معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست بیشترین حجم قاچاق پرندگان را برای سه گونه بالابان، شاهین و بحری دانست و گفت: «ما با قاچاق گونه‌ای مواجه هستیم که کل جمعیت این پرندگان حدود ۳۰۰۰ قطعه برآورد می‌شود و این وضعیت بحرانی است و حالا با این حجم از قاچاق این پرنده، آینده‌ای بسیار خطرناک را رقم می‌زند.»
روز شنبه ۴ فروردین وبسایت «رکنا» با اعلام این مطلب به نقل از حسن اکبری معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست نوشت: «بیشترین قاچاق پرندگان مربوط به بالابان، شاهین و بحری است، اما بعضا تعدادی از این پرنده‌ها در حین قاچاق از بین می‌روند.»
رواج روش‌های بسیار آزاردهنده برای جابجایی پرندگان قاچاق
معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست ۲۹ دی‌ماه نیز در گفتگو با خبرگزاری ایلنا ضمن ابراز نگرانی از تداوم قاچاق پرندگان شکاری در کشور گفته بود: «متخلفان در روند زنده‌گیری و قاچاق پرندگان شکاری، دست به انجام اقدامات بسیار آزاردهنده‌ای می‌زنند؛ به نحوی که قاچاقچیان معمولا چشمان این پرندگان را با نخ می‌دوزند یا کلاه چرمی بر سر آنها می‌کشند تا اطراف را نبینند. همچنین شاهپرهای پرندگان شکاری را چسب می‌زنند تا در روند جابجایی آسیب نبینند، چون در این صورت از قیمت‌شان کاسته می‌شود.»
وی اضافه کرده بود: «قاچاقچیان همچنین در برخی موارد، پرندگان شکاری را در بطری‌های آب و یا لوله‌های پلیکا نگهداری می‌کنند تا کمترین تکان را بخورند، بنابراین قطعا حیوان در روند قاچاق آزار زیادی می‌بیند. به عبارت دیگر، در روند قاچاق پرندگان شکاری، هم جرم قاچاق حیات وحش و هم تخلف آزار حیوانات رخ می‌دهد.»
به گفته حسن اکبری، در ایران «چهار گونه ارزشمند پرندگان شکاری بومی شامل شاهین، بالابان و بحری و هوبره وجود دارد که علاوه بر بالا بودن آمار قاچاق آنها، گونه‌های در خطر انقراض محسوب می‌شوند که افزایش میزان زنده‌گیری آنها از طبیعت در سال‌های اخیر به‌خصوص درباره گونه «هوبره» به کاهش محسوس جمعیت این گونه‌های ارزشمند دامن زده و این در حالی است که کاهش قاچاق پرندگان شکاری، نیازمند همکاری جوامع محلی و نیروهای پلیس با سازمان حفاظت محیط‌زیست است.»
وی با بیان اینکه «در حوزه قاچاق پرندگان شاهد ورود غیرقانونی پرندگان زینتی از شرق کشور هستیم» گفته بود: «پرندگان بومی به‌خصوص پرندگان شکاری کشورمان از مرزهای غربی و جنوبی ایران به سمت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس قاچاق می‌شوند. البته تمایل به نگهداری از گونه‌های ممنوعه حیات وحش از جمله پرندگان شکاری در میان برخی افراد ثروتمند در کشورمان نیز افزایش پیدا کرده است و همین مسئله به تشدید زنده‌گیری گونه‌هایی نظیر شاهین، بالابان، بحری، هوبره و حتی انواع عقاب از طبیعت و نگهداری از آنها در منازل و باغ‌های شخصی مردم دامن زده است. »
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داده بود: «قاچاق پرندگان در ایران صرفا محدود به پرندگان شکاری یا زینتی نمی‌شود و به‌خصوص در جنگل‌های هیرکانی و زاگرس شاهد آن هستیم که تمایل به زنده‌گیری برخی پرندگان آوازخوان از تیره‌های مختلف گنجشک‌سانان نظیر سهره طلایی، طُرقه، چرخ‌ریسک و… با هدف قاچاق به کشورهای عربی یا نگهداری در منازل و باغ‌های شخصی در داخل کشورمان وجود دارد. البته متاسفانه آمار قاچاق پرندگان شکاری از سایر انواع پرندگان بیشتر است و تیره‌هایی از شاهین‌سانان در شمال شرق، شرق، مرکز و غرب کشور زیست می‌کنند و با توجه به پراکندگی پرندگان شکاری در سراسر ایران، متاسفانه زنده‌گیری و قاچاق این پرندگان در نقاط مختلف کشور رواج دارد.»
اکبری با تاکید بر بازگرداندن پرندگان شکاری به طبیعت پس از کشف محموله‌های قاچاق آنها، اقدامی بسیار تخصصی است، تاکید کرده بود: «وقتی یک محموله قاچاق پرندگان شکاری کشف می‌شود، نحوه برخورد با این حیوانات بسیار حساس است، چون کسانی که این حیوانات را کشف می‌کنند، باید بدانند که چشمان این پرندگان با نخ دوخته شده یا شاهپرهای آنها با چسب بسته شده است و این افراد باید بلد باشند که این موارد را به شکلی باز کنند تا حیوان صدمه نبیند، چون ممکن است به عفونت چشم، کوری و یا در نهایت تلف شدن پرنده منجر شود. در همین راستا، برای همکاران یگان حفاظت محیط‌زیست در تمام استان‌ها به‌خصوص استان‌های مرزی آموزش‌های تخصصی برگزار کرده‌ایم و این دوره‌ها را در بازه‌های زمانی مشخص تکرار می‌کنیم تا در صورت کشف پرندگان شکاری قاچاق‌شده، حداکثر احتمال بازگرداندن آنها به طبیعت وجود داشته باشد.»
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست بازگرداندن پرندگان شکاری کشف‌شده به طبیعت را فرآیندی کاملا تخصصی دانسته و گفته بود: «اینطور نیست که فقط بتوان یک پرنده را گرفت و به آسمان پر داد و اساسا وقتی محموله‌ای از پرندگان شکاری کشف می‌شود، در ابتدا پرندگان کشف‌شده به دلیل آسیب‌های احتمالی که با آن مواجه بوده‌اند، باید تیمار شوند و در مرحله بعدی، رها کردن این پرندگان در طبیعت باید با دقت انجام شود. چون ما زیستگاه پرندگان کشف‌شده را نمی‌دانیم و بعضا نمی‌توان ارزیابی کرد که این پرندگان دقیقا از کجا زنده‌گیری شده‌اند؛ بنابراین در برخی موارد، به‌ناچار این پرندگان در زیستگاه اصلی خود رهاسازی نمی‌شوند و چون با محیط جدید آشنا نیستند، اگر رهاسازی به شکل تخصصی انجام نشود، شاید مشکلاتی برایشان ایجاد شود.»
اکبری با تاکید بر اینکه مجازات‌های پیش‌بینی‌شده در قوانین فعلی برای جلوگیری از قاچاق پرندگان شکاری و دیگر گونه‌های حیات وحش بازدارنده نیست، اضافه کرده بود: «برای تشدید مجازات قاچاقچیان حیات وحش، قبلا پیشنهاداتی در راستای اصلاح قانون مقابله با قاچاق ارائه شده بود، اما کامل نبود و اکنون در تلاش هستیم که بتوانیم پیشنهادات جدیدی را ارائه دهیم. البته در لایحه حفاظت و مدیریت پایدار حیات وحش که هم‌اکنون در کمیسیون‌های تخصصی دولت در دست بررسی قرار دارد نیز مفادی را گنجانده‌ایم که بر اساس آنها، مجازات قاچاق گونه‌های مختلف حیات وحش از جمله پرندگان شکاری تشدید می‌شود. همچنین در نظر داریم تا در جلسه آتی شورای عالی حفاظت محیط زیست، جرائم مالی حمل، نگهداری و خرید و فروش انواع گونه‌های ممنوعه حیات وحش را چند برابر کنیم تا ارتکاب به جرم برای متخلفان این حوزه با هزینه بیشتری همراه باشد.»
کشورهای حاشیه خلیج فارس مقصد قاچاق پرندگان شکاری
این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست در ۲۹ آذرماه نیز در گفتگو با خبرگزاری ایرنا، ایران را مقصد قاچاق گونه‌های مختلف حیات وحش به ویژه پرندگان زینتی دانسته بود که از شرق وارد کشور می‌شوند.
پرنده فقط یک پرنده بود؛ نگاهی به روند شکار و قاچاق پرندگان در ایران
به گفته وی در سال بین ۶ تا ١٢ هزار پستاندار و پرنده در کشور زنده‌گیری و وارد بازار خرید و فروش می‌شود، عدد بسیار بالایی است و بخش عمده‌ای هم از کشور خارج می‌شود.
پیشتر در همین ارتباط سام خسروی فرد روزنامه‌نگار و پژوهشگر محیط زیست به کیهان لندن گفته بود: «اگر آمار کشف شکار و صید غیرمجاز در سال‌های ۹۳ و ۹۴ را که از سوی مدیر کل حفاظت و مدیریت شکار و صید اعلام شده با هم مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که افزایش جریمه‌ها چندان اثری در کاهش تخلف نداشته است. به عبارت دیگر افزایش جریمه‌های نقدی و بازداشت متخلفان آنچنان که انتظار می‌رفت تاثیرگذار نبوده است و منجر به کاهش شکار و صید نشده است. باید در نظر داشت که دستگیری متخلفان و کشف تخلفات، مثل کوه یخ است. دستگیرشدگان و آنچه رسانه‌ای می‌شود فقط بخشی از واقعیت است و همه آن نیست.»
گزارش‌های مختلف از افزایش قاچاق گونه‌های حیات وحش از ایران حکایت دارند؛ از خرس و گربه‌سانان تا لاک‌پشت و انواع پرندگان قربانی قاچاق هستند. مرزهای شرقی و غربی ایران از مهم‌ترین مسیرهای قاچاق حیوانات وحشی به شمار می‌روند که کشورهای حوزه خلیج فارس یکی از مقاصد آنهاست.
