رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه‌و شهرسازی اعلام کرد: «میزان فرونشست در سواحل مازندران در حالی به ۹ سانتیمتر در سال رسیده که در ۵ سال گذشته فرونشست در این منطقه صفر بوده. در ۵ سال گذشته اصلا با پدیده فرونشست در این استان مواجه نبودیم و به تدریج این رشد فرونشست به استان گیلان هم سرایت می‌کند.»
علی بیت‌الهی مجری مطالعات فرونشست زمین روز گذشته یکم بهمن با اعلام این مطلب به خبرگزاری ایلنا گفت: «در محدوده‌هایی با وضعیت آبی مناسب مانند استان مازندران شاهد وجود و رشد فرونشست هستیم و متاسفانه عقبرفت آب دریای خزر باعث شده که در استان پر آب استان مازندران و در برخی از گستره‌های این استان به سمت دریا به بالای ۹ سانتیمتر در سال رسیده است.»
وی با اشاره به اینکه آب دریا که عقب می‌رود، سطح آب زیرزمینی پایین می‌آید و یک بالانسی با آب اشباع‌شده ایجاد می‌کند اضافه کرد: «وقتی آب عقبرفت داشته باشد یعنی آب سطح دریا پایین رفته و با پایین رفتن سطح آب دریا، سطح آب زیرزمینی نوار ساحلی پایین می‌رود و از آنجاکه نوار ساحلی محیط ریزدانگی است اثر ملموس بر روی سطح زمین می‌گذارد و فرونشست را ایجاد می‌کند.»
بیت‌الهی با بیان اینکه تمام ساختمان‌های واقع در نوار ساحلی مازندران و بندر امیرآباد در معرض خطر هستند، گفت: «البته به سمت ارتفاعات امکان فرونشست وجود ندارد چون جنس لایه‌های زمین در این منطقه از سنگ است و در محیط سنگی فرونشست وجود ندارد اما به سمت محدوده‌های خاکی و نرم ساحلی با پایین رفتن آب، فرونشست شدیدتر می‌شود و این موضوع تنها به یک بندر و یک ناحیه محدود نمی‌شود.»
وی افزود: «اگر این روند عقبرفت آب دریای خزر ادامه پیدا کند، تبعات جدی فرونشست را در چند سال آینده در این منطقه می‌بینیم. در حال حاضر آثار آن را در خطه گیلان به صورت لکه‌های مجزا می‌بینیم که رفته رفته در این منطقه هم فرونشست گسترده خواهد شد.»
بیت‌الهی با بیان اینکه اصلی‌ترین منبع تغذیه دریای خزر، رودخانه عظیم و خروشان ولگا است و روسیه برای توسعه محصولات کشاورزی از منابع آبی این رودخانه استفاده می‌کند تاکید کرد: «در چند جای این رودخانه سدسازی شده و آورد رودخانه به دریای خزر کاهش پیدا کرده و این باعث شده تغذیه دریای خزر کم شود.»
در همین ارتباط وبسایت «تجارت نیوز» نیز روز گذشته به نقل از مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین‌المللی زمین‌شناسی نوشت: «حدود ۷/۵ درصد مساحت ایران شاهد فرونشست زمین است. بخش مهمی از مساحت درگیر با فرونشست، مناطق مسکونی هستند. اگر با همین روند پیش‌برویم، شاهد فرونشست گسترده‌تر خواهیم بود. در برخی استان‌ها مانند همدان، تهران، کرمانشاه و اصفهان شاهد فرونشست زمین هستیم.»
به گفته وی، استان مازندران در دشت جنوبی دریای کاسپین به دلیل برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی با مشکل فرونشست مواجه شده است. استان خوزستان نیز به دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و وجود سازندهای تبخیری به عنوان پهنه‌ای جدید برای فرونشست معرفی می‌شود.
همچنین مصطفی فدائی فرد پژوهشگر آب و محیط زیست نیز همان روز با بیان اینکه در حال حاضر آب موجود در مخازن چهار سد از سدهای پنجگانه تأمین آب آشامیدنی تهران، به کمتر از ۱۵ درصد رسیده و سد لار نیز تقریبا خشک شده به خبرگزاری ایلنا گفت: «تامین آب شرب برخی مناطق کشور مانند سیستان و بلوچستان، مشهد، تهران و گلستان، بسیار جدی است، شهرهای خراسان رضوی، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان‌شمالی، سمنان، سیستان و بلوچستان و کرمان و ساوه مشمول طرح‌های تأمین آب اضطراری هستند. این در حالی است که مسئولین تاکید دارند که لحاظ کردن طرح‌های اضطراری تأمین آب به معنای بحرانی بودن شرایط تأمین آب نیست، البته وضعیت تامین آب کشاورزی بسیار بحرانی‌تر است و بطور حتم چالش‌های اقتصادی و حتی امنیتی شدید ایجاد خواهند کرد.»
وی با بیان اینکه در بسیاری از سال‌های قبل نیز در کلانشهرها مشکلات جدی در تامین آب آشامیدنی وجود داشته تاکید کرد: «بطور مثال آب شرب کلانشهر مشهد در تابستان گذشته با اجرای طرح‌های اضطراری و به صورت کاملا میلیمتری تامین شد، کار به جیره‌بندی آب نرسید و مردم نیز بویی از شرایط بحرانی نبردند چون مسئولین برای سرپوش گذاشتن بر سوء مدیریت‌ها، علاقمند به مخفی کردن بحران‌ها هستند. در این ماه‌های بحرانی که نیازمند اطلاع‌رسانی گسترده هستیم، مسئولین نه تنها هشدارهای جدی نمی‌دهند بلکه با تاکید بر اینکه آب جیره‌بندی نخواهد شد، خیال مردم را برای مصرف بی‌رویه آب راحت می‌کنند، طی چند ماه اخیر نیز همه اخبار رسانه‌ها معطوف به جنگ حماس و حوثی‌ها با اسرائیل و حمله موشکی سپاه به عراق، سوریه و پاکستان شده و بحران‌های مرتبط با تامین آب، توسعه فرونشست و نابودی محیط زیست بیش از پیش به محاق رفته است.»
فدائی فرد به سدسازی‌های بی‌رویه و غیراصولی در دو دهه ۷۰ و ۸۰ و حتی تا اوایل دهه ۹۰ و اجرای طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای فاقد مطالعات و ارزیابی کافی در دهه اخیر اشاره کرد و گفت: «حفاری چاه‌های جدید و برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی در خشکسالی‌ها یکی از گزینه‌‌های اصلی تامین آب شرب کلانشهرها از جمله اصفهان، تهران و مشهد بوده که سردمدار فرونشست در کشور هستند، فرونشست در اصفهان به مناطق مسکونی، آموزشی، مذهبی و باستانی نیز رسیده که مطابق گزارش‌های رسمی، حتی منجر به تخلیه برخی مدارس در اصفهان شده است.»
وی با اشاره به افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی تاکید کرد: «به منظور حفظ اندک آب باقیمانده در سدهای پنجگانه تهران که جملگی رو به خشکی می‌روند، میزان تأمین آب از محل چاه‌ها از مرز ۷۰ درصد نیاز هم فراتر رفته در حالی که پیش از برداشت‌های برنامه‌ریزی شده نیز، شاهد بیلان منفی ۵/۵ میلیارد مترمکعب هر ساله سفره‌های آب زیرزمینی هستیم و بطور حتم، توسعه بیشتر و بیشتر فرونشست زمین را در پی خواهد داشت.»
دشت‌های ایران اسیر بی‌تدبیری؛ فرونشست زمین ۳۵ درصد جمعیت کشور را تهدید می‌کند
این پژوهشگر حوزه آب و محیط زیست ادامه داد: «بطور متوسط سالانه بیش از ۷۰ درصد از کل بارش‌های محدود و با پراکندگی نامناسب زمانی و مکانی کشور از طریق تبخیر و تعرق از دست می‌رود به این معنا که کشور برای توسعه کشاورزی مناسب نیست، با وجودی که این موضوع در طرح جامع آب سال ۱۳۵۳ مورد تاکید قرار گرفت، در طی ۴۵ سال گذشته توسعه بی‌رویه، غیراصولی، کم‌راندمان و الگوی کشت‌های پُرمصرف همواره در دستور کار بوده و حتی با شعار خودکفایی، بیش از ۹۰ درصد از منابع آب کشور را در کشاورزی مصرف، یا بهتر است بگوییم هدر می‌دهیم، با این سیاست‌ها علاوه بر اینکه بیش از ۳۰ درصد از آب تجدیدپذیر کشور را تا کنون نابود کرده‌ایم، نه تنها به خودکفایی نرسیده‌ایم بلکه به دلیل توسعه فراگیر فقر، امنیت غذایی مردم را نیز به خطر جدی انداخته‌ایم.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اواخر آذرماه ۱۴۰۲ در گزارشی به فرونشست زمین در ایران پرداخت و هشدار داد که بر اساس اطلاعات سال ۱۳۹۸، هژده استان کشور دارای محدوده‌هایی با خطر بالای فرونشست زمین هستند و فرونشست در ایران با نرخ بیش از ۵ برابر متوسط جهانی رخ می‌دهد. همچنین بیش از ۳۵ درصد از جمعیت کل کشور در معرض خطر این پدیده قرار دارند که برخلاف وقایعی مانند سیل و زلزله آثار محسوس و لحظه‌ای برجای نمی‌گذارد و پیامدهای آن با وجود خسارت‌بار بودن به دلیل پایین‌بودن سرعت وقوع و بروز نیافتن وجوه خارجی مشخص به راحتی قابل شناسایی نیستند.
