نازنین نوری (کیهان لایف) – مرجان ساتراپی رمان‌نویس و فیلمساز ایرانی- فرانسوی به عضویت آکادمی هنرهای زیبای فرانسه درآمد.
ساتراپی دومین شهروند ایرانی است که به عضویت این آکادمی انتخاب شده است. شهبانو فرح پهلوی از سال ۱۹۷۴ یکی از اعضای خارجی این آکادمی است. سایر اعضای خارجی این نهاد هنری و فرهنگی عبارتند از شیخ موزا بنت ناصر قطری (که در سال ۲۰۰۷ به این آکادمی پیوست)، شاهزاده کریم آقاخان چهارم (۲۰۰۷)، وودی آلن (۲۰۰۴)، نورمن فاستر (۲۰۰۷)، آنی لیبوویتز (۲۰۲۲) و چندین شخصیت فرهنگی و هنری دیگر.
آکادمی هنرهای زیبا یک انجمن علمی فرانسوی است که در سال ۱۸۱۶ در پاریس تأسیس شد و ۶۳ عضو از ۹ رشته هنری را گرد آورده است: نقاشی، مجسمه‌سازی، معماری، حکاکی، موسیقی، سینما و هنرهای دیداری و شنیداری، عکاسی و رقص.
ساتراپی یک ماه پس از انتخاب شدن خود در این آکادمی در فوریه، از یک کوبلن یادبود که به مناسبت المپیک تابستانی ۲۰۲۴ پاریس طراحی کرده، رونمایی کرد.
او پس از رونمایی از اولین بخش این سه‌گانه در ۱۲ مارس به روزنامه لوموند گفت: «بالاخره به عنوان یک فرانسوی مورد توجه قرار می‌گیرم».
او درباره تهیه‌ی این یادبود هنری به رویترز گفت: «وقتی تماس گرفتند اول فکر کردم چندان جدی نیست؛ اما اینطور نبود. من هم خیلی خوشحال و مفتخر بودم و هم اضطراب داشتم.»
یادبودی که توسط کارگاه‌های کوبلن‌سازی تاریخی Manufacture des Gobelins طی سه سال بافته شده، بر اساس طرحی است که ساتراپی به سفارش کمیته سازماندهی بازی‌های المپیک و پارالمپیک تهیه کرده است.
این کوبلن با ابعاد ۹/۵ متر در ۳/۴ متر در نمای هتل «د لا مارین» در میدان کنکورد پاریس به نمایش گذاشته می‌شود و سپس به نیس و به خانه بازی‌های زمستانی ۲۰۳۰ انتقال می‌یابد. بخش اصلی این کوبلن تصویر یک زن و مرد است که در یک حرکت ورزشی روبروی یکدیگر قرار گرفته‌اند و شعله‌ای که از بالای دست‌هایشان بلند می‌شود، با پایه برج ایفل یکی شده و به افق شهر پاریس در پس‌زمینه منتهی می‌شود.
اِروی لیموئن مدیر Mobilier National به لوموند گفت که آنها به دنبال هنرمندی با بیانی بسیار بصری بودند «که در اندیشه و گفتمان خود نیز از یکسو ارزش‌های جهانشمول و از سوی دیگر ارزش‌های فرانسه را به نمایش بگذارد.»
هنگامی که مرجان ساتراپی برای انجام این کار در سال ۲۰۲۱ سفارش داده شد، از رابطه ویژه‌ی خود با کشور فرانسه سخن گفت. او به مجله Paris Match گفت: «فرانسه مادرخوانده‌ی من است. او با من مهربان‌تر از مادرم بوده. بسیاری از کارهایی که در زندگی‌ام توانستم انجام بدهم، مدیون فرانسه و سخاوت آن هستم.»
ساتراپی در سال ۱۳۴۸ در شهر رشت به دنیا آمد. او که تنها فرزند یک خانواده روشنفکر سکولار و غرب‌گرا بود، در تهران بزرگ شد و تا ۱۴ سالگی در مدرسه فرانسوی‌ها تحصیل کرد تا اینکه والدین‌اش تصمیم گرفتند او را برای تحصیل به اتریش بفرستند زیرا ممکن بود در برخورد با نهادهای حکومتی با مشکل روبرو شود.
زمانی که در وین بود، یک رابطه ناموفق داشت که او را وارد یک مارپیچ نزولی در زندگی کرد که منجر به بی‌خانمانی و سوء مصرف مواد مخدر شد. او در ۱۹ سالگی به تهران بازگشت و به تحصیل در رشته هنر پرداخت و پس از یک ازدواج کوتاه، در سال ۱۹۹۳ به فرانسه رفت. پس از گذراندن دوره تصویرسازی از دانشکده هنرهای تزئینی استراسبورگ، به پاریس نقل مکان کرد و از آن زمان تا کنون با ماتیاس ریپا همسر سوئدی خود زندگی می‌کند.
ساتراپی بیشتر به خاطر داستان- گرافیک «پرسپولیس» که برگرفته از زندگی خودش است شناخته می‌شود. داستانی که دوران نوجوانی و جوانی او را در ایران پس از انقلاب و در اتریش پیش از اقامت در فرانسه روایت می‌کند. «پرسپولیس» که در سال ۲۰۰۰ به زبان فرانسه منتشر شد، یکی از موفق‌ترین رمان- گرافیک‌های جهان به شمار می‌رود که به انگلیسی و حداقل ۲۰ زبان دیگر ترجمه شده و میلیون‌ها نسخه از آن در سراسر جهان به فروش رفته است.
«پرسپولیس» بعدا توسط ساتراپی به صورت فیلمنامه برای انیمیشن تنظیم و در سال ۲۰۰۷ نامزد جایزه اسکار بهترین انیمیشن بلند شد.
ساتراپی با «گلدوزی‌ها» (۲۰۰۳) به نوشتن در مرز بین داستان- گرافیک و خاطرات ادامه داد: روایتی از گفتگوهای صریح خود در تهران با مادر، مادربزرگ و دیگر اقوام و دوستان زن در مورد عشق، جنسیت و مردان. «خورش آلو با مرغ» (۲۰۱۱) نیز داستان عموی اوست که نوازنده «تار» (عود) بود و وقتی دید نمی‌تواند جایگزینی برای ساز شکسته‌ی خود پیدا کند، تصمیم گرفت بمیرد. کتاب‌های مصور کودکان «هیولاها از ماه می‌ترسند» (۲۰۰۱) و «آه» (۲۰۰۴) و همچنین «صداها» (۲۰۱۴) و «رادیواکتیو» (۲۰۱۹) از دیگر کارهای او هستند. «رادیواکتیو» یک فیلم درباره زندگی ماری کوری است.
در سال ۲۰۲۱ پرتره‌های خیره‌کننده او از زنانی با لبان قرمز و موهای سیاه و افشان در نمایشگاه هنر پاریس به نمایش گذاشته شد.
ساتراپی در سال ۲۰۲۳ به همراه چهار تصویرگر ایرانی و ۱۳ تصویرگر غیرایرانی کتابی با عنوان «زن، زندگی، آزادی» منتشر کرد. این کتاب که در اصل به زبان فرانسه منتشر شده، به انگلیسی و سایر زبان‌ها نیز ترجمه شده است و نسخه فارسی آن به صورت آنلاین و رایگان در دسترس است.
*منبع: کیهان لایف
*نویسنده: نازنین نوری
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن
