پایگاه خبری هیل وابسته به کنگره آمریکا در مقالهای که ۱۹ فوریه (۳۰ بهمنماه) منتشر شد، با اشاره به توقیف (مصادره) یک فروند هواپیمای بوئینگ متعلق به ونزوئلا که از شرکت «ماهانایر» خریداری کرده بود، مینویسد دولت بایدن اگر ارادهای برای اعمال جدی تحریمهای جمهوری اسلامی و رژیمهای ضدآمریکایی داشته باشد با اجرای قاطع تحریمها فرصت فوقالعادهای برای مقابله با آنها دارد.
«هیل» نوشته است که دولت بایدن فرصت بینظیری برای تشدید مقابله با رژیمهای ضدآمریکایی در ونزوئلا، ایران و نیکاراگوئه دارد. اقدامات اخیر نشان میدهد که اعمال جدّی تحریمهای سخت میتواند کارساز باشد و بایدن به این موضوع باید توجه داشته باشد و بر اساس آن عمل کند.
اوایل این هفته، مقامات ایالات متحده یک هواپیمای باری توقیف شده بوئینگ ۷۴۷-۳۰۰ را از بوئنوس آیرس پایتخت آرژانتین به یک فرودگاه نظامی در فلوریدای جنوبی منتقل کردند. این هواپیما زمانی متعلق به شرکت هواپیمایی «ماهان ایر» بود که از فعالیتهای تروریستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پشتیبانی میکند. این شرکت قبلاً در فهرست تحریمهای آمریکا قرار گرفته بود.
ماهان این هواپیما را در سال ۲۲۰۱ به عنوان بخشی از یک معامله گستردهتر بین ایران و ونزوئلا به شرکت Emtrasur یکی از شرکتهای تابعه «کانویاسا» (شرکت هواپیمایی دولتی ونزوئلا) که تحت تحریمهای آمریکا قراردارد فروخته بود.
رژیمهای ایران و ونزوئلا از هواپیماهای شرکت Emtrasur برای دور زدن تحریمهای آمریکا و انتقال محمولههای غیرقانونی در سراسر جهان استفاده میکردند اما در ژوئن سال۲۰۲۲ وقتی هواپیمای بوئینگ این شرکت در بوئنوس آیرس فرود آمد، تأمینکنندگان محلی سوخت به دلیل تحریمها اجازه سوختگیری به آن را ندادند. این هواپیما در نهایت به دلیل مشکوک بودن خدمه آن از جمله به علت همکاری با سپاه پاسداران و اطلاعات نظامی ونزوئلا و همچنین به دلیل ماهیت مأموریتی که داشت اجازه پرواز نگرفت و در همانجا زمینگیر شد. سرانجام این هواپیما پس از ۱٨ ماه درگیری حقوقی، به آمریکا منتقل گشت.
پایگاه خبری «هیل» مینویسد این اقدام یک موفقیت برای سیاست تحریمی ایالات متحده است و مسیر روشنی را نشان میدهد. دولت بایدن اکنون باید به دنبال تکرار این موفقیت در برابر بقیه ناوگان حمل و نقل هوایی ایران و ونزوئلا باشد که همچنان فعال هستند.
بدون ترانسفر هواپیمای «ماهان ایر»، شرکت کانویاسا قادر به انجام پروازهای مسافت طولانی نخواهد بود. پروازهایی که این شرکت انجام میدهد، عملیات تجاری معمولی نیستند. اعتقاد بر این است که آنها اغلب تقریباً خالی از مسافر پرواز میکنند، اما محموله حمل میکنند، از جمله پهپادهای ساخت جمهوری اسلامی که روسیه از آنها برای انجام عملیات در اوکراین و حملات تروریستی استفاده میکند. با کمک این هواپیماها همچنین محمولههای طلا از ونزوئلا به ایران برای پوشش معاملات تحریمشده استفاده میشود.
بر اساس گزارشها، هواپیماهای شرکت کانویاسا مسافرانی را جابجا میکنند که اغلب مهاجران غیرقانونی به نیکاراگوئه هستند تا از آنجا به سمت مرزهای جنوبی ایالات متحده فرستاده شوند.
این نقل و انتقالات هواپیما اخیراً انجام شده است. در تابستان ۲۰۲۱، دو شرکت هواپیمایی قراردادی را امضا کردند که طبق آن ماهان چهار فروند هواپیما را به کونویاسا فروخت و به این شرکت هواپیمایی ونزوئلایی اجازه داد تا با هواپیماهای جدید دوربرد ایران، پروازهای تجاری خود را به تهران آغاز کند. این چهار هواپیما شامل یک فروند هواپیمای باربری بوئینگ ۷۴۷ بود که اکنون توسط مقامات آمریکایی توقیف شده و سه فروند هواپیمای مسافربری ایرباس A340 که کانویاسا از طریق یک واسطه مستقر در دوبی از ماهان خریده بود.
در سال ۲۰۲۳ ماهان دو ایرباس ۳۴۰ دیگر را به کانویاسا اجاره داد، از جمله یکی که از طریق واسطههای غیرشفاف مستقر در آفریقا خریداری کرده بود.
کانویاسا اکنون هر پنج هواپیمای ایرباس-۳۴۰ را که ماهان در اصل برخلاف تحریمهای ایالات متحده خریداری کرده، اداره میکند. کانویاسا فقط با اتکا به هواپیماهای ماهان میتواند فعالیتهای غیرقانونی خود را انجام دهد و بدون آنها ناوگان کانویاسا هواپیمای دوربرد نخواهد داشت.
به لطف عرضه مداوم، هواپیماهای ایرباس A340 ماهان ایر، دهها پرواز به تهران انجام داده و مسیرهای کاراکاس-مسکو و کاراکاس-دمشق را به فعالیت خود اضافه کرده است.
شرکت کانویاسا همچنین تقریباً هر روز بین کوبا و پاراگوئه و نیکاراگوئه پرواز میکند و پشتیبان یک طرح بدخیم مشترک با سایر دیکتاتوریهای متحد در منطقه برای تقویت کاروان مهاجران غیرقانونی است که برای ورود به ایالات متحده تلاش میکنند.
«هیل» میپرسد، دولت بایدن برای مهار بیشتر استفاده غیرقانونی کانویاسا از هواپیماهای تحریم شده چه کاری میتواند انجام دهد؟ و با اشاره به اینکه خوشبختانه توقیف هواپیمای باربری Emtrasur توسط ایالات متحده قبلاً فعالیت آن را تحت تاثیر قرار داده بود مینویسد، این شرکت هواپیمایی ونزوئلا قبلاً خدمات خود به شیلی، آرژانتین و بولیوی را لغو کرده و تنها مسیرهای مکزیک، نیکاراگوئه و کوبا را در کنار پروازهای ایران، روسیه و سوریه در منطقه حفظ کرده است. اما میتوان کارهای بیشتری انجام داد:
اول، واشنگتن میتواند فشار وارد شده به آرژانتین در سال ۲۰۲۱ را تکرار کند. فشار بیسر و صدا بر تامینکنندگان سوخت هواپیما، ارائهدهندگان خدمات فرودگاهی و یک حکم احتمالی که برای توقیف به وزارت دادگستری کشورهایی که این هواپیماها ممکن است آنها را در یک کشور ثالث فرود بیاورند ارائه شده است. بدین ترتیب ایران و ونزوئلا از ابزاری حیاتی برای دور زدن تحریمها و ایجاد شرارت محروم میشوند.
واشنگتن همچنین میتواند بیسرو صدا به متحدان خود فشار آورد تا حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای عبوری کانویاسا ببندند. این کاری است که ایالات متحده قبلا انجام داده است. حداقل در دو نوبت، یک هواپیمای ایرانی از حق فرود محروم شد یا حریم هوایی به روی هواپیما بسته شد بطوری که مجبور شد مسیر خود را تغییر دهد یا زمینگیر شود. در اکتبر ۲۰۲۲ کشور کیپورد حق فرود یک هواپیمای باری ایرانی را که توسط شرکت هواپیمایی «قشم فارس ایر» تحت تحریم ایالات متحده اداره میشد، لغو کرد، زیرا این هواپیما در حال نزدیک شدن به فرودگاه اصلی این کشور جزیرهای در آفریقا بود.
در ژوئن سال ۲۰۲۲ اروگوئه حریم هوایی خود را به روی هواپیمای باری شرکت Emtrasur در حالی که سعی داشت بوئنوس آیرس را ترک کند، بست. نتیجه هر دو اقدام پیامدهای قابل توجهی داشت: هواپیمای «قشم فارس ایر» دیگر به آمریکای لاتین پرواز نمیکند و هواپیمای «امتراسور» زمینگیر شد و اکنون توقیف شده است.
بقیهی هواپیماهای دوربرد شرکت کانویاسا که همگی از «ماهان ایر» خریداری شدهاند، همچنان مسیرهای خود را به مسکو و تهران ادامه میدهند و آنها را در برابر اقدامات مشابه کشورهایی که در مسیر رسیدن به مقصدشان پرواز دارند، آسیبپذیر میکنند. علاوه بر کوبا و نیکاراگوئه، کانویاسا به مکزیک نیز پرواز میکند، جایی که ایالات متحده میتواند اقداماتی برای توقیف و مصادره هواپیماهای آن انجام دهد.
دولت بایدن میتواند از دیپلماسی آرام و اقدامات قانونی در کشورهای دوست برای توقیف هواپیماهایی استفاده کند که ونزوئلا برای تسهیل فرار از تحریمها در خدمت تهران و کاراکاس به کار میگیرد.
در پایان مقالهی پایگاه خبری «هیل» آمده، «ماجرای توقیف هواپیمای ونزوئلا نشان میدهد در جایی که اراده سیاسی وجود دارد، تحریمها جواب میدهد. با زمینگیر کردن هواپیماهای بیشتر، واشنگتن میتواند صدمات جدی مهمی به دولت ونزوئلا و متحدانش در نیکاراگوئه و ایران وارد کند. دولت بایدن منتظر چه چیزیست؟»