تورم بی‌سابقه اجارهبهای مسکن طی ماه‌های گذشته از تورم عمومی اقتصاد کشور بیشتر شده است. کارشناسان معتقدند تورم فزاینده اجارهبها در سال آینده نیز ادامه دارد و آمار بدمسکن‌ها و بی‌مسکن‌ها را افزایش خواهد داد.
تورم اجاره در سال ۱۴۰۲ رکورد زد و در آغاز فصل اجاره سال جاری مردم با قیمت‌های عجیبی مواجه شدند که انتظار آن را نداشتند. اکنون در تهران برای اجاره یک واحد مناسب برای یک خانواده کوچک در مناطق جنوبی شهر باید حداقل ۱۰۰ میلیون تومان رهن پرداخت کنند.
در آبان‌ماه ۱۴۰۲ متوسط قیمت یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران ۷۵۷/۷ میلیون ریال بود که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۰/۴ درصد کاهش و ۶۲/۲ درصد افزایش نشان می‌دهد.
همچنین در آبان‌ماه سال ۱۴۰۲ متوسط قیمت یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران ۷۵۷/۷ میلیون ریال بود که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۶۲/۲ درصد افزایش نشان می‌دهد.
نتایج نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در تیرماه ۱۴۰۰ نشان می‌داد، ۶۸/۱ درصد از شهروندان در سطح ملی «کاملا» و «زیاد» و ۱۱/۶ درصد «تاحدی» در خصوص مسکن و تامین اجاره آن در آینده نگران بودند.
نتایج پیمایش ملی ایسپا در زمستان ۱۴۰۱ با جامعه آماری زنان و مردان متاهل که در سن باروری قرار داشتند نیز نشان می‌داد، ۷۵/۴ درصد از مردان و ۶۸/۳ درصد از زنانی که تمایل به فرزندآوری ندارند به مقدار زیاد و خیلی زیاد نداشتن مسکن مناسب را از دلایل عدم تمایل به فرزندآوری در کنار سایر عوامل و دلایل ذکر کرده‌اند.
افزایش اجارهبها که بیشترین سهم از درآمد خانوارهای حقوق‌بگیر را می‌بلعد و فرصتی برای پس‌انداز و برنامه‌ریزی برای خرید مسکن نمی‌گذارد، صاحبخانه شدن را برای بیشتر مستأجران به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل کرده است.
وبسایت «تجارت نیوز» در گزارشی میدانی از دو استان شمال کشور نوشته که تغییرات صعودی امسال اجارهبهای مسکن در شهرهای شمال نیز «ناهمخوانی گسترده با توان مالی پرداخت هزینه اجاره‌‌‌نشینی» باعث «مهاجرت اجاره‌‌‌نشین‌‌‌ها از مناطق خوب شهر به مناطق ضعیف و حتی مهاجرت به روستاها» شده است.
نتایج تحقیقات میدانی از اوضاع بازار اجاره مسکن در مرکز استان گیلان به عنوان شهر نماینده «تغییرات نبض اجاره در دیگر شهرهای این استان»، حاکی است، در حال حاضر متوسط بهای اجاره آپارتمان نسبت به سال گذشته چیزی در حدود ۴۰درصد افزایش از خود نشان می‌دهد. از طرفی، متوسط رهن کامل واحد مسکونی دو خواب در فایل‌‌‌های موجود در بازار اجاره مسکن این مرکز استان، حول و حوش ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان است.
روند رشد اجارهبهای مسکن در «شمال» برای ساکنان بومی طی دو، سه سال گذشته به گونه‌‌‌ای بوده که نسبت اجارهبهای آپارتمان در تهران به مرکز استان گیلان، از بالای عدد ۳ به زیر ۲.۵ کاهش پیدا کرده است. این نه به معنای «رشد کمتر اجارهبها در تهران» که نشانه «رشد تندتر هزینه اجاره‌‌‌نشینی در شمال» است.
بیت‌الله ستاریان کارشناس بازار مسکن معتقد است که در سال آینده تورم اجارهبها افزایش خواهد یافت، تا جایی که به افزایش شبه‌کپر‌نشینی، حاشیه‌نشینی و اجاره پشت بام و چادر زدن خواهد انجامید.
این کارشناس با تأکید بر اینکه «در سال آینده قیمت مسکن قطعا افزایش پیدا می‌کند» گفته که «چون ما نیاز سالانه یک میلیون را نتوانستیم تکمیل کنیم؛ به خصوص در دو سال گذشته که تولید ما از ۳۰۰ هزار واحد به زیر ۲۰۰ هزار واحد رسیده است. طبیعتا این نیاز انباشته، این اختلاف عظیمی که در عرضه و تقاضا داریم خود را یکباره بروز می‌دهد. سال بعد هم با تزریق پولی که از طریق افزایش حقوق‌ها انجام می‌شود افزایش قیمت را خواهیم داشت که منجر به خارج شدن گروهی در بخش تقاضای موثر می‌شود، یعنی تبدیل تقاضای موثر به تقاضای مطلق برای کالای حیاتی و ریسکی، چون مسکن.»
به گفته بیت‌الله ستاریان «یک مشکلی که وجود دارد این است که دولت انحصار بالایی از منابع کشور را در اختیار دارد، در حالی که با مدیریت دولتی نمی‌توان در تولید عرض اندام کرد. دولت وقتی کسری بیاورد از بانک مرکزی قرض کرده یا از بانک‌ها جمع می‌کند یا اینکه مالیات را مضاعف می‌کند، چون توان گرداندن تولید را ندارد. هیچ دولتی در دنیا اینطور نیست که همزمان تاجر و تولیدکننده باشند.»
با وجود وضعیت متلاطم مستأجران، دولت هم در لایحه بودجه سال آینده روی جیب آنها برای جبران کسری بودجه حساب کرده است. بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۳ «حقوق‌بگیران» اجاره‌نشین باید معادل اجارهبهای ۷ مترمربع آپارتمان، مالیات بر درآمد بپردازند، یعنی این قشر در تهران علاوه بر هزینه بالای اجاره بها باید ۸ درصد هم مالیات بپردازند.
بیت‌الله ستاریان با اشاره به برنامه مالیات‌ستانی دولت در لایحه بودجه گفته «در سالی که در حال سپری شدن است، شبه کپر نشینی، حاشیه نشینی و اجاره پشت بام و چادر زدن زیاد شد. این معضل در سال آینده هم به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر مستاجران برای داشتن یک زندگی درخور بایستی دو برابر حقوقشان را اجاره بدهند. این در سال آینده نیز افزایش می‌یابد و طوری خواهد شد که کسی که انتظار داشت در سال بعد خانه‌ای را اجاره کند، در حاشیه شهر هم نمی‌تواند این کار را کند. این اتفاقی است که به اسم مهاجرت معکوس در حال رخ دادن است. همه این‌ها نوعی سرخوردگی و کوچک شدن اقتصاد خانوارهاست.»
