بر اساس پیشبینی اتاق بازرگانی تهران، کسری گاز ایران در سال ۱۴۰۴ روزانه به ۲/۱۵ میلیون مترمکعب خواهد رسید. به همین ترتیب، میزان ناترازی گاز برای سال ۱۴۲۰ حدود ۱۱۱ میلیون مترمکعب در روز تخمین زده شده است.
اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران با انتشار گزارشی با عنوان «بررسی چالشها و مسائل ناترازی گاز» پیشبینی کرده در صورت ادامه روند کنونی و عدم اجرای برنامههای توسعهای صنعت گاز، کسری گاز کشور در سال ۱۴۰۴ روزانه به ۲/۱۵ میلیون مترمکعب و در سال ۱۴۲۰ به حدود ۱۱۱ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
این گزارش در ابتدا آماری از مصرف گاز کشور ارائه داده و نوشته که ایران به لحاظ مصرف گاز طبیعی با مصرف ۲۴۱/۱ میلیارد مترمکعب که معادل ۶ درصد کل گاز مصرفی جهان در سال ۲۰۲۱ است به عنوان چهارمین مصرفکننده بزرگ گاز جهان در این سال شناخته شده است.
این گزارش افزوده که «تنها سه کشور آمریکا، روسیه و چین مصرف گاز بیشتری نسبت به ایران در سال ۲۰۲۱ داشتند که وسعت و جمعیت هر یک از آنان چند برابر ایران است. مصرف گاز در سال ۱۴۰۱ به حدود ۲۴۲ میلیارد مترمکعب رسیده است که معادل مصرف روزانه ۶۶۳ میلیون مترمکعب است. مصرف این سوخت در سال ۱۴۰۱ رشد ۵/۱ درصدی معادل ۳ میلیارد مترمکعب داشته است.»
در بخشی از گزارش نیز آماری تفکیکی از مصرف گاز ایران ارائه شده که نشان میدهد ۵۱ درصد مصرف گاز در بخش خانگی، ۲۹ درصد در نیروگاهها، ۲۰ درصد در صنایع است.
اتاق بازرگانی و صنایع معادن تهران با تأکید بر اینکه «گاز یک کالای امنیتی، اقتصادی، رفاهی و اجتماعی است که کاهش و نوسانات آن بهویژه در ۶ ماههٔ دوم سال بحرانهای امنیتی- انتظامی به همراه خواهد داشت» نسبت به تداوم ناترازی گاز در کشور هشدار داده است.
اتاق بازرگانی تهران نوشته که «وابستگی بسیار زیاد تولید برق در کشور به گاز طبیعی، زنگ خطر بسیار بزرگی است زیرا محدودیت در تأمین منابع گازی، تابآوری صنعت برق را بطور محسوسی کاهش داده است و قطعی گاز در کشور، منجر به قطعیهای بیشتری در برق خواهد شد و تولید بخش صنعت را با مشکل مواجه خواهد کرد.»
در ادامه آمده که «توقف فعالیت صنایع سنگین همچون فولاد، آلومینیوم و سایر صنایع فلزی و پتروشیمی و به تبع آن مشکلات عدیدهای که برای بخش صنعت ایجاد میشود؛ از جمله کاهش و توقف تولید، کاهش بهرهوری، ناتوانی در ایفای تعهدات و قراردادهای بلندمدت، فروش محصول و از دستدادن بازارهای صادراتی و کاهش حاشیهٔ سود از جمله این مشکلات در بخش تولید هستند.»
این گزارش افزوده که «عدم تأمین بهموقع گاز صنایع، اثرات مستقیمی بر شاخصهای کلان اقتصادی از جمله کاهش صادرات و رشد اقتصادی از محل کاهش تولید بخش صنعت، کاهش درآمدهای ارزی و بهتبع آن کاهش درآمدهای دولت و تشدید کسری بودجه به همراه خواهد داشت توقف صادرات گاز و عدم ایفای تعهدات صادراتی و بهدنبال آن ایجاد مسائل در روابط بینالملل بهویژه با همسایگان و کاهش قدرت دیپلماتیک از مشکلات ایجادشده در فضای بینالملل خواهد بود.»
اتاق بازرگانی در حالی نسبت به پیامدهای تداوم شرایط کنونیِ تولید و عرضه گاز هشدار داده که جواد اوجی وزیر نفت نیز در آخرین اظهارنظر درباره وضعیت گاز کشور با تأیید ناترازی در بنزین و گاز گفته که «به دلیل اینکه در گذشته سرمایهگذاری انجام نشده است، در حوزه گاز و بنزین ناترازی داریم و اگر در گذشته سرمایهگذاری انجام میشد در حال حاضر دچار این مشکلات نبودیم.»
حسین حسینزاده رئیس کمیته نفت و انرژی مجلس شورای اسلامی اوایل آبانماه در یک برنامه تلویزیونی از کمبود ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز در کشور در زمستان امسال خبر داد و این شرایط را «بحران انرژی» دانست و تنها راه حل آن را «خواباندن صنعت» ارزبابی کرد.
حسین حسینزاده با ارائه آمار و ارقام مصرف گاز، با فرض تولید روزانه یک میلیارد مترمکعب گاز، امکان تأمین انرژی برای مصارف خانگی، پتروشیمی، فولاد و سیمان را ناممکن توصیف کرده بود. در سیستان و بلوچستان نیز مدتهاست کمبود گاز مایع وجود دارد و سوخترسانی با کپسول با کُندی و تأخیر در جریان است.
وبسایت «حال وش» که خبرهای مربوط به سیستان و بلوچستان را پوشش میدهد روز شنبه ۲۷ آبان ۱۴۰۲ گزارش داد که «کمبود گاز ناشی از سومدیریت باعث شده تا شهروندان شهرستان سراوان در سیستان و بلوچستان جهت دریافت سیلندر گاز ساعتها در صفهای طولانی دریافت گاز معطل باشند.»
در روزهای گذشته همراه با آلودگی شدید هوای چند کلانشهر در ایران برخی معتقدند سوزاندن مازوت در نیروگاهها آغاز شده و یکی از دلایل آلودگی هوای کلانشهرها همین است.
دولت استفاده از مازوت به عنوان سوخت در نیروگاهها را تکذیب میکند اما روزنامه «جهان صنعت» گزارش داده که از ۱۶ نیروگاه بخاری در کشور ۱۴ نیروگاه مانند نیروگاه طوس در مشهد، «مفتح» در همدان، سهند بناب در تبریز، ایرانشهر در سیستان و بلوچستان، «شهید منتظری» در اصفهان، «شهید منتظر قائم» در البرز، «شهید رجایی» در قزوین و بندرعباس مازوت میسوزانند.
مرتضی فیروزی کارشناس انرژی و صنعت پتروشیمی در همین ارتباط گفته که پالایشگاههای ایران همچنان ۳۰ درصد مازوت میسازند که میزان سولفور این مازوت ۵/۳ درصد است.
سوده نجفی رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران هم دو روز پیش «مازوتسوزی» را از دلایل مهم آلودگی هوای پایتخت در ۶ ماهه دوم سال عنوان کرد و خواستار توضیح سازمان حفاظت از محیط زیست در زمینه اجرا نشدن قانون هوای پاک شد.
در آنسو وبسایت «تجارت نیوز» نیز گزارش داده که ۳۰ درصد تولیدکنندگان برای زمستان سوخت ندارند و خط تولید آنها تعطیل خواهد شد.
کمبود گاز در ایران ابعاد گستردهای دارد بطوری که حتی ذخایر نفتی کشور به خاطر نبود گاز از بین رفته است. آرش نجفی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران روز چهارشنبه ۱۷ آبان به خبرگزاری «ایلنا» گفت: «در کل خسارت کمبود گاز در حدی است که اگر ما تزریق گاز به مخازن نفتی نداشته باشیم برخی از چاهها از حیز انتفاع خارج میشوند و در نتیجه اقتصاد نفت کشور دچار خسارت بالایی خواهد شد».
هفته گذشته یک نماینده مجلس شورای اسلامی از بیاطلاعی وزارت نفت درباره سرنوشت ۴ هزار تن گاز مایع خبر داده که هر روز در چرخه تولید و توزیع کشور ناپدید میشود. این میزان گاز مایع گُمشده در هر روز معادل دو برابر مصرف داخلی است.
فرزین سوادکوهی کارشناس نفت و گاز، در توضیحاتی تکاندهنده از نبود هیچ آمار و شفافیتی درباره تولید و توزیع گاز خبر داده و گفته که «سالهاست که گروههایی از این خلاء اطلاعاتی و عدم شفافیت سود میبرند. ما اساسا برای حوزه انرژی، نقشه راه نداریم. روشن نیست که قرار است چه میزان تولید شود و چه میزان گاز فلر داریم که سوزانده میشود. درباره اینکه چه میزان گاز روی فلرها سوزانده میشود، آمار و ارقامی هست اما در اینکه گاز اضافه بر مصرف تولید شده، چه میشود، اطلاعات دقیقی در دست نیست.»
او با بیان اینکه بسیاری از کارشناسان صنایع نفت و گاز، اعتقاد دارند، این میزان گاز مفقود شده، به دست رانتخوارها میرسد و افرادی هستند که از این ماجرا سود میبرند گفته که «این میزان می تواند قاچاق شود و یا به بعضی واحدها تحویل داده شوند. از آنجا که ما سیستم آمایش و تهیه اطلاعات درستی نداریم، این اتفاق در خط لولههای فرآوردههای نفتی نیز میافتد. بارها خبرهایی منتشر شده که سرقتهایی از لولههای فرآوردههای نفتی انجام شده و مدتها بعد متوجه شدهایم!»
این کارشناس نفت و گاز ادعای مالک شریعتی را درباره اینکه وزارت نفت نمیداند ۴ هزار تن گاز مایع چه میشود رد کرده و گفته «وزارت نفت نمیتواند ادعا کند که من از آن بیاطلاع هستم و نمیدانم گاز گم شده، از کجا سر در میآورد! اگر شما مسئول تامین حوزههای گازی و نفتی کشور هستید، باید نظام توزیع نیز در کنترل شما باشد. چطور ممکن است این حجم بالا از ثروت کشور مکررا، مفقود شود و ما از آن بیاطلاع باشیم!»