ورود بی‌رویه مهاجران افغانستانی به ایران از یکسو و «واردات» سازمانیافته اتباع آن کشور به عنوان طرفدار جمهوری اسلامی از سوی دیگر، سبب بروز بحران‌های جدی از جمله در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی شده است. جمهوری اسلامی بجای سازماندهی مهاجران تلاش کرده از آن مهاجرانی نیز که از شرایط نابسامان سرزمین‌شان به ایران پناه آورده‌اند برای پیشبرد اهداف ایدئولوژیک خود استفاده کند. اینهمه جدا از «لشکر فاطمیون» است که حکومت از آنها در جنگ سوریه استفاده می‌کرده است. حالا با تشدید شرایط بحرانی، وزیر کشور گفته دیگر توان پذیرش اتباع خارجی وجود ندارد و استاندار تهران نیز از طرحی برای بازگرداندن آنها خبر داده است.
کارشناسان ماه‌هاست درباره ورود بی‌ضابطه اتباع افغانستانی به ایران و رها شدن موضوعاتی چون اسکان و اشتغال آنها از سوی حکومت هشدار می‌دهند. در هفته‌های گذشته برخی اثرات نامطلوب ورود و اسکان و اشتغال میلیون‌ها مهاجر قانونی و غیرقانونی به کشور نمایان شده است.
برخی محله‌ها به ویژه در کلانشهرها با تغییر بافت جمعیتی روبرو شده و جمعیت مهاجران افغانستانی بیش از اتباع ایرانی است.
داود بیگی‌نژاد نایب رئیس اتحادیه مشاوران املاک تهران با بیان اینکه درخواست اجاره مسکن از سوی افغان‌ها افزایش یافته، گفته که محل سکونت افغان‌ها در تهران عمدتا اغلب در منطقه ۲۰ و همچنین انتهای منطقه ۱۹ بوده و در برخی مناطق از جمله حاشیه شهر جمعیت افغان‌ها بیشتر از جمعیت ایرانی‌ها است.
این در حالیست که به گفته داود بیگی‌نژاد هر نوع قرارداد با اتباع خارجی که غیرقانونی به کشور وارد شده‌اند و مدارک اقامتی در ایران ندارند ممنوع است و «درباره اتباع خارجی که اجازه اقامت دارند، دفتر املاک باید پس از انعقاد قرارداد مدارک و دلایل اجازه اقامت را به اداره اماکن ارائه دهند.»
اجرای بی‌سر و صدای طرح قسطی سپرده‌گذاری ۱۰۰ میلیون تومانی اتباع خارجی
– اتباع خارجی با سرمایه‌گذاری ۱۰۰میلیون تومان (۱۶۰۰یورو) در بانک ملی دو استان گلستان و «خراسان رضوی» و ۱۵۰ میلیون تومان در بانک ملی استان تهران دفترچه اقامت دریافت می‌کنند. مبلغی که با قسط‌های ۱۰ ماهه و ۲۰… pic.twitter.com/8jglneqyw5
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) February 26, 2024
او همچنین گفته در برخی مناطق به دلیل تقاضای بالای افغانستانی‌ها برای اجاره خانه، نرخ اجاره‌بها نیز افزایش یافته است.
ناصر امانی عضو شورای اسلامی شهر تهران نیز با اعلام نگرانی ساکنان محله «جوادیه» از حضور پرشمار اتباع افغانستانی گفته «۶۰ درصد از ساکنان این محلات را اتباع تشکیل می‌دهند. ۱۰ تا ۳۰ درصد دانشآموزان مدارس این محله نیز از اتباع هستند.»
او همچنین گفته سکونت ده‌ها تن از اتباع افغانستانی در یک واحد مسکونی از جمله مسائلی است که ساکنان منطقه جوادیه به آن اعتراض دارند و حتی برخی مدیران مدارس خواستار راه‌اندازی مدارسی جداگانه برای دانشآموزان افغانستانی شده‌اند.
جمهوری اسلامی بطور مستقیم مسئول مشکلاتی است که موج سیل‌آسای ورود مهاجران افغانستانی در کشور ایجاد کرده است. سال‌هاست میلیون‌ها مهاجر افغانستانی به صورت رسمی و غیررسمی به ایران وارد می‌شوند و هیچ اقدام مشخصی برای کنترل مرزهای ایران با افغانستان صورت نگرفته است.
بخشی از مهاجران افغانستانی ایران را مسیر عبور و راه رسیدن به اروپا می‌دانند و پس از مدتی ایران را ترک می‌کنند اما بخش زیادی از آنان بدون وجود ساختاری سازمانیافته از سوی دولت، در ایران ساکن و مشغول کار و زندگی می‌شوند.
جمهوری اسلامی نه تنها کنترلی بر مرزها و ورود مهاجران انجام نداده بلکه حتی برآوردی از ظرفیت بخش‌های مختلف کشور برای پذیرش این مهاجران و یا بررسی آثار منفی و یا احیانا مثبت حضور نیروی کار افغانستانی در کشور، و همچنین چگونگی روند تحصیل و آموزش فرزندان پرتعداد خانوارهای مهاجر نداشته است. فاجعه آنجاست که حتی سامانه‌ای کارآمد برای ثبت داده‌های مربوط به مهاجران قانونی و غیرقانونی هم وجود ندارد و با توجه به اظهارات ضد و نقیض مسئولان حتی مشخص نیست چه تعداد افغانستانی مهاجر در ایران حضور دارند!
در آنسو اما جمهوری اسلامی تلاش کرده همزمان با «واردات» سازمانیافته‌ی طرفدار از کشور همسایه، از مهاجرانی که به دلیل شرایط کشورشان به ایران می‌روند، برای پیشبرد اهداف ایدئولوژیک خود استفاده کند؛ حضور قابل توجه افغانستانی‌ها در تجمعات و تظاهرات حکومتی از جمله در روز قدس که ماه گذشته برگزار شد و همچنین انتشار تصاویری از حضور افغانستانی‌ها در میان نیروهای سرکوب حکومت نشاندهنده بهره‌برداری جمهوری اسلامی از مهاجران به سود خود است.
خبرگزاری فارس در ۲۹ بهمن ۱۴۰۱ تعداد مهاجران افغان در ایران را طبق اخبار منتشرشده ۸ میلیون نفر اعلام کرده که هرروز ۱۰ هزار نفر به تعداد آنها اضافه می‌شود. بر این اساس، با ورود روزانه ۱۰ هزار نفر از افغانستان به ایران در طی ۷ ماه گذشته از اعلام این خبر تا آخر تابستان ۱۴۰۲ آمار اتباع افغانستان به بالای ۱۰ میلیون نفر رسیده است.
اتباع افغان و شبه‌نظامیان «فاطمیون» سیاهی لشکر حکومت در راهپیمایی «۲۲بهمن»
-حضور پُر تعداد اتباع خارجی در راهپیمایی حکومتی «۲۲بهمن» در چند شهر ایران به ویژه در تهران، مشهد و قم بار دیگر موضوع سوء استفاده چندمنظوره حکومت از آنها را به عنوان سیاهی لشکر و ابزاری در خدمت پروپاگاندا… pic.twitter.com/wKj9jG7fVH
— KayhanLondon کیهان لندن (@KayhanLondon) February 13, 2024
سردار پاسدار احمد وحیدی وزیر کشور جمهوری اسلامی اما تیرماه گذشته گفته بود آمار دقیقی از افغانستانی‌های ساکن ایران در دست نیست و برآورد رقمی معادل ۵ میلیون نفر را کرده بود!
برخی آمارها از تحصیل ۷۰۰ هزار دانش‌آموز افغانی در مدارس ایران حکایت دارد و رضا مراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش نیز مهرماه سال گذشته شمار دانشآموزان افغانستانی را ۶۰۰ هزار نفر اعلام کرد.
آمار زایمان زنان افغانستانی در ایران نیز قابل توجه است؛ روزنامه «جمهوری اسلامی» شهریور سال گذشته گزارش داد که از ۳۰۰ زایمان و تولد شهر کوار در نزدیکی شیراز طی یک ماه، فقط ۳ مورد زایمان ایرانی بوده و ۲۹۷ مورد آن مربوط به اتباع افغانستان بوده است. در اوایل شهریور گذشته نیز یکی از پرستاران بیمارستان «فرقانی» قم گفته بود از ۲۸ زایمانی که در طی ۲۴ ساعت در آن بیمارستان رخ‌داده ۱۹ مورد مربوط به اتباع افغان بوده است. همزمان گزارش شد که ۳۰ تا ۳۵ درصد زایمان بیمارستان‌های قم مربوط به اتباع افغانستانی است.
در نبود آمارهای رسمی و قابل اتکا، برخی اظهارنظرها از فاجعه خاموشی زیر پوست جامعه ایران با حضور سازمانیافته مهاجران افغانستانی خبر می‌دهند. برای نمونه استانداری تهران اعلام کرده که تعداد اتباع غیرمجاز جمع‌آوری شده از تفرجگاه‌های استان در نوروز امسال نسبت به سال قبل سه برابر شده است.
اکنون بحران حضور میلیون‌ها مهاجر به کشوری که جمعیت خودش در انواع بحران‌ها از بیکاری و فقر تا نبود زیرساخت و امکانات رنج می‌برد آنقدر برجسته شده که مسئولان حکومتی نیز ناچار به واکنش شده‌اند.
سردار پاسدار احمد وحیدی که چند ماه پیش حتی نمی‌دانست چند مهاجر افغانستانی در ایران هستند، اکنون گفته «دیگر قادر به پذیرش بیشتر اتباع نیستیم!»
وزیر کشور جمهوری اسلامی روز گذشته اعلام کرد که «ما واقعا ظرفیت میزبانی بیش از این نداریم و کشورمان اشباع شده است و بیش از این نباید وارد کشور شوند و اعلام کردیم که قادر به پذیرش بیشتر نیستیم.»
سردار پاسدار احمد وحیدی بدون اشاره به تعداد مهاجران افغانستانی در ایران گفته «تعدادی از اتباع نیز که داخل کشورند باید بستر برای بازگشت آنها فراهم شود و کسانی که غیرمجاز‌ند نیز به هیچ وجه مورد قبول ما نیستند.»
او همچنین با اشاره به پر شدن فرصت‌های شغلی توسط اتباع افغانستانی گفته «هر مجموعه‌ای که این افراد را غیرمجاز به کار گرفته دارای تخلف است و نباید در کشور ما صنایع، ادارات و… این افراد را به کار بگیرند.»
او مدعی برنامه‌ای برای بازگرداندن مهاجرانی شد که به صورت قانونی در کشور هستند و گفته «اتباع مجاز نیز محدود به زمان هستند و باید در زمان مقرر به کشور خود بازگشته و برای اصلاح کشورشان کمک کنند؛ موضوع اتباع نباید در کشورمان وضعیتی سازمان‌نیافته و بی‌سامان داشته باشد و احیاناً در برخی شهرها مردم نگران شوند لذا باید برنامه برای بازگشت این افراد آماده شود.»
بازگشت مهاجران افغانستانی از سوی علیرضا فخاری استاندار تهران نیز مورد توجه قرار گرفته است. او با اشاره به حضور ۵۰ درصدی اتباع خارجی کشور در این استان گفته «در تلاش هستیم که اتباع غیرمجاز دستگیر و از کشور خارج شوند.»
