مجمع عمومی سازمان ملل در سوم دسامبر ۲۰۱۸ ، روز ۲۴ ژانویه / چهارم بهمن را به عنوان روز جهانی آموزش اعلام کرد. از آن زمان یونسکو در همراهی با چندین نهاد آموزشی در سطح جهان از جمله یونیسف و آموزش بین‌الملل (EI) این روز را گرامی داشته، مراسمی برگزار کرده و آموزش، به عنوان مهم‌ترین عاملِ تغییر انسان و به دنبال آن همه حوزه‌های مربوط آن را گرامی می‌دارند. در همین راستا هر سال شعاری نیز تعیین می‌شود تا دولت‌ها، دیگر نهادهای ملی و بین‌المللی، خانواده‌ها، شهروندان، معلمان، دانش‌آموزان و… را در این روز به توجه بیشتر به آموزش و تاثیر آن فرا بخواند.
شعار امسال روز جهانی آموزش «آموزش برای صلح» است. بر کسی پوشیده نیست که از سویی صلح در جهان پرآشوب کنونی از ضروری‌ترین نیازهای انسان است و از دیگرسو آموزش و یادگیری، به عنوان اخلاقی‌ترین و اثرگذارترین کنش‌های انسانی، می‌توانند در ایجاد و گسترش صلح پایدار کمک‌کننده باشند.
از این رو در بیانیه‌ای که یونسکو در همین رابطه منتشر کرده تاکید می‌شود که: یک نظام آموزشی قوی و دارای منابع مناسب می‌تواند ابزاری موثر و درازمدت باشد که پیش از درگیری از صلح محافظت کند، در حین درگیری آن را ایجاد کند و پس از درگیری برای حفظ آن موثر باشد. آموزش می‌تواند پایه‌های پیشگیرانه‌ای را ایجاد کند که همه‌ی یادگیرندگان، حقوق اساسی و انسانیِ خویش برای آموزشی با کیفیت، در دسترس و عادلانه را تحقق بخشند و تا اندازه‌ی زیادی بروز درگیری‌ها و جنگ‌ها را مشکل سازند.
در این زمینه آموزش رایگان، کیفی و دسترسی بر پایه عدالت، اموری اساسی هستند، به‌خصوص زمانی که بیش از ۲۵۰ میلیون کودک و نوجوان در سراسر جهان از آموزش دور می‌مانند و اکثر آنهایی نیز که به مدرسه می‌آیند مهارت‌های اولیه را کسب نمی‌کنند. علاوه بر این، تا سال ۲۰۳۰، به ۴۴ میلیون معلم برای دسترسی جهانی به آموزش عمومی در سطح ابتدایی و متوسطه مورد نیاز است. این چالش‌ها با کمبود منابع کافی برای آموزش، بیشتر می‌شود؛ برای نمونه بیش از ۷۰ درصد کشورها کمتر از ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به آموزش اختصاص می‌دهند.
در ایران نیز عدم دسترسی به بسیاری از نیازهای اولیه و انسانی، از جمله آموزش رایگان و کیفی، جامعه را تحت تأثیر قرار داده و حس تبعیض و ستمدیدگی را در میان افراد، جوامع، قومیت‌های نژادی و زبانی دامن زده و جامعه را در آستانه درگیری‌های خطرناک و تنش‌های فردی و اجتماعی آسیب‌زایی قرار داده است.
پس از شکاف‌های اقتصادی و اجتماعی که حاصل ناکارآمدی سیستم و نگاه تبعیض‌گسترِ نظام سیاسی به شهروندان است، مهم‌ترین عامل خطرساز در زمینه صلح، رویکرد ایدئولوژیک حاکمیت به‌خصوص در نهاد آموزش و در کتاب‌های درسی است. در جامعه‌ای که از گروه‌های دینی، مذهبی، قومیتی، زبانی و خرده فرهنگ‌های بسیار غنی تشکیل شده است، تاکید افراطی بر یک گرایش خاص مذهبی و بازتاب گسترده و لجبازانه آموزه‌های آن در کتاب‌های درسی نه تنها باورمندان به آن را گریزان کرده، بلکه جامعه ایرانی با هزاران سال رواداری دینی، مذهبی، قومی و… را در آستانه درگیری‌های خطرناکی قرار داده است.
متأسفانه حاکمیت سیاسی نه تنها به خطر افتادن صلح در سطوح منطقه‌ای و ملی را، که برآمده از این نگاه ایدئولوژیک است، جدی نمی‌گیرد بلکه با لجبازی در همین مسیر بر افزایش محتوای ایدئولوژیک تأکید می‌کند، در انتخاب مسئولان نخستین اولویت‌اش تبعیت از دیدگاه متصلب مسلط است و حتی برای برطرف کردن کمبود معلم به جذب گسترده طلبه‌ها و نیروهای جهادی روی آورده است و…
کانون صنفی معلمان ایران (تهران) هشدار می‌دهد که رویکردها و روش‌های اعمال شده در سطح سیاسی، اجتماعی و از همه زیانبارتر آموزشی، پایه‌های صلح در سطح ملی و منطقه‌ای را به خطر انداخته و تأکید می‌کند برای داشتن جامعه و مردمی صلح‌جو نیازمند آموزشی با گرایش‌های پررنگ انسانی، اخلاقی، عادلانه، در دسترس، رایگان و کیفی هستیم. داشتن چنین آموزشی سخت نیست اما نیاز به تغییرات اساسی نگاه در سطوح گوناگون حاکمیت دارد و خوشبختانه تجربه‌های موفق جهانی برای آن موجود است.
به امید روزی که هیچ کودکی، هیچ مدرسه‌ای و هیچ جامعه‌ای در معرض جنگ و درگیری، خشونت ساختاری و نابرابری نباشد و آموزش در ایران و جهان به کانال انسانی و اخلاقی و صلح‌جویانه خود بازگردد.
کانون صنفی معلمان ایران
۱۴۰۲/۱۱/۳
