جنجال استفاده از کارت سوخت یا آماده‌ ساختن افکار عمومی برای ⁧افزایش قیمت بنزین؟!

‌وبسایت «روزگار خودرو» از سیل آگهی‌های فروش کارت سوخت به قیمت ۲۰ میلیون خبر داد و نوشت: «بعد از جنجال خبری استفاده از کارت سوخت شخصی در پمپ بنزین‌ها بازار سیاه جدیدی ایجاد شد، بسیاری از افراد اقدام به فروش کارت سوخت خود در فضای مجازی کردند.»

بر اساس این گزارش قیمت فروش کارت سوخت‌ها از حدود ۳ میلیون تومان شروع می‌شود و تا بالای ۱۵ میلیون تومان هم می‌رسد. به عنوان مثال فردی کارت سوخت خود را به قیمت ۲۰ میلیون تومان برای فروش گذاشته است. فرد دیگری کارت سوخت‌اش را به مدت ۶ ماه با قیمت ۱۵ میلیون تومان آگهی کرده است.

بازار سیاه فروش کارت سوخت پس از انتشار سخنان اوجی وزیر نفت دولت رئیسی به منظور کاهش مصرف بنزین و کنترل ناترازی ایجاد شد. وی دلیل این تصمیم را قانون بودجه ۱۴۰۳ عنوان کرد.

اوجی ۱۵ فروردین در حاشیه جلسه هیأت دولت اعلام کرد: «در سال جدید سوختگیری فقط از طریق کارت سوخت خودرو انجام خواهد شد.» اظهارنظری که به معنای حذف کارت سوخت جایگاه‌داران و محدودیت در عرضه سوخت ارزیابی شده است.

وی با بیان اینکه «در نوروز امسال روزانه ۶ تا ۷ میلیون لیتر افزایش مصرف بنزین داشتیم اما بنزین در تمام جایگاه‌ها تامین شد» گفت: «قانونگذار وزارت نفت را مکلف کرده که در سال ۱۴۰۳، ۹۵ درصد فرآیند سوختگیری از طریق کارت‌های سوخت انجام شود.»

وی اضافه کرد: «با توجه به اینکه ممکن بود مردم در تعطیلات نوروز آمادگی لازم را نداشته باشند و کارت سوخت همراهشان نباشد، دستور دادیم که کارت سوخت جایگاه در اختیار مردم قرار گیرد. اما با توجه به وظیفه ما در مدیریت مصرف سوخت از طریق استفاده از کارت‌های سوخت شخصی، در هفته‌های آتی انشالله عملیات سوختگیری از طریق کارت سوخت شخصی انجام خواهد اخذ شد.»

اوجی یکی از راه‌های کنترل مصرف بنزین را استفاده از کارت سوخت اتومبیل‌ها دانسته و اضافه کرد: «انشالله با آمادگی لازم از یک هفته تا ۱۰ روز آینده، فرآیند سوختگیری تنها از طریق کارت‌های سوخت شخصی انجام خواهد شد.»

این موضوع با واکنش بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد. هیرش سعیدیان روزنامه‌نگار در شبکه اجتماعی ایکس به نقل از تسنیم نوشت که وزیر نفت گفته««از ۱۰ روز دیگر سوختگیری فقط با کارت سوخت شخصی انجام می شود» و ادامه داد: «۷ میلیون موتورسیکلت و صدها هزار خودرو قدیمی فاقد کارت سوخت هستند. این طرح اعلان جنگ به فقرا است. هزینه «یارانه سوخت بیش از۸۰ میلیارد$» است. دولت علاقمند است اذهان عموم را برای گرانی بنزین آماده سازد.»

با اینهمه خبرگزاری «تسنیم» با انتشار گزارشی با این عنوان که چه اتفاقی تا ۱۰ روز آینده در پمپ‌‌بنزین‌ها می‌افتد، نوشت: «تصمیم دولت بر این است که بعد از تعطیلات عید فطر، رفته رفته کارت‌های آزادی که برای ایام نوروز مازاد بر ایام پیش از نوروز، در جایگاه‌ها توزیع شده بود، جمع‌آوری شود. به‌ عبارتی، تعداد کارت آزاد جایگاه‌های عرضه سوخت به پیش از ۲۵ اسفند باز می‌گردد.»

اینهمه در حالیست که کارت سوخت به معضل مهم برای شهروندان تبدیل شده و وزارت نفت در واکنش به اخبار فروش کارت سوخت اعلام کرده است که هر کارت کد مخصوص دارد؛ اگر از جایگاه خارج شود در جایگاه دیگر جواب نمی‌دهد.

بر اساس اعلام این وزارتخانه کارت‌های شخصی هم ۱۶۰ لیتر بنزین دارند؛ بنابراین منطقی نیست با ارقام یک تا ۵ میلیون فروخته شوند و مردم باید ۹۰ درصد سوختگیری را با کارت سوخت شخصی انجام دهند.

در همین ارتباط جعفر سالاری نسب مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به خبرگزاری ایلنا گفت: «تکلیف ما استفاده ۹۰ درصدی مردم از کارت سوخت شخصی است و این موضوع در قانون عنوان شده و باید رعایت شود و اکنون هم در حال اطلاع‌رسانی این قانون هستیم.»

به گفته وی، «در حال حاضر مردم باید از کارت سوخت شخصی سوختگیری کنند و فعلا اگر به هر دلیل کارت خود را همراه نداشته باشند می‌توانند از کارت اضطرار استفاده کنند اما با توجه به کوتاه شدن صدور کارت ما محدودیت استفاده از کارت جایگاه را افزایش خواهیم داد.»

کارت‌های آزاد سوخت در جایگاه‌ها حذف نشد! افزایش قیمت یا کاهش سهمیه بنزین نداریم

از سوی دیگر در همین ارتباط مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه وضعیت کارت‌های سوخت اضطراری در جایگاه‌ها با توجه به قانون بودجه ۱۴۰۳ محدود خواهد شد اما این به معنای جمع‌آوری کارت‌های اضطراری طی هفته جاری در جایگاه‌ها نیست به خبرگزاری ایسنا گفت: «کارت اضطراری برای جایگاه‌های سوخت کماکان تا تکمیل مقدمات وجود خواهد داشت و تدابیر لازم برای صدور کارت سوخت شخصی درنظر گرفته شده است.»

با این حال مشخص نیست اگر قرار باشد شهروندان ۹۰ درصد سوختگیری را با کارت شخصی خود انجام دهند چنانچه سهمیه بنزین آنها تمام شود، تکلیف حجم تردد شهروندان به ویژه در شهرهای بزرگ با وجود محدودیت مصرف و بالارفتن مصرف بنزین چه می‌شود.

در روزهای گذشته خبرهایی درباره ثبت رکورد تازه‌ای در مصرف بنزین در کشور منتشر شد. وزارت نفت اعلام کرد که رکورد مصرف بنزین در بازه زمانی ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ تا ۹ فروردین ۱۴۰۳ شکسته شده است.

به‌ گفته جعفر سالاری‌نسب این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۱۸ درصد افزایش یافته است: «بطور میانگین از ابتدای نوروز امسال تا کنون (یکم تا یازدهم فروردین‌ماه) ۱۲۱ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر بنزین در کشور توزیع شده است که این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال با ۱۱۴.۵ میلیون لیتر، ۷/۲ میلیون لیتر معادل ۶/۲ درصد افزایش یافته است.»

ثبت رکورد تازه در مصرف بنزین در شرایطی که همچنان وزارت نفت از افزایش مطلوب تولید بنزین ناکام بوده، زنگ خطری برای تشدید کسری بودجه کشور بوده است.

از سوی دیگر پیش‌بینی می‌شود مصرف بنزین در سال جدید افزایش پیدا کند؛ به بیان دیگر ناترازی بنزین در سال ۱۴۰۳ تشدید خواهد شد.

در این رابطه جعفر سالاری‌نسب گفته «برآورد سال ۱۴۰۳ این گونه تخمین زده شده است که میانگین مصرف بنزین ۸ الی ۱۰ درصد نسبت به سال ۱۴۰۲ رشد خواهد کرد و به ۱۲۴ الی ۱۲۶ میلیون لیتر خواهد رسید.»

این در حالیست که بنا به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد ناترازی بنزین در سال ۱۴۰۲ به ۱۰ میلیون لیتر در روز رسیده بود.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گزارش داده بود که میزان ناترازی بنزین کشور سالانه خسارت سه میلیارد دلاری به کشور وارد می‌کند. سه میلیارد دلار معادل درآمد فروش یک ماه نفت ایران است!

اکنون ایران در حالی با وجود ظرفیت بالا برای تولید و حتی صادرات بنزین، به واردکننده بنزین تبدیل خواهد شد که در شرایط تحریم، جمهوری اسلامی تلاش داشته بخشی از بنزین ناکافی تولید داخل را نیز صادر کنند تا کسری درآمدهای نفتی به دلیل محدودیت‌های تحریم را جبران کند.

از سوی دیگر هرچند «توجیه» حکومت از افزایش قیمت بنزین و برداشتن یارانه، «کاهش مصرف» و «مبارزه با قاچاق» عنوان می‌شود اما آمارهای مصرف بنزین با وجود افزایش قیمت در دولت روحانی و کاهش سهم کارت سوخت یارانه‌ای در دولت رئیسی و طی ماه‌های گذشته نشان می‌دهد که همه این اقدامات بر کاهش مصرف و یا «قاچاق» تأثیری نداشته و همچنان رکوردهای تازه‌ای در مصرف بنزین ثبت می‌شود.

پیشتر و در نخستین روزهای بهمن‌ماه ۱۴۰۲ دولت بدون اعلام قبلی و بطور ناگهانی  سهمیه بنزین ۳۰۰۰ تومانی یا همان نرخ آزاد در کارت‌های سوخت شخصی را از ۱۵۰ لیتر به ۱۰۰ لیتر کاهش داد. همچنین ذخیره سهمیه بنزین ۱۵۰۰ تومانی که تا پیش از این، ۹ ماه و به‌میزان حداکثر ۵۴۰ لیتر بود، از این پس به ۶ ماه و حداکثر ۳۶۰ لیتر کاهش یافت.

تداوم ناترازی بنزین در سال ۱۴۰۳؛ توجیه دولت برای افزایش قیمت شکست خورد

چند روز بعد گزارش‌های غیررسمی از یک نرخ سوم برای بنزین با قیمت هر لیتر ۸۰۰۰ تومان خبر دادند. خبرگزاری «ایلنا» هم همزمان در هفته نخست بهمن گزارش داد که «دولت بعد از دو گام حفظ بنزین سهمیه‌ای و محدودیت بنزین ۳۰۰۰ تومانی در نظر دارد تا با ایجاد یک نرخ سوم مصرف بنزین بیشتر از سهمیه (مجموع یارانه‌ای و آزاد) را به نرخ گران‌تری به پرمصرف‌ها عرضه کند.»

اینهمه در حالیست که در شرایط فعلی، ایران در ۱۰ سال آینده نیازمند واردات روزانه ۱۱۰ میلیون لیتر بنزین و معادل سالانه ۲۵ میلیارد دلار خواهد بود.