گزارش‌ها از افزایش مأموران حجاب‌بان در متروها حکایت دارد اما هیچیک از نهادهای حکومتی مسئولیت تشکیل و سازماندهی این مأموران را به عهده نمی‌گیرد.
در این میان، حجاب‌بان‌ها را که تعداد آنها در ایستگاه‌های مترو تهران بطور چشمگیری رو به افزایش است، هیچ نهاد و سازمان حکومتی گردن نمی‌گیرد. طی روزهای گذشته گزارش‌هایی از سوی مردم درباره فیلمبرداری و عکسبرداری غیرقانونی حجاب‌بان‌ها از شهروندان منتشر شده و حساسیت درباره آنها را افزایش داده است.
روزنامه «فرهیختگان» روز ۲۵ آبان با اشاره به مردانی که از مسافران فیلم می‌گیرند، آن را ناقض قوانین شخصی و حریم خصوصی خواند و این پرسش را مطرح کرد که «این تصاویر دقیقا برای چه کاری استفاده خواهند شد و به دست کدام نهاد می‌رسند؟»
پیشتر اعلام شده بود این مأموران که روی لباس فرم آنها «سفیران هدایت» نوشته شده از سوی شهرداری تهران و با حقوق و مزایای ماهانه استخدام شده‌اند اما شهردار تهران حاضر نشده مسئولیت آنها را بپذیرد.
«حجاب‌بان»های منفوری که هیچکس آنها را گردن نمی‌گیرد!
علیرضا زاکانی شهردار تهران روز پنجشنبه ۲ آذر در حاشیه جلسه دولت در مورد حضور افرادی که با لباس یک‌شکل در ایستگاه‌های مترو مشغول ایجاد مزاحمت برای شهروندان به بهانه «حجاب» هستند گفت: «شهرداری مجوزی برای فعالیت این افراد صادر… pic.twitter.com/ywykCKYxQQ
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) November 23, 2023
علیرضا زاکانی شهردار تهران در واکنش به گسترش حجاب‌بان‌ها گفته که این تذکرها «خودجوش» هستند و «اگر کسی در مترو بخواهد امر به معروف و نهی از منکر کند، آیا می توانیم بگوییم این کار را انجام ندهد؟»
علیرضا زاکانی مدعی شده که «شهرداری مجوز این کار را نداده است و به صورت خودجوش این کار از سوی مردم شکل گرفته است.»
با وجود این ادعا اما شهردار تهران این را هم اضافه کرده که «شهرداری تمهیداتی را در نظر گرفته که که منجر به مشکلات و بی‌نظمی نشود. یکی از این تمهیدات، بحث هماهنگی است که امیدواریم به اختلال کشیده نشود.»
ارسال پیام دعوت به «مقابله با برهنگی با تذکر لسانی» به تلفن همراه شهروندان
به گزارش پایگاه خبری «جماران» روز چهارشنبه اول آذر پیامکی به تلفن همراه برخی از شهروندان ارسال شده که در آن از شهروندان برای ثبت نام و شرکت در طرح «تذکر لسانی و مقابله با کشف حجاب و برهنگی» دعوت به عمل… pic.twitter.com/7zq8VaMdYj
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) November 22, 2023
اواسط مهرماه نیز روزنامه «همشهری» ارگان مطبوعاتی شهرداری تهران، مدعی شد مأموران مترو در بحث تذکرات حجاب هیچگونه دخالتی ندارند و مسئولیت این موضوع بر عهده ماموران انتظامی است.
سردار احمد وحیدی وزیر کشور نیز از جمله نخستین مقاماتی بود که به حضور حجاب‌بان‌ها در مترو واکنش نشان داد و گفت: «ما مجوز خاصی برای این کار ندادیم و تحت امر معروف و نهی از منکر ظاهرا توسط گروه‌های مردمی انجام می‌شود. کارشان در چارچوب امر معروف و نهی از منکر است. همه مردم برای این کار وظیفه دارند، ولی باید با ادبیات خوب و الفاظ خوب و صرفا تذکر لسانی انجام شود. در همین حد این گروه‌ها مجاز هستند.»
این سخنان در حالی مطرح شده که دولت سیزدهم در کنار مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه برنامه‌های عریض و طویلی برای امنیتی کردن فضای جامعه و آزار شهروندان به بهانه «حجاب» دارند.
ادعای وزیر کشور و شهردار تهران حتی با واکنش کاربران در شبکه‌های اجتماعی روبرو شده و این پرسش را ایجاد کرده که اگر حجاب‌بان‌ها نیروهای «خودجوش» و «مردمی» هستند چطور همگی لباس یک شکل دارند؟!
اعضای شورای اسلامی شهر نیز درباره حجاب‌بان‌ها ادعاهای ضد و نقیضی مطرح کرده‌اند. احمد صادقی عضو این شورا در گفتگو با وبسایت «انتخاب» گفته که «در بحث حجاب‌بان‌ها، شهرداری به تنهایی تصمیم نمی‌گیرد» و «مجموعه‌های مختلف با هم تصمیم می‌گیرند». او هم تأکید کرده که مشخص نیست این مأموران از کجا مجوز گرفته‌اند.
احمد صادقی درباره علت قبول درخواست حجاب‌بان‌ها توسط شورای اسلامی شهر گفته که «از نظر شورای شهر هر کاری که منجر به اجرا امر به معروف شود مورد استقبال قرار می‌گیرد. ما از هر کاری که تأکید بر قانون باشد حمایت می‌کنیم و به هر طرحی که برای جلوگیری از هنجارشکنی باشد تاکید می‌کنیم.»
اما ناصر امانی عضو دیگر شورای اسلامی شهر تهران روز پنجشنبه ۲ آذرماه به وبسایت «دیده‌بان ایران» گفته بود که «در حال پیگیری برای روشن شدن ابعاد آن هستیم. صحبت‌های وزیر کشور ابهامات زیادی را ایجاد کرده است.»
ناصر امانی هم پرسش برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی را تکرار کرده و گفته بود که «اگر نیروهای مردمی هستند که بدون مجوز نمی‌توانند در مترو مستقر شوند. از سوی دیگر هم نیروهای زن و هم نیروهای مرد یونیفرم و آرم دارند که باید پیگیری و روشن شود.»
معین‌الدین سعیدی نماینده چابهار در مجلس شورای اسلامی نیز روز پنجشنبه با اشاره به حضور حجاب‌بان‌ها در مترو با بیان اینکه «کشور به اندازه کافی برای این نوع رفتارها هزینه داده» گفته بود وقتی حساسیت مقامات «نسبت به حجاب از تورم، اختلاس، کاهش قدرت خرید مردم، کودکان کار و آسیب‌های اجتماعی بیشتر می‌شود، نشان می‌دهد که مسیر عدالت به درستی طی نشده است».
این نماینده مجلس اسلامی تأکید کرده «کسانی که میلیاردها تومان از بیت‌المال را برای بسط فلسفه حجاب گرفتند، پاسخگو باشند که چرا مردم با روایت آنان از دین همذات پنداری نمی‌کنند.»
به عقیده معین‌الدین سعیدی «باید مشخص شود متولی [مسئول] کیست؛ شهرداری است یا نیروی انتظامی؟ همین که متولی [مسئول] مشخص نیست، نشان می‌دهد که اصل کار ایراد دارد. سازمان مترو تهران تکذیب کرده که چیزی به نام حجاب‌بان نداریم اما این تصاویر و افرادی که با کاورهای مخصوص ایستاده‌اند، مشخص می‌کند که ما اولویت‌ها را فراموش کرده‌ایم.»
او همچنین «فیلمبرداری و گرفتن عکس از مردم توسط حجاب‌بان‌ها» را در «تضاد با اصول مصرح قانون اساسی» توصیف کرد و گفت که مسئولان امر باید «مشخص کنند که چه کسی متولی [مسئول] این کار است» و این برخوردها «بر مبنای کدام موازین حقوقی» انجام می‌شود.
وبسایت »عصر ایران» هم به احتمال هدایت حجاب‌بان‌ها از سوی سازمان تبلیغات اسلامی اشاره کرده و نوشته است «در حالی که وزارت کشور و شهرداری تهران انتساب این گروه‌ها به خود را نفی کرده‌اند حالا نام سازمان تبلیغات و حجت‌الاسلام قمی در اجرای گشت ارشاد جدید در فضای مجازی مطرح شده و گفته می‌شود این نهاد پشت پرده و سازماندهی کننده این اقدام است. این در حالیست که مسئولان این سازمان هنوز هیچ واکنشی در اینباره نداشته‌اند و با سکوت معنادار از پذیرش مسئولیت آن خودداری کرده‌اند.»
استخدام حجاب‌بان‌ها توسط شهرداری تهران اما بیش از دو ماه پیش در رسانه‌ها مطرح و آن زمان شهردار تهران هیچ واکنشی به این خبر نشان نداده و آن را تکذیب نکرد. در مقابل یکی از معاونان او استقرار حجاب‌بان‌ها را در زیرمجموعه طرح‌های قرارگاهی خواند که از سوی شهرداری تشکیل شده است.
روزنامه اینترنتی «فراز» نیمه امرداد ۱۴۰۲ از «استخدام» ۴۰۰ تن با عنوان شغلی «حجاب‌بان» با حقوق ماهانه ۱۲ میلیون تومان برای فعالیت در متروها خبر داده بود.
بر اساس این گزارش، یک منبع آگاه در یک شرکت پیمانکاری گفته بود که شهرداری تهران، به زودی ۴۰۰ نیرو را با عنوان «حجاب‌بان» در ایستگاه‌های مترو پایتخت مستقر خواهد کرد. این نیروها که توسط یگان حفاظت شهرداری تهران گزینش شده و کلاس‌های آموزشی مربوط به این کار را نیز گذرانده‌اند، به زودی در ایستگاه‌های مترو وارد فعال خواهند شد.
این منبع آگاه افزوده بود که «حجاب‌بان»ها تنها وظیفه «تذکر لسانی و ممانعت از ورود بی‌حجاب‌ها و بدحجاب‌ها به مترو» و در صورت مقاومت، معرفی آنها به پلیس را دارند و در صورت درگیری با شهروندان، از خدمت معلق خواهند شد.
همچنین اعلام شده بود دستمزد ماهانه نیروهای «حجاب‌بان» شهرداری حدود ۱۲ میلیون تومان است که مزایای «سختی کار» نیز به آنها تعلق خواهد گرفت!
مهدی بابایی عضو شورای اسلامی شهر تهران از این تصمیم اظهار بی‌اطلاعی کرده بود اما روزنامه «فراز» گزارش داده که قرارداد این نیروها توسط شرکت پیمانکاری «حامیان شهر شهرداری تهران» منعقد شده که سابقه زیادی در جذب و استخدام نیروهای یگان حفاظت شهرداری تهران دارد.
همزمان محمد امین توکلی‌زاده معاون شهردار تهران ۱۸ امرداد بکارگیری مأموران حجاب‌بان را برای مبارزه با «بی‌حجابی» در متروها تأیید کرده بود.
او از تشکیل «قرارگاه انضباط شهری» خبر داده و گفته بود «قرار شده است گروهی ذیل مترو سازماندهی کنیم تا در این ساماندهی‌ها شرکت کنند. یکی از این موضوعات که در ذیل این قرارگاه به آن پرداخته خواهد شد حتماً حجاب خواهد بود. بالاخره طبق قوانین کشور حجاب در همه جا باید مراعات شود و یک فردی هم باید در این زمینه تذکر دهد که اگر کسی مراعات نکرد به او گوشزد کند تا او توجه کند. در حال حاضر یکسری نیرو برای فعالیت در قرارگاه انضباط شهری داریم و هر جا قطعاً کمبود نیرو داشته باشیم، اضافه خواهیم کرد.»
همچنین مدتی پیش از انتشار خبر استخدام حجاب‌بان‌ها توسط شهرداری تهران، احمد حسین فلاحی نماینده مجلس شورای اسلامی گفته بود که «ما می‌خواهیم کسانی را که در ادامه اغتشاشات سال گذشته، در خیابان، مترو و… هنجارشکنی می‌کنند مهار کنیم.»
