در نخستین روزهای سال و همزمان با تعطیلات نوروزی افزایش قیمت کالاهای خوراکی دوباره از سر گرفته شده است. کارشناسان نسبت به تشدید فقر در سال جدید هشدار داده و معتقدند با تشدید تورم، ریزش طبقه متوسط به زیر خط فقر اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
سال جدید خورشیدی در حالی آغاز شده که هنوز به پایان تعطیلات نوروز نرسیده، افزایش قیمت مواد خوراکی آغاز شده و قیمت مرغ و گوشت در روزهای گذشته افزایش یافته است.
هفته گذشته قیمت مرغ به با عبور از مرز ۸۰ هزار تومان به ۸۰,۱۰۳ تومان رسیده است. قیمت گوشت قرمز هم افزایشی بود؛ قیمت دام زنده در بازار روند صعودی را در پیش گرفت و با تجربه افزایش ۲۰ تومانی، کیلویی ۲۸۰ هزار تومان معامله شد. هر کیلو دام در کشتارگاه هم با افزایش قیمت ۵۵۰ هزار تومان خرید و فروش شد که افزایش ۵۰ هزار تومانی داشته است.
نرخ ارز و سکه نیز از نخستین روز فعالیت بازار پس از تعطیلات رسمی نوروزی با افزایش روبرو شد. افزایش نرخ ارز در ایران بطور مستقیم و غیرمستقیم بر افزایش قیمت انواع کالاها و خدمات در کشور موثر است و محرکی جدی برای افزایش تورم به شمار می‌رود.
تورم به یکی از مهمترین مشکلات اقتصاد ایران در سال‌های گذشته تبدیل شده و بررسی تورم سالانه در ۸۵ سال اخیر نشان می‌دهد تنها از سال ۱۳۹۸ تا کنون تورم بالای ۴۰ درصد طی چند سال پیاپی بر اقتصاد حاکم بوده است.
رکورد تازه قیمت دلار و سقوط بی‌سابقه ارزش ریال و قدرت خرید مردم
کارشناسان نسبت به تورم فزاینده در سال جدید خورشیدی هشدار می‌دهند که مشخص نیست چند درصد از جامعه‌ای که سال‌هاست به زیر خط فقر رانده شده تاب و توان تحمل آن را داشته باشند.
وحید شقاقی شهری کارشناس اقتصادی هشدار داده که در صورت عدم کنترل ناترازی‌های اقتصاد کلان، احتمال تورم‌های سهمگین وجود دارد و همین مسئله ضرورت پرداختن عاجل و جدی به معضل ناترازی‌های اقتصاد کلان را بیش از پیش مطرح می‌کند.
به گفته این اقتصاددان دور تورم- کسری بودجه، دور تورم- قیمت دلار، دور تورم- افزایش دستمزد و هزینه تولید موجب شده هزینه شکستن دورهای تورمی بسیار سخت شوند.
او در ادامه با بیان اینکه تشدید ناترازی‌های اقتصاد کلان هم بر تشدید شرایط تورمی منجر شده» گفته «به نظرم مهمترین بحران اقتصادی ایران برای سال ۱۴۰۳، نحوه مواجهه با شرایط تورمی و مقابله با ناترازی‌های اقتصاد کلان خواهد بود.»
تورم در اسفندماه هم افزایش یافت؛ چشم‌انداز ۱۴۰۳: تداوم گرانی و رکود تورمی
افزایش تورم به معنای رانده شدن بخش بیشتری از جمعیت ایران زیر خط فقر است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نرخ فقر متوسط کشور در سال ۹۶ حول و حوش ۲۰ درصد بود اما در پایان سال ۱۴۰۰ این نرخ به بالای ۳۰ درصد رسیده است. این اتفاق به آن معناست که فقرا امکان عبور از خط فقر و بازگشت به شرایط مطلوب را بیش از پیش از دست داده‌اند.
همچنین اشاره شده که در سال ۱۴۰۲ از میان سه دهک با کمترین میزان درآمد که نیاز به پوشش حمایتی داشتند، حدود ۷۵ درصد از هیچ گونه پوشش حمایتی بر خوردار نبودند.
کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیش‌بینی کردند با توجه به روند رو به رشد نرخ تورم، جمعیت بیشتری از کشور به زیر خط فقر سقوط کنند، این اتفاق بیش از همه «طبقه متوسط» کشور را تهدید می‌کند.
این مرکز همچنین بر ضرورت «اتخاذ سیاست‌های اجتماعی متناسب با وضعیت مذکور جهت فقرزدایی از اقشار محروم جامعه» و «اتخاذ سیاست‌های لازم برای جلوگیری از سقوط دهک‌های میانی به وضعیت زیر خط فقر» تأکید دارد.
بر اساس ارزیابی این مرکز پژوهشی، افراد دارای معلولیت، زنان سرپرست خانوار، سالمندان و کودکان مهمترین گروههای هدفی هستند که در برنامه ششم در بخش سیاست‌های حمایت اجتماعی در راستای بهبود وضعیت رفاهی مورد توجه قرار گرفتند. حمایت از گروه‌هایی که درآمدشان تکافوی حداقل زندگیشان را نمی‌دهد یا اساسا توان بازیابی خود را به دلایل گوناگونی از دست داده‌اند در اولویت قرار دارند.
از بین رفتن «طبقه متوسط» یکی از بحران‌هایی است که پیامدهای آن بطور مستقیم دامن جمهوری اسلامی را خواهد گرفت؛ یکی از این پیامدها تشدید ظرفیت برای بروز اعتراضات گسترده خیابانی است.
در همین رابطه امان‌الله قرایی مقدم جامعه‌شناس در گفتگو با «خبرآنلاین» با اشاره به تشدید فقر در سال گذشته گفتعه «تغییر بسیار مهمی که در سال ۱۴۰۲ شاهد آن بودیم، «کوچک‌شدن طبقه متوسط» است. این طبقه، سپر مقاومتی طبقات پایین در مقابل طبقات بالاست و ضعیف‌شدن آن به ضرر جامعه است.»
به گفته این جامعه‌شناس، وقتی طبقه متوسط فرو می‌ریزد، طبقات زیرین را به جنبش و حرکت درمی‌آورد و می‌تواند آنها را علیه طبقات بالا، حاکمیت و دولت برانگیزاند.
امان‌الله قرایی مقدم گفته است «ناآگاهی، رانت، رشوه، خلف وعده، روابط‌مداری و ناشایسته‌سالاری در جامعه ما بسیار است و این بر کسی پوشیده نیست. اقتصاد بیمار است و گرانی و تورم بیداد می‌کند. مجموعه این عوامل طبقه متوسط را تحت فشار قرار می‌دهند و منجر به تخریب آن می‌شوند.»
حسین کنعانی مقدم فعال سیاسی اصولگرا نیز با بیان اینکه «با تورم افسارگسیخته‌ای روبرو هستیم»، به «رویداد۲۴» گفت: «به نظر می‌آید که چالش اصلی ما در سال جدید همین بحث نافرمانی مدنی و حتی اعتراضات کارگری و برخی از صنایع که با زحمت فعال شدند، باشد.»
