها راه حل آن را «خواباندن صنعت» ارزبابی کرد.
حسین حسین‌زاده با ارائه آمار و ارقام مصرف گاز، با فرض تولید روزانه یک میلیارد مترمکعب گاز، امکان تأمین انرژی برای مصارف خانگی، پتروشیمی، فولاد و سیمان را ناممکن توصیف کرده بود.
در سیستان و بلوچستان نیز مدت‌هاست کمبود گاز مایع وجود دارد و سوخت‌رسانی با کپسول با کُندی و تأخیر در جریان است. وبساتی «حال وش» که خبرهای مربوط به سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهد روز شنبه ۲۷ آبان ۱۴۰۲ گزارش داد که «کمبود گاز ناشی از سومدیریت باعث شده تا شهروندان شهرستان سراوان در سیستان و بلوچستان جهت دریافت سیلندر گاز ساعت‌ها در صف‌های طولانی دریافت گاز معطل باشند.»
یک روز عادی در شهر سراوان سیستان و بلوچستان: صف سیلندر گاز!
آبان ۱۴۰۲ pic.twitter.com/A7O8jb7F51
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) November 14, 2023
یکی از شهروندان که در صف سیلندر گاز بوده به «حال وش» گفته که «بیشتر از ده روز است که مردم از صبح زود برای گرفتن گاز مایع در صف می‌ایستند تا ظهر اما باز هم به مردم گاز نمی‌رسد. تکلیف آنهایی که این چند روزه علاف بودند چه می‌شود؟! مسئولین چرا این مشکلات را رسیدگی نمی‌کنند؟»
در روزهای گذشته همراه با آلودگی شدید هوای چند کلانشهر در ایران برخی معتقدند سوزاندن مازوت در نیروگاهها آغاز شده و یکی از دلایل آلودگی هوای کلانشهرها همین است. دولت استفاده از مازوت به عنوان سوخت در نیروگاهها را تکذیب می‌کند اما روزنامه «جهان صنعت» گزارش داده که از ۱۶ نیروگاه بخاری در کشور ۱۴ نیروگاه مانند نیروگاه طوس در مشهد، «مفتح» در همدان، سهند بناب در تبریز، ایرانشهر در سیستان و بلوچستان، «شهید منتظری» در اصفهان، «شهید منتظر قائم» در البرز، «شهید رجایی» در قزوین و بندرعباس مازوت می‌سوزانند.
مرتضی فیروزی کارشناس انرژی و صنعت پتروشیمی در همین ارتباط گفته که پالایشگاه‌های ایران همچنان ۳۰ درصد مازوت می‌سازند که میزان سولفور این مازوت ۵/۳ درصد است.
در همین حال حبیب قراگوزلو مدیرعامل برق منطقه‌ای تهران بزرگ گفته که «امسال نیروگاهها مقدار سوخت مناسبی را در مخازن خود ذخیره کرد‌ه‌اند تا در تامین برق زمستان با مشکل مواجه نباشیم.»
پس از گم شدن دکل نفتی، نوبت به گم شدن هزاران تن گاز رسید!
آبان ۱۴۰۲
مالک شریعتی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: روزانه چهارهزار تن گاز مایع در کشور گم می‌شود و خود وزارت نفت هم نمی‌داند این گاز کجا می‌رود! pic.twitter.com/2DYtXqNkWS
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) November 14, 2023
او مدعی شده که تحویل سوخت گاز به نیروگاهها در فصل زمستان به علت افزایش مصرف گاز در بخش خانگی حدود ۱۲۰ میلیون مترمکعب کاهش می‌یابد.
مدیر عامل برق منطقه‌ای تهران بزرگ همچنین گفته که «بجای گاز، به سمت استفاده از سوخت دوم یعنی گازوئیل و بعد از آن اگر در برخی مناطق دچار کمبود سوخت شویم به سمت استفاده از مازوت می‌رویم.»
در آنسو وبسایت «تجارت نیوز» نیز گزارش داده که ۳۰ درصد تولیدکنندگان برای زمستان سوخت ندارند و خط تولید آنها تعطیل خواهد شد.
کمبود گاز در ایران ابعاد گسترده‌ای دارد بطوری که حتی ذخایر نفتی کشور به خاطر نبود گاز از بین رفته است. آرش نجفی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران روز چهارشنبه ۱۷ آبان به خبرگزاری «ایلنا» گفت: «در کل خسارت کمبود گاز در حدی است که اگر ما تزریق گاز به مخازن نفتی نداشته باشیم برخی از چاه‌ها از حیز انتفاع خارج می‌شوند و در نتیجه اقتصاد نفت کشور دچار خسارت بالایی خواهد شد».
بر اساس گزارش‌های وزارت نفت ایران و اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ۸۰ درصد نفت تولیدی ایران از میادینی است که در نیمه دوم عمر خود قرار داشته و با اُفت فشار مواجه هستند؛ بطوری که سالانه ۸ تا ۱۰ درصد از تولید آنها کاسته می‌شود.
ایران برای جلوگیری از شتاب اُفت تولید نفت میادین کهنه خود باید روزانه نزدیک به ۳۰۰ میلیون مترمکعب گاز به مخازن تزریق کند، اما آخرین گزارش وزارت نفت نشان می‌دهد که میزان تزریق گاز به میادین کشور در سال ۱۳۹۹ کمتر از ۳۷ میلیون مترمکعب در روز بوده است.
عرفان افاضلی دبیرکل فدراسیون صنعت نفت درباره آسیب نفتی ناشی از کمبود گاز گفته که «اکنون ضریب برداشت ما از میادین نفتی کمتر از ۲۰ درصد است و درواقع هر یک درصد که ضریب برداشت از میادین نفتی افزایش پیدا کند تقریبا یک میلیارد بشکه اضافه برداشت خواهیم داشت. بنابراین در صورت عدم تزریق گاز رقم خسارت قابل پیش‌بینی نیست.»
عرفان افاضلی افزوده که «اکنون میادینی مثل پارس شمالی این قابلیت را دارند که گاز از آنها برداشت و تزریق شود اما سرمایه‌گذاری لازم برای این منظور وجود ندارد در صورتی که با ۴ میلیارد دلار می‌توان پارس شمالی را وارد مدار و گاز را برداشت و تزریق کرد، اما این عدد سرمایه‌گذاری وجود ندارد و این در حالی است که اگر تزریق گاز و فشا افزایی را در چند سال آینده نداشته باشیم روزانه تقریبا ۲۰ تا ۲۵ میلیون متر مکعب در سال افت تولید گاز را خواهیم داشت.»
حمیدرضا صالحی نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران نیز شهریور امسال به روزنامه «دنیای اقتصاد» گفته بود که «تابستان امسال ۱۰ تا ۱۲هزار مگاوات ناترازی برق و خاموشی داشته‌ایم» و «زمستان نیز شاهد خاموشی به دلیل مصرف بالای گاز و کمبود آن خواهیم بود.»
حمیدرضا صالحی علت اصلی این اوضاع را عدم سرمایه‌گذاری دانسته و تاکید کرده بود که با خاموشی بخش صنعت در تابستان امسال «حدود ۵ تا ۶ میلیارد دلار از جی‌دی‌پی کشور کم شد و این یک عدد محاسبه شده است.»
حمیدرضا صالحی با تأکید بر اینکه «با شروع فصل زمستان باید منتظر مازوتسوزی باشیم» گفت: «کمبود گاز باعث شده که مشکل خاموشی در نیروگاهها داشته باشیم و این موضوع سبب می‌شود که به سمت مازوتسوزی برویم.»
نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران توضیح داده بود که «کمبود گاز باعث شده که مشکل خاموشی در نیروگاهها داشته باشیم و این موضوع سبب می‌شود که به سمت مازوتسوزی برویم و در این راستا پای سازمان محیط زیست به میان می‌‌‌آید که از کار نیروگاهها پیشگیری کند. با توجه به شرایط کنونی در زمستان نیز شاهد خاموشی خواهیم بود، چراکه علاوه بر مازوتسوزی با وارونگی هوا نیز مواجه هستیم و این موضوع سبب تولید سم می‌شود و باید این موضوع را در نظر گرفت که نیروگاه‌‌‌های ایران نسبت به نیروگاه‌‌‌های دنیا کربن بیشتری تولید می‌کنند.»
