ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه پنجشنبه هفتم دسامبر (۱۶ آذرماه) میزبان ابراهیم رئیسی بود. این دیدار در شرایطی صورت گرفت که پوتین ۲۴ ساعت پیش از آن در سفر به خاورمیانه با سران امارات و عربستان دیدار کرده بود. محور اصلی این گفتگوها ارائه راه حل برای توقف جنگ در غزه بود.
در این سفر حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه و جواد اوجی وزیر نفت جمهوری اسلامی نیز رئیس دولت سیزدهم را همراهی می‌کردند.
به گفته غلامحسین اسماعیلی مسئول دفتر رئیسی دیدار خصوصی او با پوتین «سه ساعت طول کشید… مذاکرات مفصل و بسیار مفیدی درباره همکاری‌های دو جانبه و منطقه‌ای با محوریت غزه انجام شد.»
در پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ادعا شده که رئیسی به دعوت پوتین به روسیه رفته و نوشته «دکتر سیدابراهیم رئیسی که به دعوت ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به این کشور سفر کرده است.» اما ولادیمیر پوتین در دیدار با رئیسی گفت که «خود جنابعالی تمایل دارید به روسیه سفر کنید!»
پوتین در دیدار با رئیسی : بهترین آرزوها را خدمت مقام معظم رهبری برسانید
وقتی بر حریم هوایی ایران پرواز می‌کردم، می‌خواستم برای دیدار شما به فرود بیایم؛ ولی خب خود جنابعالی تمایل دارید به روسیه سفر کنید. pic.twitter.com/NbADCU3A0l
— روزنامه ایران (@IranNewspaper) December 7, 2023
آنچه جمهوری اسلامی از روسیه می‌خواهد فشار علیه اسرائیل برای توقف جنگ غزه است که گروه تروریستی حماس آن را با حمله وحشیانه هفتم اکتبر به اسرائیل آغاز کرد. اما به اعتقاد شماری از تحلیلگران درگیری‌ها در منطقه به ویژه حالا که پای ناتو نیز به میان کشیده شده برای روس‌ها که درگیر جنگ اوکراین هستند فرصتی به شمار می‌رود تا فشارها را بر خود کاهش دهند زیرا باز شدن هر جبهه‌ای علیه آمریکا و متحدان آن ظرفیت آنها را در پشتیبانی از اوکراین را کاهش میدهد. چنانکه لایحه دولت جو بایدن با عنوان «کمک امنیتی» به اوکراین چهارشنبه ۱۵ آذرماه در مجلس سنای آمریکا آرای لازم را کسب نکرد.
دولت بایدن از کنگره درخواست حدود ۱۰۶ میلیارد دلار بودجه تکمیلی برای تأمین مالی جنگ‌های اوکراین و اسرائیل و همچنین امنیت مرزهای آمریکا کرده بود اما اغلب اعضای کنگره صرفاً با کمک به اسرائیل و تقویت مرزهای آمریکا موافق هستند در حالی که دولت بایدن اصرار دارد که کل این بودجه یک بسته امنیتی است و قابل تفکیک نیستند.
همچنین قرار بود ولودیمیر زلینسکی رئیس جمهوری اوکراین به صورت آنلاین در جلسه بررسی تأمین بودجه برای کمک به اوکراین شرکت کند اما در آخرین لحظات این برنامه لغو شد. بعد از آن بود که یک مقام ارشد اوکراینی هشدار داد اگر کمک‌های بیشتر نظامی آمریکا تصویب نشود، این کشور در خطر باختن جنگ به روسیه قرار دارد.
نگرانی اروپایی‌ها از نزدیکی دولت‌های عربی به روسیه
دیدار پوتین با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در شرایطی صورت گرفت که بن سلمان قرار بود به بریتانیا سفر کند اما کمی قبل از سفر پوتین به ریاض دولت عربستان به مقامات بریتانیایی اعلام کرد که سفر ولیعهد به لندن لغو شده است.
به گزارش روزنامه «فایننشال تایمز» نمایندگان ارشد محافظه‌کار در انگلیس گفتند به تعویق افتادن سفر ولیعهد عربستان به لندن و دیدار وی با پوتین پرسش‌هایی را در مورد استحکام روابط بریتانیا با عربستان سعودی ایجاد کرده است.
مقامات سعودی گفتند که مسائل مربوط به زمان‌بندی ملاقات‌هاست که برنامه‌های پادشاه عربستان را برای سفر به بریتانیا در سال جاری پیچیده کرده و هرگونه ارتباط بین لغو سفر و میزبانی محمد بن سلمان از پوتین در ریاض را رد کردند.
رابرت کورتز یکی از نمایندگان ارشد حزب محافظه‌کار بریتانیا هشدار داد که تعویق سفر بن سلمان به لندن «یک نگرانی است زیرا نشان‌دهنده شکست دیپلماتیک بریتانیا در مقابل دیپلماسی تهاجمی روسیه است که پوتین تنظیم‌کننده آن است… انگلیس باید منابع و استراتژی پشت سیاست خارجی و دفاعی خود را برای جلوگیری از لغزش کشورها به سمت رقبای استراتژیک خود به سرعت بررسی کند.»
جنگ اسرائیل در غزه علیه تروریست‌های حماس نه تنها تمرکز آمریکا روی جنگ اوکراین را کاهش داده بلکه سیاست و نیروهای مسلّح آمریکا را هم درگیر خاورمیانه کرده است.
اگرچه پوتین در دیدار با بن سلمان خواهان پایان «عملیات نظامی در غزه» شده اما در عمل راهکاری برای اجرای این پیشنهاد ارائه نشده است.
به گفته مقامات مسکو، در سفر پوتین به امارات و عربستان موضوع تصمیم «اوپک پلاس» در مورد کاهش تولید نفت در دستور کار بود.
حسین آقایی تحلیلگر مسائل امنیتی در حساب کاربری خود در «ایکس» می‌نویسد: «ابراهیم رئیسی گفته یکی از اهداف مهم‌اش از سفر به مسکو تلاش با روسیه برای توقف جنگ و بمباران غزه است! پوتین تنها کاری که خواهد کرد این است که برای توصیه جمهوری اسلامی پشیزی ارزش قائل نباشد، برای توقف جنگ تلاش عملی نکند، از دور فقط به جنگ نگاه کند و از آنچه بین حماس و اسرائیل رخ میدهد لذت ببرد!»
📍ابراهیم #رئیسی گفته یکی از اهداف مهمش از سفر به مسکو تلاش با #روسیه برای توقف جنگ و بمباران #غزه است!
پوتین تنها کاری که خواهد کرد این است که برای توصیه ج.ا پشیزی ارزش قائل نباشد، برای توقف جنگ تلاش عملی نکند، از دور فقط به جنگ نگاه کند و از آنچه بین حماس و #اسرائیل رخ میدهد…
— Hossein Aghaie, Ph.D. (@Haghaie) December 7, 2023
یک هفته پیش از سفر رئیسی به روسیه، سردار پاسدار مهدی فرحی معاون وزیر دفاع جمهوری اسلامی ادعا کرد علاوه بر جنگنده‌های پیشرفته سوخو و هواپیماهای آموزشی «یاک-۱۳۰»، خرید تعدادی هلی‌کوپتر هجومی «میل-۲۸» نیز از روسیه قطعی شده است. اما وبسایت «دیپلماسی ایرانی» (وابسته به صادق خرازی) در گزارشی نوشت «فعلاً توافق نانوشته اسرائیل و روسیه می‌تواند یک مانع جدی بر سر عملیاتی شدن این قراردادها باشد، چرا که مسکو این تضمین را از تل‌آویو گرفته که کمک تسلیحاتی به اوکراین نداشته باشد و همزمان روس‌ها هم از دادن جنگنده و دیگر تسلیحات به ایران خودداری کنند.»
رئیسی ۱۷ آذرماه پس از بازگشت از مسکو به خبرنگاران گفت: «در جریان این دیدار‌ها درباره مسائل مورد نظر دو کشور به ویژه در بخش‌های انرژی، کشاورزی، ترانزیت و همکاری‌های مسیر شمال- جنوب به عنوان مهم‌ترین محور‌های همکاری میان دو کشور بحث و تبادل نظر صورت گرفت.»
وی افزود: «موضوع فلسطین از مهم‌ترین محور‌های مذاکرات با طرف روسی بود… اقدام فوری در جهت توقف سریع بمباران‌ها علیه مردم مظلوم غزه، رفع محاصره این منطقه و احقاق حقوق ملت فلسطین به عنوان نکات اشتراکی و مورد تاکید طرفین در این مذاکرات مطرح شد.»
