در حالی که مقامات دولتی مدعی کنترل تورم و بهبود وضعیت اقتصاد هستند اما بحران‌های معیشتی و گسترش پرسرعت فقر و فلاکت در ایران دولت را وادار به توزیع یارانه و بسته‌های غذایی کرده است.
وزارت کار جمهوری اسلامی به تازگی سبد ۱۱ قلمی غذایی را برای حمایت از خانوارهای مشمول در طرح کالابرگ الکترونیک رونمایی کرده است. این طرح برای دهک‌های درآمدی اول تا سوم، به عنوان کم‌درآمدترین دهک‌های درآمدی کشور، در نظر گرفته شده است.
رضا یحیوی مشاور معاون رفاهی و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در توضیح جزییات این طرح گفته «ماهانه برای هر نفر ۳ لیتر شیر، یک بسته ۴۰۰ گرمی پنیر uf، یک دبه ۲/۵ کیلویی ماست کم‌چرب، یک کیلو تخم مرغ، یک کیلو گوشت مرغ، یک بسته ۸۱۰ گرمی روغن مایع، یک بسته ۷۰۰ گرمی ماکارونی، ۲ کیلو برنج، نیم کیلو قند و شکر، یک کیلو و ۲۰۰ گرم حبوبات و نیم کیلو گوشت منجمد گوساله در نظر گرفته شده است.»
ارزش ریالی این بسته غذایی در مجموع ۷۴۳ هزار و ۷۵۰ تومان به ازای هر فرد است. همچنین اعلام شده ۲۰۰ هزار فروشگاه کوچک، بزرگ و زنجیره‌ای در شهر و روستاهای استان‌های مختلف در دسترس مردم است تا آنها بتوانند از طریق کالابرگ الکترونیک خرید خود را انجام بدهند.
توزیع کالابرگ الکترونیک قرار بود از حدود دو سال پیش و از فروردین ۱۴۰۱ با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و تحمیل تورمی مضاعف به مواد خوراکی صورت بگیرد اما دولت به دلیل نبود منابع مالی، و با توجیه آماده نبودن زیرساخت‌ها، با دو سال تأخیر اجرای این طرح را آغاز کرده است.
این طرح برای نخستین‌بار در بهمن امسال اجرایی شد و گفته شده که یارانه نقدی به مدت سه ماه (تا اردیبهشت ۱۴۰۳) در حساب افراد شارژ می‌شود. اگر در هر ماه افراد از این طریق خرید کنند، یارانه مضاعف را دریافت می‌کنند؛ اما اگر خریدی از طریق کالابرگ انجام نشود، یارانه آن ماه حذف می‌شود و فرد باید برای ماه دیگر خرید را انجام دهد تا یارانه مضاعف را دریافت کند.
توزیع مواد غذایی کوپنی که تنها تفاوت‌اش با کوپن‌های دهه شصت، الکترونیک شدن به صورت کارت است، در حالی در کنار دیگر طرح‌های حمایتی در دستور کار دولت است که مقامات دولتی مدعی بهبود وضعیت اقتصادی کشور هستند.
ابراهیم رئیسی روز دوشنبه ۱۶ بهمن‌ماه در مراسمی با عنوان «آیین اهدای نخستین جایزه ملی روایت پیشرفت» طی سخنانی کاملا بی‌پایه و اساس گفته «نه جنگ نه جریان منافقین نه تهدیدها و نه تحریم‌ها ملت ما و قطار پیشرفت را نتوانست از حرکت باز بدارد و این قطار پیشرفت همواره در حال حرکت بود و هیچگاه از حرکت بازنایستاد.»
او چند روز پیشتر نیز در ادعاهایی مشابه از «شکست تحریم» گفته بود: «انجام ١١ پرتاب ماهواره‌ای هم تحریم‌ها را شکست داد و هم طرح انزوای جمهوری اسلامی را با شکست مواجه کرد.»
بحران در اقتصاد ایران بیداد می‌کند؛ ابراهیم رئیسی لاف «قطار پیشرفت» می‌زند!
در آنسو اما آنچنان فقر و فلاکتی در کشور در جریان است که در عمل قشر متوسط ناپدید و به زیر خط فقر سقوط کرده است. اقشار زیادی در تأمین خوراک ضروری و تأمین کالری مورد نیاز روزانه با بحران روبرو هستند و کارشناسان نسبت به سلامت ایرانیان هشدار می‌دهند.
زهرا عبداللهی، مدیر کل سابق دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، بارها درباره افزایش ناامنی غذایی به‌ویژه درباره طبقات محروم هشدار داده است.
او در مصاحبه‌های مختلف گفته ناامنی غذایی به ویژه در مناطق محروم کشور گسترش یافته و سبب افزایش شیوع سوءتغذیه کودکان زیر پنج سال و دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر تغذیه‌ای مانند مادران باردار و نوجوانان، شده است.
این کارشناس همچنین به تشدید کمبود مصرف ریزمغذی‌ها مانند کمبود آهن، روی، ویتامین آ و کمبود دریافت مواد پروتئینی هشدار داده است.
این مقام پیشین وزارت بهداشت همچنین گفته وضعیت چند استان کم‌برخوردار کشور از جمله سیستان‌و‌بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی و خوزستان به لحاظ امنیت غذایی نامطلوب‌تر است و در حال حاضر بدی تغذیه در استان‌های محروم موجب شده است که شیوع سوءتغذیه کودکان زیر پنج سال خود را به صورت لاغری، کم‌وزنی و کوتاه‌قدی نشان بدهد.
در چنین شرایطی دولت به ناچار طرح‌هایی برای حمایت بیشتر از معیشت خانوارها را تدوین کرده است. سه طرح کالابرگ الکترونیک، یارانه ارتقای امینت غذایی کودکان که از ۶۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است و طرح «یسنا» مربوط به مادران باردار یا دارای فرزند شیرخوار که یارانه ۴۰۰ هزار تومانی است، طرح‌هایی است که دولت برای افزایش ارتقای امنیت غذایی آحاد مردم، کودکان تا ۵۹ ماه و مادران باردار و شیرده تعریف کرده است.
اینهمه در حالیست که با توجه به سابقه طرح‌های مشابه پیشین که از سوی دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی تصویب و اجرایی شده و در نهایت نتوانسته به اهداف تعیین شده دست پیدا کند، درباره موفقیت این طرح‌ها در حمایت از معیشت اقشار آسیب‌پذیر نیز تردیدهایی وجود دارد.
در آنسو اما هشدارها نسبت به گسترش فقر در کشور از سوی کارشناسان ادامه دارد. علیرضا حیدری کارشناس اقتصادی درباره گرفتار شدن بخش زیادی از جمعیت کشور در «تله فقر» گفته که برخی کالاها در دسته کالاهای ضروری قرار می‌گیرند و با نسبت به افزایش قیمت مقاوم‌تر هستند: «یعنی مابه‌ازای هر میزان قیمتی که افزایش پیدا کند، حساسیت برای مصرف آن کالا قابل توجه نیست مانند کالاهای سلامت‌محور و خوراک است که مردم به هر قیمتی این کالای ضروری را مصرف می‌کنند. اما امروز شرایط به گونه‌‌ای شده که متاسفانه اثر قیمتی مصرفکننده را وادار به تعدیل مصرف کرده است. به این نقطه حساس «بحران قدرت خرید» گفته می‌شود.»
این کارشناس اقتصادی افزوده در این نقطه، مصرفکننده تلاش می‌کند سطح مصرف خود را برای برخی کالاها کاهش ندهد. اما وقتی در این شرایط قرار می‌گیرد و متوسط سرانه مصرف کاهش پیدا می‌کند یعنی برخی اقشار اساسا مصرفی ندارند و مصرف گروه‌هایی از جامعه به صفر رسیده یا به شدت کاهش یافته اما از سوی دیگر گروهی هم بیشتر از سرانه مصرف دارند و این خود به معنای تهدید غذایی است.
به گفته علیرضا حیدری، سال به سال دهک‌های درآمدی بالاتری گرفتار «تله فقر» می‌شوند بطوری که می‌بینیم که دهک‌های متوسط هم در حال کوچک کردن سبد غذایی خانوار هستند و خانوار دهک‌های کم درآمد تا متوسط تحت فشار هستند.
او معتقد است طبقات مزد بگیر طی یک سال به صورت مستمر کاهش قدرت خرید را تجربه می‌کنند و این کاهش قدرت خرید خود را در حوزه معیشت، سلامت، آموزش و مشهودتر از همه در حوزه مسکن نشان داده بطوری که سابقه نداشته محل سکونت طبقات اجتماعی به دلیل کاهش قدرت خرید اینطور مشهود تغییر کند و به شهرهای اقماری سرزمین اصلی مهاجرت کنند.
وبسایت «جهان صنعت» در گزارشی با عنوان «کودتا علیه مصرف خانوار» به این موضوع پرداخته و نوشته نان و غلات که ستون فقرات تامین کالری مورد نیاز برای دهک‌های فقیر و کم‌درآمد کشور را شکل می‌دهند و از ابتدای سال جاری با کنترل‌گری بیشتر دولت روبه‌رو بوده‌اند و با ۴۸/۳ درصد رشد تورمی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، آژیر خطر را به صدا درآورده‌اند.
«جهان صنعت» در ادامه به دیگر کالاهای خوراکی اشاره کرده و نوشته در گروه فرآورده‌های گوشتی اوضاع به مراتب وخیم‌تر بوده و نرخ تورم این گروه کالایی نزدیک به ۱۲۰ درصد بیشتر از نرخ تورم کل کشور است و عملاً به معنای حذف این ارقام کالایی از سفره ۴ الی ۷ دهک درآمدی کشور است.
