فیروزه نوردستروم – یک خواننده در آبادان پس از اجرای کنسرت در یک باغ رستوران سنتی در این شهر، بازداشت و مکان مربوطه نیز به دلیل رقص و پایکوبی شماری از شهروندان، پلمب شد. بر اساس گزارشها، ماموران پلیس نظارت بر اماکن عمومی آبادان با توجه به فیلمهایی از این رستوران با هماهنگی مسئولان قضایی اقدام به پلمب این باغ رستوران معروف در آبادان کردند.
صاحب رستوران هم احضار و برای وی قرار صادر شد و خواننده معروف اهوازی نیز که صاحب این مراسم بود و اقدام به انتشار فیلم رقص مختلط زنان مردان در مراسم آبادان در فضای مجازی کرده بود احضار و بازداشت شد.
با چنین وضعیتی در حالی که یک خواننده محلی در یک رستوران کوچک در اهواز به دلیل فراهم کردن فضایی شاد برای همشهریانش بازداشت و روانه زندان شده و همچنین در حالی که تعداد زیادی از هنرمندان مردمی و ایرانیان دوتابعیتی در زندانهای جمهوری اسلامی بسر میبرند، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی فریبکارانه ادعا کرده که معین خواننده ساکن آمریکا میتواند به ایران برگردد.
ادامه پلمبهای زنجیرهای مراکز فرهنگی و تفریحی به دلیل بیحجابی و رقص و شادی
محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از «معین» هم فراتر رفته و ادعا کرده است: «تمام هنرمندانی که شهروند ایران هستند و دلشان برای مردم ایران میتپد میتوانند به کشور بازگردند و تا کنون افراد زیادی بازگشتهاند و اجرا هم داشتهاند.»
اسماعیلی افزود: «حضورشان در ایران هیچ مشکلی ندارد… بعد از اینکه این افراد به کشورشان بازگشتند آنوقت درباره مجوز فعالیتشان هم مطابق قانون تصمیم گرفته میشود. دولت آقای رییسی رویهاش این بوده و یکی از برنامههایش بازگشت ایرانیان خارج از کشور است. هیچ هنرمندی نبوده که درخواست بدهد و نتوانسته باشد به ایران بازگردد. هنرمندی بود که ۴۰ سال اجازه اجرا نداشت و خارج از کشور بود، اما ما اجازه اجرا به او دادیم. حتی صحبتهایی برای تشکر از دولت آماده انتشار کرده بود که من اجازه انتشار آن را ندادم، چون ما دنبال تبلیغات نیستیم. ما به عنوان مسئول خادم همه ایرانیان هستیم چه داخل و چه خارج از کشور!»
در همین ارتباط ضرغامی وزیر میراث فرهنگی نیز در سخنانی ادعا کرد: «قرار است درها بر روی ایرانیان باز شود و میلیونها ایرانی با امنیت و به راحتی وارد کشور شوند، برخیها تا صحبت از باز شدن درها برای ورود ایرانیان به کشور میشود بحث را تقلیل میدهند و میگویند «یعنی فلان هنرپیشه یا خواننده هم میآید؟ اگر بیاید چه اتفاقی میافتد؟ قرار نیست هیچ اتفاقی بیفتد، قرار است درها بر روی ایرانیان باز شود و میلیونها ایرانی با امنیت و به راحتی وارد کشور شوند!»
سالها از همان دوران پس از جنگ و دو دولت علیاکبر هاشمی رفسنجانی و سپس دو دولت خاتمی و بعد هم در دوران احمدینژاد و روحانی هر بار موضوع بازگشت ایرانیان خارج کشور اعم از متخصص و سرمایهگذار و هنرمند و حتا فعالان سیاسی مطرح شده است. شماری از متخصصان و کارآفرینان سرمایهدار و هنرمندان هم که به ایران رفتند، برخیشان با اتهامات واهی دستگیر شده و حتا در خطر صدور حکم اعدام قرار گرفتند، مانند دکتر احمدرضا جلالی که به دعوت خود دولت روحانی و برای کارهای علمی به ایران سفر کرده بود و یا فعالان محیط زیست که یا دستگیر شده و برخی هنوز در زندانند و برخی فرار را بر قرار ترجیح داده و به خارج کشور رفتهاند و همچنین هنرمندانی مانند محمد خردادیان که سفرش به ایران با دستگیری و خارج شدن از ایران ختم شد و یا حبیب خوانندهای که با وعدهی اجرای کنسرت به ایران رفت ولی درگذشت بدون اینکه به این آرزو برسد.
در این میان، بسیاری از هنرمندان که در ایران بودند، از بهرام بیضایی تا گوگوش، از کشور خارج شدند و زمزمه یا تبلیغات بازگشت برخی مانند بهروز وثوقی نیز هربار سر و صدایی به ویژه در رسانههای داخلی بپا کرده و خاموش شده است.
در حال حاضر هنرمندانی که در زندان بسر میبرند کم نیستند مانند توماج صالحی و سامان یاسین. برخی هم مثل «تتلو» با اینکه حرف و رفتار و حشر و نشرشان نیز به مقامات نظام نزدیک است، ممکن است تا حدی از حاشیهی امن برخوردار باشند اما حتا آنها نیز هرگز از جمهوری اسلامی در امان نیستند.
حالا نوبت دولت سیزدهم به ریاست سیدابراهیم رئیسی معروف به قاضی مرگ رسیده که در آستانهی انتخابات نمایشی مجلس شورای اسلامی که قرار است در نیمه اسفند ۱۴۰۲ برگزار شود، به تبلیغ و وعده و وعید در این مورد بپردازد و این بار نام «معین» و شماری دیگر مطرح شده است.
در همین ارتباط حسن شماعیزاده آهنگساز و خواننده سرشناس ایرانی در صفحه ایکس نوشت: «امشب دوست و همکار نازنینم معین به من تلفن کرد، ضمن گفتگو صحبت ما کشیده شد راجع به دعوتش به ایران. گفت بله چنین صحبتهائی شده ولی از طرف مقامی گفته شده که طبق این ماده و فلان ماده باید ٢٨ سال بروم زندان!»
او بعدا در پست دیگری نوشت: «بطور معمول خوانندگان در زمان این رژیم به ایران نخواهند آمد، اوایل فکر میکردم آخوندها از موسیقی بدشان میآید اما ثابت کردند دشمن موسیقی هستند و ترس خواننده از ناامنی موجود در آن کشور، بخصوص برای آدم سرشناس، وقتی مهرجویی را میکشند و هزاران اتفاق دیگر، امنیت آبکی است.»
پیشتر عارف خواننده محبوب و قدیمی ایران در گفتگویی اعلام کرده بود: «گفتم آرزوم اینه که بتونم ایران برم و وطنم باشم… از طرف امنیت ایران کسانی رو فرستادند. گفتند میتونی بیای، ولی… ولی… تو جمع بیشتر از ۵ نفر نمیتونی بری، خوندن رو برای همیشه فراموش کن و توبهنامه بنویس.خیلی دردناکه، نه؟»
گویا وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم فراموش کرده است که در طول سالهای اخیر در کنار موج مهاجرت اقشار مختلف جامعه به دلایل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بسیاری از هنرمندان که به هر دلیلی اجازه فعالیت رسمی در کشور را پیدا نکردهاند مجبور به ترک وطن شدهاند.
ازسوی دیگر ابعاد حقوقی و قضایی این مسئله از جمله موانعی است که باعث میشود هنرمندان خارج کشور برای بازگشت به وطن تردید کنند.
در همین ارتباط محسن برهانی حقوقدان در صفحه ایکس خود نوشته است: «وزیر ارشاد گفته است که معین میتواند به ایران برگردد. این مطلب از یک جنبه درست است؛ از نظر قوانین ایران، هیچیک از اتباع ایران را نمیتوان ممنوعالورود کرد اما دستگیری شخص در فرودگاه و یا ممنوعالخروجی بعدی و یا ممنوعالکاری و …، ربطی به ورود آزاد ندارد.»
در آذرماه ۱۳۹۳ بود که رسانهها خبر دادند بینش بلور (قیصر) خواننده پاپ مقیم نروژ که چند سالی بود بدون هیچ مشکلی به ایران رفت و آمد می کرد ممنوعالخروج شده و در فرودگاه «خمینی» تهران به او گفتند بجای خارج کشور، به دادسرای عمومی تهران برود.
«ایران وایر» در گزارشی که آن سال منتشر کرد نوشت: «او اولین خوانندهای نیست که این سالها به ایران رفته است؛ بیژن مرتضوی و حبیب هم رفتند؛ بیحاشیه یا باحاشیه. برخی نوشتند معین و شماعیزاده هم رفتهاند ایران و سری زدهاند به وطن.»
اما حسن شماعیزاده در گفتگو با «ایران وایر»، این موضوع را تکذیب کرده و گفته بود: «من از بهمن سال ١٣۵٧ در آمریکا هستم؛ یعنى ٣۶ سال و در ٣٣ سال گذشته در کشورم ممنوعالورود و ممنوعالخروج بودهام.»
شهبال شبپره پایهگذار گروه پاپ «بلک کتز» نیز در این زمینه گفته بود: «سالهاست خوانندگانی که سیاسی نیستند، به ایران رفت و آمد میکنند.»
او موضوع رفتن بینش بلور به ایران را موضوع تازهای ندانسته و گفته بود: «خوانندگانی مثل بیژن مرتضوی و حتی هوشنگ توزیع شوهر شهره آغداشلو هم چند سال است که به ایران رفت وآمد میکنند.»
آن زمان «ایران وایر» موضوع سفر به ایران را از دفتر کار معین سوال کرد و آنها آن را تکذیب کردند و گفتند معین هرگز نه امسال و نه سالهای گذشته به ایران نرفته است.
وسوسهی بازگشت هنرمندان قبل از انقلاب و دریافت مجوز از «قاضی مرگ»؛ قربانیان بازارِ «آبرو»ی نظام؟!
اما محمد خردادیان یکی از هنرمندانی است که پس از بازگشت به وطن طعم تلخ مجازات احضار و زندان را چشید.
خردادیان ۲۲ فروردین ۱۳۸۱ برای دیدار پدر بیمارش راهی ایران شد اما هنگام بازگشت بجای بدرقه دستگیر شد و ۲۱ روز را در زندان انفرادی گذراند. پس از آن ۴۰ روز در زندان اوین بسر برد و سرانجام به جرم «اشاعهی فساد بر روی زمین» او را به دادگاه انقلاب فرستادند.
قاضی دادگاه محمد خردادیان را به مجازات شلاق و ۱۰ سال «ممنوعالخروج» بودن محکوم کرد اما او با اعتراض به این حکم و تجدید نظر در آن، سرانجام توانست از ایران خارج شود و هرگز هم به پشت سرش نگاه نکرد.
حبیب محبیان نیز یکی دیگر از خوانندگانی است که در سال ۱۳۸۸ در دولت محمود احمدی نژاد به ایران بازگشت و در رامسر اقامت گزید. بازگشت او به ایران، واکنشهای متفاوتی برانگیخت. حبیب محبیان از مهمترین چهرههای شناختهشدهای بود که در نتیجه باور و اعتماد به تبلیغات نهادهای حکومتی برای بازگشت ایرانیان مهاجر به ویژه هنرمندان، به کشورش بازگشت و سرنوشت تلخی یافت و این خواننده را به نمونهی تأثربرانگیزی از اعتماد به حکومت جمهوری اسلامی تبدیل کرد. وی که با آرزوی برگزاری کنسرت در ایران به کشور بازگشت هرگز اجازه این کار را نیافت و سرانجام نیز بدون آنکه بتواند فعالیت هنری خود را در ایران دنبال کند، درگذشت.
تبلیغ برای بازگشت «امید» و «شادمهر» و تخریب مزار «حبیب محبیان» در رامسر!
با روی کار آمدن هر دولتی و بهخصوص پیش از شروع کارزار انتخابات مجلس شورای اسلامی یا انتخابات ریاست جمهوری اسلامی، رژیم تلاش میکند ایرانیان به ویژه هنرمندان تبعیدی را تشویق به بازگشت کند تا به دستاویز تبلیغاتی حکومت تبدیل شوند؛ امری که در سال ۱۴۰۱ و پیش از به راه افتادن خیزش ملی نیز با انتشار ویدئوهای دلتنگی امید سلطانی و شادمهر عقیلی خوانندگان خارج کشور، به عنوان ابراز تمایل به بازگشت، رسانههای داخلی به تبلیغ آن پرداختند.
واقعیت این است که موضوع «بازگشت» هم مثل «بیان» است. جمهوری اسلامی مانع بیان و بازگشت هیچ شهروندی نمیشود اما پس از بیان و بازگشت است که سرنوشتها رقم میخورد و انواع نیروهای امنیتی و قوه قضاییه به جای کسانی میافتند که فقط از حق آزادی بیان و همچنین آزادی سفر و بازگشت به میهن استفاده کردهاند.