احمد رأفت – بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل «کاپ۲۸» با یک روز تأخیر در ۲۲ آذر با انتشار بیانیه‌ای که حاصل چانه‌زنی است به پایان رسید. این تأخیر به دلیل بحث‌های طولانی برای دست یافتن به توافقی در رابطه با بیانیه پایانی بود. این بیانیه بدون اشاره به اصرار برخی کشورهای غربی مبنی بر «کنار گذاشتن سوخت فسیلی» منتشر شد. در این بیانیه به «تسریع در روند جایگزین‌کردن سوخت‌های دیگر» اشاره می‌شود.
سلطان الجابر مدیرعامل شرکت نفتی امارات متحده عربی و رئیس کنفرانس «کاپ۲۸» صبح چهارشنبه ۱۳ دسامبر اعلام کرد که کشورهای شرکت‌کننده در کنفرانس «پس از مذاکراتی نفسگیر» توانستند بالاخره به توافقی دست پیدا کنند. سلطان الجابر که ریاست او بر این کنفرانس به بحث‌هائی نیز دامن زده بود در خاتمه کار «کاپ۲۸» افزود: «گفتگوها تا بامداد چهارشنبه به طول انجامید؛ همه تلاش کردیم تا بالاخره به توافقی دست یافتیم. همانگونه که در آغاز کنفرانس گفته بودم ما به نقطه نظرات همه گوش دادیم، و البته همه شرکت‌کنندگان نیز از خود انعطاف نشان دادند و بالاخره توانستیم منابع جمعی را را در اولویت قرار دهیم».
اگرچه بسیاری از هم‌اکنون این توافق را «تاریخی» اعلام می‌کنند، ولی برخی نیز معتقدند که بیانیه پایانی بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد، حکایت از شکست این نشست دارد. این نشست در حالی پایان یافت که اختلافات بر سر «کنار گذاشتن سوخت فسیلی» هنوز پابرجاست و در آینده شدت نیز خواهد گرفت. در متن پایانی به تمام انواع سوخت‌های فسیلی از جمله نفت، گاز و زغال سنگ اشاره شده، ولی دیگر صحبت از واژه «کنار گذاشتن» این نوع سوخت‌ها نیامده است، در حالی که بیش از ۱۰۰ کشور از ۲۰۰ کشوری که در دوبی حضور داشتند خواهان کنار گذاشته شدن سوخت‌های فسیلی در سال‌های آینده هستند.
کشورهای تولیدکننده نفت و شماری دیگر از کشورهایی که از نفت و گاز برای رشد صنعتی خود بهره می‌برند، مانند چین، هند و یا بسیاری از کشورهای آفریقائی، با استفاده از عنوان «کنار گذاشتن» مخالفت کردند. در روزهای گذشته نامه محرمانه دبیرکل اوپک منتشر شد که در آن از اعضای این کارتل نفتی خواسته بود که حذف سوخت‌های فسیلی را در متن‌های مصوب در این اجلاس «فعالانه» رد کنند. بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت نیز به صورت علنی با گنجانده شدن جمله حذف سوخت‌های فسیلی مخالفت کردند. وزیر نفت کویت در مخالفت در این زمینه گفت چنین تصمیمی می‌تواند اثرات اقتصادی منفی بزرگی داشته باشد.
از سوی دیگر سوزانا محمد وزیر محیط زیست کلمبیا اعلام کرد که کشورش در جریان مذاکرات پایانی پرتنش بیست و هشتیمن کنفرانس بین‌المللی تغییرات اقلیمی، به برپایی «ائتلافی بین‌المللی برای کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی» اصرا ورزید. این وزیر کلمبیائی در همین رابطه افزود «می‌خواهیم تا سال ۲۰۳۰ میلادی، ۴۳ درصد از سوخت فسیلی کنار گذاشته شود و اگر به این توافق نرسیم، فرصت دیگری برای این گام نخواهیم داشت. نباید در بند طرح‌های اقتصادی کشورها باشیم».
البته پیش‌نویس قطعنامه پایانی «کاپ۲۸» نکات دیگری را نیز در بر می‌گیرد که کم و بیش از حمایت همه شرکت‌کنندگان در نشست دوبی برخوردار بود مانند تأکید بر افزایش ۳۰۰ درصدی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در یک سال آینده. در این بیانیه به لزوم کاهش عمیق، سریع و پایدار گازهای گلخانه‌ای عامل گرمایش زمین برای دستیابی به هدف تعیین شده ۱/۵ درجه سانتیگراد نیز اشاره شده است. این هدف دستاورد کنفرانس بین‌المللی تغیرات اقلیمی است که سال ۲۰۱۵ میلادی در پاریس برگزار شد.
یکی دیگر از مسائلی که در کنفرانس دوبی به بحث گذاشته شد، ایجاد صندوقی برای جبران خسارات کشورهای کم‌برخوردار و آسیب‌دیده از تغییرات اقلیمی است. کشورهای آفریقایی مدت‌هاست که از کشورهای ثروتمندتر خواسته‌اند تا به تعهدی که در «کاپ۱۵» در کپنهاگ داده شده بود یعنی پرداخت ۱۰۰میلیارد دلار در سال به صندوق غرامت، برای کمک به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کمک به کشورهای آفریقایی برای مقابله با بحران اقلیمی، پایبند باشند. در سپتامبر سال جاری نخستین اجلاس اقلیمی آفریقا در کنیا برگزار شد. تنها مقایسه سرانه تولید سالانه دی‌اکسید کربن به ازای هر فرد روشن می‌کند که توجه به عدالت اقلیمی در تضاد میان تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای و آسیب‌دیدگان از آن تا چه اندازه مهم است.
شرکت‌کنندگان در بیست و هشتمین اجلاس کنفرانس بین‌المللی تغییرات اقلیمی سازمان ملل که به اختصاص دادن بیش از ۸۳ میلیارد دلار برای تلاش‌های مرتبط با محیط زیست متعهد شدند. بخشی از این تعهد، اختصاص ۷۹۲ میلیون دلار برای صندوق پرداخت خسارت به کشورهای در حال توسعه است. همچنین قرار شده است ۵۶۸ میلیون دلار برای استفاده از فناوری به منظور تضمین پایداری انجام گرفته و ۱۲۹/۳ میلیون دلار نیز به صندوق کشورهای کمتر توسعه‌یافته اختصاص داده شود. ضرورت ایجاد «صندوق ضرر و زیان» برای نخستین بار در جریان کنفرانس «کاپ۲۷» در شرم‌الشیخ مصر مطرح شد، اما در آستانه برگزاری نشست دوبی بود که کشورهای ثروتمند و اقتصادهای توسعه‌یافته توانستند بر سر نکات کلیدی این صندوق به توافق برسند.
