مرکز رصد جمعیت کشور از کاهش رشد جمعیت خبر داده است. کارشناسان معتقدند با توجه به روند مهاجرت و در واقع فرار از ایران، هزینه زیادی لازم است تا تعداد کسانی را که از کشور می‌روند با تولدهای جدید جبران کرد.
گزارش‌های مرکز رصد جمعیت کشور اعلام کرده که آمار ثبتی رویداد‌های حیاتی از ابتدای سال تا اول امردادماه نشان می‌دهد که کل ولادت کشور در این بازه زمانی ۳۳۸ هزار و ۶۸۴ نفر بوده که از این میزان، ۱۷۵ هزار و ۷۴۰ ولادت مربوط به پسران و ۱۶۲ هزار و ۹۴۴ ولادت دیگر مربوط به دختران است.
جزییات داده‌های مرکز رصد جمعیت کشور نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ یک میلیون و ۷۵ هزار و ۲۳۱ رویداد ولادت در کشور به ثبت رسیده که به نسبت سال ۱۴۰۰ این آمار ۳/۷ درصد کاهش داشته بطوری که آمار ولادت در سال ۱۴۰۰ یک میلیون و ۱۱۶ هزار و ۲۱۲ نفر بوده است.
همچنین در ۴ ماهه اول سال ۱۴۰۲ تعداد ۳۳۸ هزار و ۶۸۴ تولد در کشور به ثبت رسیده که این میزان به نسبت مدت مشابه سال گذشته که ۳۴۲ هزار و ۸۳ مورد بوده، یک درصد کاهش را نشان می‌دهد.
در سال ۱۴۰۱ میانگین سن مادران در اولین فرزندآوری ۲۷/۳ سال بوده است. مقدار این شاخص در مناطق شهری ۲۸/۱ سال و در نقاط روستایی ۲۴/۴ سال بوده است. در این سال میانگین سن پدر در اولین فرزندآوری برابر با ۳۲ سال بوده است. میانگین سن پدر برای مناطق شهری برابر با ۳۲/۶ سال و برای نقاط روستایی برابر با ۲۹/۸ سال است.
جمهوری اسلامی سال‌هاست با اصرار علی خامنه‌ای برنامه‌ها و تبلیغاتی برای افزایش جمعیت را اجرا کرده اما مطلقا مورد استقبال قرار نگرفته و رشد جمعیت روند منفی خود را ادامه داده است.
علی خامنه‌ای از امرداد سال ۱۳۹۰ بطور مکرر خواهان افزایش جمعیت ایران به دست‌کم ۱۵۰ میلیون نفر شده است. او در همین سال طی سخنانی گفت: «معتقدم کشور ما با امکاناتی که داریم، می‌تواند ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت داشته باشد و هر اقدام و تدبیری که می‌خواهد براى متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از ۱۵۰ میلیون نفری شدن کشور انجام بگیرد.»
علی خامنه‌ای سپس در مهرماه سال ۱۳۹۱ نیز سیاست دهه هفتاد برای کنترل جمعیت را خطا خواند و افزود: «یکی از خطاهایی که خود ما کردیم این بوده که تحدید نسل از اواسط دهه ۷۰ به این طرف باید متوقف می‌شد. مسئولان در این‌باره اشتباه کردند و خودم هم سهیم هستم.»
کارشناسان نسبت به کمبود نیروی انسانی بهره‌ور و پیر شدن جمعیت کشور هشدار می‌دهند اما از آنجا که «رشد جمعیت» در ایران با «تبلیغات ایدئولوژیک حکومت» پیوند خورده حتی خانوارهایی که مشکلات اقتصادی ندارند، علاقه‌ای به فرزندآوری نشان نمی‌دهند.
برای نمونه پس از بمبگذاری در مراسم کشته شدن قاسم سلیمانی در کرمان و کشته شدن ده‌ها نفر از شرکت‌کنندگان در این مراسم، لطف‌الله دژکام نماینده ولی فقیه در استان فارس گفته «اگر می‌خواهید انتقام بگیرید، اگر می‌بینید دشمن در صدد نابودی شما، تمدن و امت شماست، به مسئله خانواده و فرزندآوری به عنوان یک جهاد نگاه کنید.»
جدا از کُند شدن رشد جمعیت، یکی از تهدیدهایی که در رابطه با آینده‌ی منابع انسانی در ایران وجود دارد، موج گسترده مهاجرت از کشور است. روندی که به عقیده برخی کارشناسان جبران آن به راحتی امکانپذیر نخواهد بود و زیان‌های گسترده‌ای را در پی خواهد داشت.
در همین رابطه شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس گفته که «بیشتر مسئولان برای کاهش رشد جمعیت ایران به کاهش موالید استناد می‌کنند. در حالیکه بحث مهاجرفرستی را در کشور داریم که روز به روز هم تشدید می‌شود. ما چقدر هزینه کنیم که تعداد تولدها را به اندازه کسانی که از ایران می‌روند، افزایش دهیم!»
شهلا کاظمی‌پور این سخنان را در نشست «سرمایه اجتماعی و محیط کسب‌وکار» با همکاری مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و انجمن جامعه‌شناسی ایران که هفته جاری برگزار شد گفته است.
او افزوده که «ساختار کلی جمعیت مانند یک اندام‌واره است که باید بین تمام بخش‌های آن نوعی تعادل پویا و تجدیدشونده برقرار باشد. نمی‌توان یک وضعیت ایده‌آل در نظر گرفت.»
این جمعیت‌شناس گفته که «تغییرات جمعیتی علاوه بر اینکه از پارامترهای جمعیتی ناشی می‌شود از بسیاری از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که به مرور زمان در مسیر تحول کشورها رخ می‌دهد نیز تاثیر می‌پذیرد.»
شهلا کاظمی‌پور افزوده که در حال حاضر ایران در انتهای گذار جمعیتی اول است. هنوز رشد جمعیتی به صفر نرسیده است. پیش‌بینی ما این است که سال ۱۴۲۵، رشد جمعیتی در ایران به صفر خواهد رسید و بعد از آن نیز منفی خواهد شد.»
این جمعیت‌شناس در ادامه به تأثیر آمار مهاجرت از ایران بر کاهش رشد جمعیت پرداخته و گفته است: «موالید، مرگ ومیر، مهاجرپذیری و مهاجرفرسنی در رشد جمعیت اثرگذار هستند. نگرانی که در جامعه ایران وجود دارد این است که بیشتر مسئولان برای کاهش رشد جمعیت ایران به کاهش موالید استناد می‌کنند.»
کاظمی‌پور ادامه داده که «تمام سیاست‌ها، حتی قانون جوانی جمعیت هم روی بحث موالید متمرکز است. در حالیکه در حال حاضر ما بحث مهاجرفرستی را در کشور داریم که روز‌به‌روز هم تشدید می‌شود. مهاجرفرستی نیروی کار، نخبگان و… را داریم.»
او گفته که «سال گذشته حدود یک میلیون و ۱۷۰ هزار تولد داشتیم که به مرور هم در حال کاهش است. آمار دقیقی درباره مهاجرت ایرانیان نداریم. اما آنطور که خود مسئولان می‌گویند سالانه حدود ۲۰۰ هزار نخبه از کشور مهاجرت می‌کنند. بر این اساس ما چقدر هزینه کنیم که سالانه تولدها را ۲۰۰ هزار نفر افزایش دهیم. چقدر هزینه کنیم نوزادی که متولد شده را به نخبگی برسانیم.»
