احمد رأفت – هفتاد و چهارمین جشنواره سینمایی فیلم برلین که به «برلیناله» معروف است، از ۱۵ تا ۲۵ فوریه ۲۰۲۴ در پایتخت برلین برگزار خواهد شد. طی سال‌های گذشته سینمای ایران در این جشنواره‌ی بین‌المللی حضوری فعال داشته مگر در مواقعی که به دلیل سانسور و سرکوب مردم معترض، این جشنواره از پذیرفتن حضور فیلم‌های تولید ایران خودداری کرده است. با اینهمه در چنین مواقعی نیز معمولا سینماگران ایرانی که در کشورهای دیگر زندگی می‌کنند، در بخش‌های مختلف این فستیوال حضور می‌یافتند.
امسال «کیک محبوب من» ساخته بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم، کارگردان‌های ممنوع الخروج ایرانی در بخش رقابتی هفتاد و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین یا برلیناله که ۲۶ بهمن آغاز به کار خواهد کرد حضور خواهد داشت. در این فیلم که محصول مشترک کشورهای ایران، فرانسه، آلمان، و سوئد است، اسماعیل محرابی و لیلی فرهادپور نقش‌آفرینی می‌کنند. این فیلم روایت زندگی زنی مسن پشت درهای بسته در کشوری است که حقوق زنان در آن به شدت محدود شده، ولی او با جسارت تمام به دنبال تحقق تمام خواسته‌های خود در زندگی است.
مأموران جمهوری اسلامی ۱۱ مهر سال جاری هنگامی که بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم راهی فرانسه برای انجام مراحل فنی «کیک محبوب من» بودند، در فرودگاه گذرنامه‌های آنها را ضبط کرده و هر دو از سوی نظام متهم به «تبلیغ علیه نظام» و «اقدام علیه امنیت ملی» شدند. هنوز دادگاهی جهت بررسی اتهامات این دو سینماگر برگزار نشده است. ممنوع‌الخروجی این دو هنرمند واکنش شماری از نهادهای هنری و فرهنگی بین‌المللی و نیز برخی چهره‌های سرشناس سینمائی جهان را به دنبال داشت که در بیانیه مشترکی خواهان لغو این محدودیت‌ها شدند. در این بیانیه آمده است «ما معتقدیم که مردم ایران باید در کنار سایر شهروندان در سراسر جهان از فرصت تماشای فیلم‌های بهتاش صناعی‌ها، مریم مقدم و سعید روستایی، خواندن گزارش‌های نرگس محمدی و شنیدن موسیقی سامان یاسین، برخوردار باشند. مردم باید بتوانند از هنر بازیگران با استعداد ایرانی لذت ببرند، حتی اگر آنها با حجاب اجباری موافق نباشند.»
«کیک محبوب من» در بخش مسابقه جشنواره فیلم برلین
کارلو شاتریان دبیر جشنواره فیلم برلین، روز سه‌شنبه سوم بهمن ماه اعلام کرد که فیلم سینمایی «کیک محبوب من» به کارگردانی مشترک بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم دو کارگردان ممنوع‌الخروج ایرانی به عنوان یکی از بیست فیلم بخش اصلی مسابقه هفتاد… pic.twitter.com/xazyDc6D3g
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) January 23, 2024
کارلو چاتریان مدیر هنری جشنواره برلین در نشست خبری معرفی هفتاد و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین گفت «لیلی فرهادپور در این فیلم نقش یک زن پا به سن گذاشته را بازی می‌کند که تصمیم می‌گیرد به زندگی‌اش سر و سامان بدهد و کارهایی را بکند که مردم پیش از انقلاب ۵۷ در ایران انجام می‌دادند.» ماریته ریسن‌بِک تهیه‌کننده سینمایی و مدیر اجرایی برلیناله نیز جشنواره بین‌المللی فیلم برلین را «فضایی برای بیان هنری و گفتگوی مسالمت‌آمیز و مکان ملاقات و تبادل نظر و کمک به درک بین‌المللی» اعلام کرد. در تصویرهائی که از «کیک محبوب من» تا کنون منتشر شده، لیلی فرهادپور بدون حجاب اجباری دیده می‌شود. این دو کارگردان با فیلم قبلی‌شان «قصیده گاو سفید» جوایز ارزنده‌ای را از جشنواره‌های سینمایی مختلف از جمله برلین و زوریخ دریافت کردند. اکران «قصیده گاو سفید» در ایران همچنان ممنوع است.
در بخش رسمی برلیناله، ۲۰ فیلم بلند برای دریافت جایزه خرس طلایی رقابت خواهند کرد که از این تعداد، دو فیلم مستند حضور دارند. در میان کارگردانان ۹ نفر زن هستند که مریم مقدم یکی از آنهاست. ۳۰ کشور در تولید فیلم‌هایی که به بخش مسابقه راه یافته‌اند مشارکت داشته‌اند. از جمله رقبای «کیک محبوب من» می‌توان به آثار کارگردانان شناخته شده‌ای چون الیویه آسایاس، برونو دومون، عبدالرحمان سیساکو، ماتی دیوپ، آلونسو رویز پالاسیوس و هانگ سانگ‌سو اشاره کرد. آلونسو رویز پالاسیوس کارگردان مکزیکی و هونگ سانگ سو از کره جنوبی، هرکدام دو خرس نقره‌ای جشنواره برلین را در کارنامه خود دارند.
در بخش جانبی «برخوردها» آخرین فیلم علی‌یار راستی با عنوان «خمیازه بزرگ» در کنار ۱۴ فیلم دیگر حضور خواهد داشت. محمد عاقبتی، صابر ابر، مهین صدری و مهرداد ضیائی در این فیلم که نخستین اثر بلند سازنده‌اش است، نقش‌آفرینی می‌کنند. «گوسفند» ساخته هادی بابایی‌فر در بخش «فیلم‌های کوتاه» و مستند «میدگل» ساخته سروناز علم بیگی و محصول مشترک ایران و آلمان در بخش «نسل» حضور دارند. مستند «سیاره دزدیده شده من» که محصول مشترک ایران و آلمان به کارگردانی فرحناز شریفی است نیز در بخش «پانوراما» به نمایش در خواهد آمد. فیلم‌های «شهید» ساخته نرگس کلهر و «دیشب چه خوابی دیدی پاراجانوف» ساخته فراز فشارکی نیز در بخش فوروم جشنواره برلین اکران خواهند شد.
